حوزه «کتاب» در وضعیت مناسبی ارزیابی می‌شود

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ من به عنوان یک مقام مسئول در حوزه فرهنگ می‌توانم بگویم که در مقایسه با سایر حوزه‌های فرهنگی و هنری، حوزه «کتاب» در وضعیت مناسبی ارزیابی می‌شود که این موضوع محصول کار و فعالیت مجاهدانه‌ای است که دوستان و همکاران ما در این حوزه از خود بروز می‌دهند.

به گزارش ستادخبری بیست‌ونهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، آیین بزرگداشت روز «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» همزمان با نخستین روز هفته کتاب با حضور محمد مهدی اسماعیلی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، علیرضا مختارپور (مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور)، یاسر احمدوند(معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)، علی رمضانی (مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر بیست‌ونهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران)، حمیدرضا حاجی بابایی (رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی)، علی نیکزاد (نائب رئیس مجلس شورای اسلامی) و جمعی از فعالان عرصه کتاب، کتابخوانی و کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد. 

گفتمان قالب در حوزه مدیریتی کشور باید به گفتمان فرهنگی تبدیل شود

در ابتدای این آیین محمد مهدی اسماعیلی ضمن تبریک فرارسیدن ایام هفته کتاب اظهار کرد: آغاز هفته کتاب را به همه عزیزان درگیر در موضوع کتاب؛ از ناشران، مولفان، نویسندگان، کتابداران، مدیران و دست‌اندرکاران مدیریت موضوع کتاب در بخش‌های مختلف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تبریک عرض می‎‌کنم.

او با تقدیر از حضور علی نیکزاد (نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی) در این مراسم اظهار کرد: آقای نیکزاد همواره منشا خیر و برکت بودند و در مجلس شورای اسلامی حمایت‌های خوبی از حوزه فرهنگ داشته و دارند. از ایشان خواهش می‌کنم که در این فضا و ماه‌های باقی‌مانده از سال و با توجه به برخی از مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد، همین حمایت و پشتیبانی را از مجموعه فرهنگ ادامه دهند.

وی در ادامه رویکرد دولت جدید نسبت به موضوع فرهنگ را یک رویکرد ایجابی دانست و یادآور شد: این دولت تمام تلاش خود را به کار می‌بندد تا به نهضت تولید فرهنگی دامن بزند. نهضت تولید فرهنگی در حوزه کتاب، نشر، رسانه‌ها و همچنین حوزه‌ هنرهای نمایشی، موسیقی اصیل ایرانی و تمام بخش‌های فرهنگ و هنر در این دولت مورد توجه است. این نهضت اجزا و اضلاعی دارد که باید توأمان در یک فرآیند منطقی و به‌صورت هم افزا کار کنند تا خروجی آن به تحقق این هدف گذاری منجر شود .

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به این‌که ما در حوزه سیاستگذاری، مدیریت و نظارت باید فضای کار فرهنگی را در کشور به وجود بیاوریم، عنوان کرد: فضای غالب و گفتمان غالب در حوزه مدیریتی کشور باید به گفتمان فرهنگی تبدیل شود و این امر با یک کار جمعی و همه جانبه در حوزه‌های مختلف حاکمیت صورت می‌گیرد.  معیشت و اقتصاد موضوع مهم و اصلی مملکت است، اما همه باید به این موضوع اذعان داشته باشیم که حتی حل مسائل معیشتی و اقتصادی جز از طریق حوزه فرهنگ امکان‌پذیر نخواهد بود.

او به بیانات و دستورات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در حوزه فرهنگ اشاره کرد و گفت: روز گذشته در حکمی که رهبر فرزانه انقلاب برای دوره جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی صادر نمودند، به صراحت به این نکته اشاره کردند که موضوع فرهنگ سازی و فرهنگ عمومی نه به عنوان یک کار تزیینی و حاشیه‌ای، بلکه به عنوان متن و اصل کار باید مورد توجه قرار گیرد؛  چون انقلاب ما و نظام جمهوری اسلامی ما بر پایه آموزه‌های فرهنگی است.

وی درباره فرصت‌های پیش رو در حوزه فرهنگ در دولت جدید بیان کرد: امروز حضور رئیس جمهور انقلابی در راس دولت این فرصت را پدید آورده که از اولویت حوزه فرهنگ در مسائل اقتصادی با صراحت صحبت شود و برنامه‌های کشور در حوزه‌های مختلف بر این اساس استوار شده است.

برنامه‌ریزی اصلی ما این است که در حوزه کاغذ به نقطه‌ای مطلوب برسیم

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین تصریح کرد: امروز ما در حوزه کتاب و نشر با مسئله‌ مهمی به نام «کاغذ» مواجه هستیم و طبیعتاً از بنده توقع می‌رود که درباره مهمترین مشکل حوزه کتاب و نشر نیز صحبت کنم. در این مراسم عرض می‌کنم که روز گذشته در جلسه دولت با رئیس‌جمهوری در مطالب ایشان و در سخنان پیش از دستور بنده نیز به این نکته اشاره شد که برنامه‌ریزی اصلی ما این باشد که در حوزه کاغذ در یک دورنمای یک و نیم یا دو ساله بتوانیم به نقطه‌ای مطلوب برسیم.

وی ضمن بیان این‌که سیاستگذاری و هدف‌گذاری ما این است که بتوانیم حداقل در حوزه تامین کاغذ کتاب به خودکفایی برسیم، عنوان کرد: ما با همین ظرفیت‌هایی که امروز در اختیار داریم مطمئن هستیم که با یک مدیریت قوی و هماهنگی خوب بین وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌توانیم این مشکل را در یک بازه یک و نیم تا دو ساله برطرف کنیم. 

لزوم ملی کردن صنعت نشر

اسماعیلی درباره تعاملات خود با مجلس شورای اسلامی در حوزه تامین کاغذ گفت: بنده در برنامه‌هایی که به مجلس شورای اسلامی ارائه کردم، شعار «ملی کردن صنعت نشر» را مطرح کردم تا به خودکفایی در این بخش برسیم و این موضوع را تکلیف خود می‌دانم؛ چرا که اگر این کار را انجام ندهیم و همچنان صنعت نشر ما به نرخ ارز متلاطم وابسته باشد، کتاب گران‌تر شده و در سبد مصرفی مردم قرار نخواهد گرفت. ما با موضوع ملی شدن صنعت نشر هم به دنبال خودکفایی در بخشی از صنایع خود هستیم و هم به دنبال این هستیم که فضای خرید کتاب و کتابخوانی را در جامعه خود تسهیل کنیم.

او در ادامه سخنان خود درباره فعالیت‌های ترویجی برای جلب توجه مردم به کتاب و کتابخوانی اظهار کرد: از کتابداران عزیز تشکر می‌کنم که با فعالیت‌های خود اقدام به جلب توجه مردم به فعالیت‌های کتاب و کتابخوانی می‌کنند. در بازدیدهایی که از کتابخانه‌های سطح شهر داشتم از نزدیک این موضوع را مشاهده کردم و از جناب آقای مختارپور تشکر ویژه می‌کنم که نگاه عمیقی به حل مسائل ویژه کتابداران دارند.

او با بیان این‌که کتابخانه ها و کتابداران جریان سازان اصلی فرهنگ ما هستند، تاکید کرد: ما باید تلاش کنیم که از طریق این تعداد از کتابخانه‌ها و کتابداران به عنوان نیروهای فرهنگی در صف،  نهضت کتاب‌خوانی را محقق کنیم. من به عنوان یک مقام مسئول در حوزه فرهنگ می‌توانم بگویم که در مقایسه با سایر حوزه‌های فرهنگی و هنری، حوزه «کتاب» در وضعیت مناسبی ارزیابی می‌شود که این موضوع محصول کار و فعالیت مجاهدانه‌ای است که دوستان و همکاران ما در این حوزه از خود بروز می‌دهند.

وی افزود: در این میان، کار تسهیل، نظارت و حمایت بر عهده ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ترویج کتابخوانی و کتابخوان شدن مردم بر عهده فعالیت‌های ترویجی و رسانه‌ای و به ویژه بر عهده کتابداران عزیز ما است که در بطن موضوع زحمت می‌کشند.کاری که در حوزه کتابخانه‌های عمومی ما صورت گرفته کیفی‌سازی خدمات بوده است. بازدیدی که در دو سه هفته اخیر در شهرهای سنندج و تهران از کتابخانه‎های عمومی داشتم و گزارش‌ها و مستنداتی که به صورت مکتوب به دست ما می‌رسد نشان می‌دهد ارائه خدمات و فعالیت‌های کتاب و کتابخوانی از نظر کیفی ارتقاء کیفی داشته‌اند. این کیفی‌سازی از مسائل مورد توجه در ارائه خدمات کتابخانه‌ای بوده و نکته مهم این است که فارغ از رشد در سایر شاخص‌های آماری بوده است. 

محمدمهدی اسماعیلی در پایان سخنان خود گفت: تلاش می‌کنیم تا محدودیت‌های موجود را تا حد امکان برطرف کنیم و از نیروهای فرهنگی و کتابداران که کار ترویج امر مقدس کتابخوانی را برعهده دارند تقاضا دارم که این نهضت را ادامه دهند ان شاء لله در دولت مردمی اتفاقات بسیار خوبی در حوزه مدیریت فرهنگی و هنری رخ خواهد داد.

کتابخانه بهشت است

علیرضا مختارپور نیز در ادامه این آیین سخنان خود را با خواندن ابیات

نشانی همۀ خاطرات ما اینجاست

کتابدار و کتاب و کتابخوان جمعند

کتابخانه بهشت است بی‌گمان وقتی

در آن عزیزترین مردم جهان جمعند

آغاز کرد و گفت: در ایام شیوع کرونا ارائه خدمات کتابخانه‌ای با محدودیت‌هایی همراه بود و از این رو از فعالیت ارزشمند و گسترده کتابداران با وجود این محدودیت‌ها برای ترویج فرهنگ کتابخوانی تقدیر و تشکر می‌کنم.

او با اشاره به این‌که خداوند متعال را شاکرم که بار دیگر توفیق حضور در جمع همکاران عزیز را در مراسم تقدیر از تلاش‌های خالصانۀ آن‌ها یافتم، بیان کرد: هرچند در هر سال از جمع معدودی از شما مشاوران امین عرصۀ کتاب و کتابخوانی تقدیر می‌شود امّا در واقع، همۀ کتابداران و همکارانی که با تمام وجود به خدمت در این عرصه اهتمام دارند، برگزیده‌ و قابل تقدیراند.

مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی افزود: شما عزیزان در طول بیش از یک‌سال و هشت‌ماهی که از شیوع بیماری کرونا در ایران می‌گذرد با تحمل مشکلات و تنگناهای ناشی از محدودیت در ارائه خدمات کتابخانه‌ای، به شکل‌های مختلف خصوصا با ترویج کتاب و کتابخوانی، برگزاری محافل قرآنی و ادبی و آیینی، جلسات نقد و بررسی در فضای مجازی و ارسال کتاب برای اعضا چراغ کتابخانه‌ها و کتابخوانی را روشن نگاه داشتید و اینک با فراهم‌آمدن مصون‌سازی گسترده در کشور و بازگشایی کتابخانه‌ها فصل تازه‌ای را در ارائۀ خدمات خالصانه به مردم شریف سرزمین‌مان ایران آغاز کرده‌اید.

وی ضمن بیان این‌که از خرداد 1393 تاکنون، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در مسیر تازه‌ای قرار گرفت و با برطرف‌شدن برخی مشکلات قبلی، امکان و توفیقاتی برای این نهاد و کارکنان آن پدید آمد که گسترش کمّی و کیفی خدمات کتابخانه‌ای، گسترش دسترسی به کتابخانه‌ها از طریق تأسیس کتابخانه‌های جدید و شاداب‌سازی فضای برخی کتابخانه‌های قدیمی، بهبود نسبی شرایط معیشتی همکاران، تثبیت شأن و منزلت رفیع کتابداران و نیزآغاز فعالیت‌های نوین کتابخانه‌ای و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی نمونه‌ای از این تحول هستند.

او همچنین مطرح کرد: براساس وعده صادق الهی که شرط مهم پذیرش اعمال را خلوص نیت و انجام کارها صرفاً برای رضای حضرت حق قرار داده‌ است امید دارم خداوند متعال تلاش‌های صادقانه همه همکاران و کتابداران در این عرصه را مورد قبول قرار دهد. اینک و در آغازین ماه‌های شروع خدمت دولت مردمی، امید و اطمینان به گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی و حمایت از شأن و منزلت کتابداران و فعالیت‌های مربوط به این حوزه بیش از پیش احساس می‌شود. از حمایت‌های نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی که در بودجه سال 1400 امکان فعالیت بهتر و بیشتری برای کتابخانه‌های عمومی و کتابداران را فراهم کردند سپاسگزارم.

علیرضا مختارپور در پایان سخنان خود گفت: از برادر گرامی جناب آقای دکتر اسماعیلی وزیر فرهیخته، متعهد و سخت‌کوش فرهنگ و ارشاد اسلامی که در همین مدت کوتاه 100 روزه خدمت، در عمل ارادت و توجه و حمایت خود را نسبت به تمامی عرصه‌های فرهنگ و هنر و به‌ویژه کتابداران عزیز و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نشان داده‌اند صمیمانه تشکر می‌کنم و برای ایشان سلامتی و سعادت را از درگاه خداوند متعال مسئلت دارم.

کتاب‌خوانی به ارتقای فرهنگ عمومی می‌انجامد

علی نیکزاد (نائب رئیس مجلس شورای اسلامی) در بخش دیگر این آیین بیان کرد: حقیقت مطلب این است که مسئله کتاب در کشور ما تبدیل به یک قِصه پر غُصه شده است. در مقام تکریم و تشویق و بیان دغدغه‌ها و جملات ارزشمند رهبر حکیم انقلاب اسلامی به اندازه کافی در جلسات صحبت می‌کنیم اما مسئله این است که باید در این حوزه ورود جدی و عملیاتی داشت. کار کتاب با وعظ و خطابه قابل حل نیست. به نظر می‌رسد وضعیت کتاب و کتابخوانی در سه حوزه چاپ و تولید کتاب، فروش و توزیع کتاب و ترویج و فرهنگسازی نیازمند توجه جدی است. در حوزه چاپ و تولید کتاب، مسئله اصلی قیمت کاغذ در کشور است که باعث افزایش بهای تمام شده کتاب می‌شود. اگر قیمت‌های سرسام‌آور فعلی در حوزه کتاب، برای کتابفروشی‌ها و ناشران آورد‌ه‌ای داشت، این مسئله نگران‌کننده نمی‌شد؛ اما مسئله این است که بیشترین استفاده از افزایش قیمت کاغذ، را دلالان این حوزه می‌برند و چیزی عاید فعالان کتاب نمی‌شود. آمارها گواه این موضوع است.

وی افزود: قیمت هر بند کاغذ در سال ۱۳۹۰، چهل هزار تومان بود که به ۱۳۰۰۰۰ تومان در سال ۹۶ و ۷۵۰۰۰۰ تومان در سال ۱۴۰۰ رسیده است. تفاوت قیمت هر بند در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ هم حاکی از تغییر قیمت از ۴۵۰۰۰۰ تومان به ۷۵۰۰۰۰ تومان است. قیمت میانگین کتاب هم در سال ۱۳۹۰، ۱۰۰۰۰ تومان بوده که امروز به حدود ۹۰۰۰۰ تومان رسیده است. اینجا است که باید گفت کسانی که پول دارند کتاب نمی‌خوانند و کسانی که کتاب می‌خوانند پول ندارند.

او با اشاره به صحبت‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص کاغذ اشاره کرد و گفت: طبق سخنان ایشان همه زیرساخت‌های لازم را در اختیار داریم و تا یک سال و نیم آینده تقریبا در صنعت تولید کاغذ به خودکفایی لازم خواهیم رسید. این خبر خوبی است و اگر ایشان همین یک کار را انجام دهند، برگ زرین بزرگی در کارنامه‌شان خواهد بود و می‌توان آقای اسماعیلی را موفق‌ترین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی  در حوزه کتاب دانست.

نائب رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به حوزه فروش و توزیع کتاب اظهار کرد: در این زمینه چند مسئله اصلی وجود دارد؛ اولا توزیع کتاب عادلانه نیست. عمده کتابفروشی‌های ما در مراکز استان‌ها و شهر تهران است. جوانان و نوجوانان در شهرهای کوچک، به کتابفروشی دسترسی ندارند. من آماری ندارم که نشان دهد وضعیت کتابخانه‌های عمومی در توزیع شهرستانی به چه نحوی است؛ ولی اجمالا مشخص است که در این حوزه هم نقص داریم. امروزه با گسترش کسب و کارهای اینترنتی باید چاره‌ای اندیشید. من دیده‌ام که یک جوان شهرستانی دانشگاهی مجبور می‌شود برای خرید یک کتاب مسافرت کند یا به علت قیمت بالای کتاب، نمی‌تواند آن را بخرد و کتابخانه‌ای هم در دسترس ندارد.

وی ادامه داد: نکته دوم، وضعیت کتابفروشی‌ها است. امروز می‌توان گفت هر کس که شغل کتابفروشی را انتخاب کرده فقط از روی دغدغه و عشق به این کار می‎‌پردازد. کتابفروشی‌های محلی که در حال تعطیلی هستند و کتابفروشی‌های اصلی در خیابان انقلاب هم وضعیت مطلوبی ندارند. مجلس معافیت مالیاتی ناشران و فروشندگان، نویسندگان، مترجمان، ویراستاران، گرافیست‌ها و سایر پدیدآورندگان آثار فرهنگی مکتوب را در سال ۱۳۸۰ تصویب کرده است اما گزارش‌ها حاکی از این است که این مسئله رعایت نمی‌شود. دولت باید در این زمینه ورود جدی کند و سازمان امور مالیاتی را ملزم به رعایت این معافیت کند. همین سختگیری‌ها باعث شده کتابفروشی‌ها بیشتر از کتاب، لوازم التحریر و سایر محصولات غیر مرتبط را عرضه کنند که به نظرم وهن کتابفروشی است. بر اساس آماری که در یکی از گزارش‌ها بود، کتابفروشی‌ها در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۰، تنها ۲۸ درصد کتاب و ۷۲ درصد وسایل تزئینی و لوازم التحریر فروخته‌اند.

او به سایت آمازون اشاره کرد و آن را بزرگ‌ترین فروشگاه‌ آنلاین کتاب برشمرد و اظهار کرد: آمازون در آرشیو کامل و به‌روز خود، ۸ تا ۹ میلیون نسخه الکترونیکی از کتاب‌های خطی عرضه می‌کند. در سال ۲۰۲۱ نظرسنجی سایت آمازون، نشان داد در آمریکا کتاب‌های الکترونیک به رشد ۶۷ درصدی به نسبت سال ۲۰۱۸ رسیده است و این موضوع حاکی از آن است که مردم به سمت کتاب‌های الکترونیک می‌روند. فروش این کتاب‌ها هم به نسبت سال ۲۰۱۸ حدود ۷ میلیارد دلار افزایش داشته است، این افزایش در آمریکا و اروپا به تفکیک لحاظ شده و در آمریکا به‌طور مشخص به نسبت سال ۲۰۱۸ و در شرایط کرونا، حدود ۴ میلیارد دلار افزایش داشته است. در اروپا هم فروش این کتاب‌ها حدود ۳.۵ میلیارد دلار افزایش داشته است. به نظرم ما در این زمینه متناسب با رشد جهانی حرکت نکرده‌ایم و باید تجدیدنظرهایی در عرصه سیاست‌گذاری داشته باشیم.

نائب رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به حوزه ترویج و فرهنگسازی در زمینه کتابخوانی، عنوان کرد: متاسفانه دستگاه‌های مسئولِ متعددی در این زمینه وجود دارند اما برآیند و نتیجه کار این دستگاه‌های عریض و طویل، وضعیتی است که اکنون با آن مواجه هستیم. ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی فقط وظیفه نهاد کتابخانه‌ها یا دستگاه‌هایی که ارتباط مستقیم با فرهنگ دارند نیست، بلکه وظیفه همه دستگاه‌ها است. کتاب‌خوانی چون به ارتقای فرهنگ عمومی که رسالت همه‌ اجزای حاکمیت است می‌انجامد، وظیفه‌ای همگانی است. بنابراین در گام نخست، باید سهم هر دستگاه مشخص شود و دستگاه‌ها در قرارگاه فرهنگی کشور، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی کشور و... مورد سوال قرار بگیرند. بودجه‎هایشان منوط به دستاوردهای ملموس در حوزه کتاب و کتابخوانی باشد.

وی ادامه داد: در گام بعدی هم نقش آموزش و پرورش در این حوزه باید مشخص شود. در حال حاضر تقریبا ساختار کتابخانه‌های مدرسه‌ای فروپاشیده است. چیزی به عنوان کتابخانه و کتابدار در مدارس یا وجود ندارد یا به علت قدیمی بودن کتاب‌های موجود، مخاطب نوجوان را به خود جلب نمی‌کند. کتابخوانی نباید در مدارس یک کار حاشیه‌ای باشد. بحث دیگر نقش کتابخانه‌های عمومی در حوزه ترویج است. ما رشد کمی خوبی در زمینه کتابخانه‌ها داشته‎ایم اما در حوزه ترویج نباید از سهم کتابداران عزیز غافل شد. کتابداران عزیز ما بهترین مشاوران کتاب و کتابخوانی هستند و باید قدر این گنجینه‌ها را دانست. امروز وضعیت با گذشته فرق کرده است، اینطور نیست که ما بنشینیم تا مخاطب به ما مراجعه کند. به نظرم باید کتابخانه‌های عمومی ما ماموریت خود را ناظر به شرایط مخاطب جوان و نوجوان امروز تغییر دهند. ما نباید منتظر بمانیم کسی بیاید و به ما مراجعه کند. بلکه کتابخانه عمومی باید «طبیبٌ دوّارٌ بِطِبِّهِ» باشد. در مدرسه، در مسجد، در محل حضور نوجوانان و جوانان، در بوستان‌ها و... خودش را در معرض دید و انتخاب جوانان قرار دهد، با مسابقات متنوع فرهنگی مخاطب را به خود جلب کند، برای مخاطبان تخصصی برنامه‌های ویژه تدارک ببیند، بخش کودک و نوجوان کتابخانه‌ها را تقویت کند، برای مادرانی که درگیر تربیت فرزند هستند برنامه‌ریزی ویژه انجام دهد و البته این کار از عهده کتابداران عزیز ما برمی‌آید.

علی نیکزاد در پایان صحبت‌های خود گفت: ما از مشکلات معیشتی کتابداران مطلعیم. مجلس شورای اسلامی آماده است تا اگر نیاز به حمایتی است، وارد میدان شود و لایحه‌هایی را که دولت در قالب لوایح قانونی یا لایحه بودجه در این زمینه به مجلس می‌فرستد با نگاه مثبت تصویب کند. مجلس شورای اسلامی به مناسبت وظیفه ذاتی‌اش از قوانین و دستورالعمل‌های بخش فرهنگی باخبر بوده و از منابع درآمدی آن آگاه است. اصلاح و تغییر قانون نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در مجلس مطرح است و مسئولان و مدیران نهاد، مصرانه پیگیر این موضوع هستند. امیدوارم با این اقدام ضمن ترمیم وضع معیشتی کتابداران به توسعه کتاب و کتاب‌خوانی کمک کرده باشیم.

کتابخوانی باید در وجود انسان نهادینه شود

حمیدرضا حاجی بابایی، (رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی) در بخش بعدی این آیین با بیان این که این روز به مناسبت گرامیداشت علامه محمد حسین طباطبایی، مفسر بزرگ شیعه نام گذاری شده که امیدوارم فرصتی باشد که این عالم بزرگ را بیش از پیش بشناسیم، تصریح کر. علامه طباطبایی کارهای بزرگی انجام می‌دادند و با آثار خود به هزاران سوالی  که در طول هزار سال در برابر شیعه قرار می‌گرفت، پاسخ داد. خطابات قرآن را با یک تعریف توانست به رخ جهانیان بکشد تا امروز باب‌های جدیدی در تفسیر قرآن پیش روی ما باز شود. این روز را گرامی داشته و آن‌ را به همه کتابداران عزیز و همه افرادی که در حوزه کتاب زحمت می‌کشند و تلاش می‌کنند تبریک عرض می‌کنم.

او با اشاره به اقدامات بزرگی که در سال‌های اخیر در حوزه فرهنگ و به خصوص کتاب و کتابخوانی انجام شده، بیان کرد: شاید یکی از مشکلات اساسی امروز جامعه ما این است که نمی‌دانیم در چه مسیری، با چه موانعی، چه کارهای بزرگی را انجام می‌دهیم. به عنوان مثال وقتی که مطرح می‌شود تعداد کتابخانه‌ها کم است و کتابخوانی در کشور مهجور است، باید بدانیم که چه کارهای بزرگی در کنار این محدودیت‌ها انجام شده است. آثارهایی که امروز در زمینه تعداد ساخت کتابخانه‌ها، چاپ کتاب‌ها و کارهای بزرگی که در کشور در حال انجام است، داریم واقعا افتخار آفرین بوده است.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی حوزه فرهنگ را حوزه هماوردی دانست و افزود: باید به این نکته توجه داشته باشیم که هر فرهنگی در مقابل فرهنگ‌های گوناگون هماوردی دارد، در برابر هر فرهنگی ضد فرهنگی وجود دارد و برای هر قدمی که در حوزه فرهنگ بر می‌داریم باید از صدها مانع عبور کنیم. بر این اساس باید به تعریف جامعی از فرهنگ که بتواند یک ملت را رشد دهد و انسان‌ها را فرهنگی کرده و علو جایگاه انسان‌ها را به دنبال داشته باشد، دست یافت.

وی عنوان کرد: ما نیازمند ساماندهی فرهنگی در کشور هستیم. همه دستگاه‌های فرهنگی ما باید به صورت منظم، مرتب، همسو، هم جهت و هم افزا فعالیت کنند، اما فعلا برای این موضوع در کشور خالی است. در حوزه تفکر باید هماوردی وجود داشته باشد، باب اجتهاد باز باشد و تضارب آرا وجود داشته باشد، اما متاسفانه ما در حوزه عمل شاهد این تضارب آرا هستیم که بر این اساس با نگاه‌های گوناگون در عمل روبرو می‌شویم.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی ادامه داد: موضوع کتابخوانی از موضوعاتی است که با تاکید بر پیامبر اسلام(ص) و بزرگان دین اسلام همراه بود و علاوه بر آن کتابخوانی بین تمام ملل و مذاهب و مکاتب جایگاه ویژه‌ای دارد. اما ما باید کاری کنیم که کتابخوانی در وجود انسان نهادینه شود و این نهادینه شدن از کودکی شروع می‌شود. ما یک انسان چهل ساله را نمی‌توانیم کتابخوان کنیم، اگرچه می‌توان تأثیراتی بر او گذاشت، اما دیگر نمی‌توان کتابخوانی را در این انسان نهادینه کرد.

وی با اشاره به رویکرد خود به حوزه کتابخانه‌ها در زمان تصدی وزارت آموزش و پرورش بیان کرد: زمانی که وزیر آموزش و پرورش بودم کاری را شروع کردم که به صورت کامل اجرایی نشده و نیمه کاره ماند. بنده عنوان کردم که ما بیش از ۱۰۰ هزار مدرسه داریم که بر این اساس ما باید بیش از ۱۰۰ هزار کتابخانه نیز در مدارس داشته باشیم و دانش آموزان ما، هم کتابدار و هم کتابخوان و هم خریدار کتاب باشند، اما محقق نشد. ما بیش از چهل سال تلاش کرده‌ایم، اما همچنان نتوانستیم این نگاه را غالب کنیم که کاری که برای کتاب و فرهنگ انجام می‌دهیم در واقع تولید است، نه مصرف.

حمیدرضا حاجی بابایی در پایان با تقدیر از اقدامات نهاد کتابخانه های عمومی کشور و کتابداران گفت: کار شما بسیار بزرگ است، اما گاهی اوقات موانع و محدودیت ها و کاستی ها باعث می شود که کار شما کمتر دیده شود. این به آن معنا نیست که کار شما به چشم نمی آید، بلکه کار شما کار بسیار بزرگی است. در سال‌های اخیر فعالیت‌های خوبی در مجموعه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شکل گرفته که باید تقویت شود و ادامه پیدا کند.

در پایان این آیین از فعالان عرصه کتاب، کتابخوانی و کتابخانه های عمومی به شرح زیر تقدیر شد.

کتابخانه برتر نهادی:

کتابخانه برتر درجه ۸ و ۹: کتابخانه تخصصی کودک یار مهربان استان خراسان جنوبی، مسئول کتابخانه مهدی حسینی مقدم

کتابخانه برتر روستایی: کتابخانه باقرالعلوم(ع) استان زنجان، مسئول کتابخانه: معصومه رجبی

کتابخانه برتر روستایی: کتابخانه علوی استان زنجان، مسئول کتابخانه: فرزانه نصیری

کتابخانه برتر سیار: کتابخانه قاصدک استان گیلان، مسئول کتابخانه صمد رهبریار

کتابداران برتر:

کتابداران کتابخانه درجه ۴ و ۵: سمیه تقی یار از کتابخانه علی ابن ابیطالب(ع) استان اصفهان

کتابداران کتابخانه درجه ۶ و ۷: زهرا عظیمی از کتابخانه شهید جعفرزاده استان چهارمحال و بختیاری

کتابداران کتابخانه درجه ۶ و ۷:  سیده شیما طاهری از کتابخانه ولایت استان خوزستان

کتابداران کتابخانه درجه ۶ و ۷: زینب قنواتی از کتابخانه ولایت استان خوزستان

کتابداران کتابخانه درجه مرکزی و استاندارد: کبری حیدری خراجی از کتابخانه مولوی استان چهارمحال و بختیاری

کتابداران کتابخانه درجه ۲ و ۳: مرضیه خیبری از کتابخانه احمد مهدوی زنجان

کتابداران کتابخانه درجه ۲ و ۳: نائله پالوج از کتابخانه صاحب الزمان(عج) استان مازندران

کتابداران کتابخانه درجه ۴ و ۵: سکینه پازکی، کتابخانه علامه محمد تقی ایوانکی استان سمنان

کتابداران کتابخانه درجه ۶ و ۷: خدیجه کلهری از کتابخانه شهید علی ضامن مقامی استان خوزستان

کتابداران کتابخانه درجه ۴ و ۵: ریحانه صادقی یکتا از کتابخانه یادگار امام(ره) قم

بخش های ویژه:

برترین طرح تحویل کتاب در محل: کتابخانه مجتهدالزمان بیدگلی اصفهان(همکاران: لیلا استادیان بیدگلی، داوود اکبرزاده و زینب غنایی مقدم)

برترین طرح تحویل کتاب در محل: کتابخانه شهدای سپاه بوشهر(همکار: کلثوم عالی پور)

نوآوری در خدمات کتابخانه: کتابخانه امام رضا(ع) بوشهر(همکار: لیلا رستمی)

نوآوری در خدمات کتابخانه: کتابخانه فرهنگیان همدان(همکاران: محسن نجفی خواه، سارا ولدی خرم، علی حسین نسرین دوست)

اسامی برگزیدگان انجمن‌های برتر استانی و شهرستانی و خیرین:

خیرین:

علی اصغرزاده از استان آذربایجان شرقی (احداث و واگذاری زمین و ساختمان)

سعید نجف خانی از استان زنجان (احداث و واگذاری زمین و ساختمان)

عباس مصطفوی، رئیس شرکت عمران شهر جدید سهند/ آذربایجان شرقی (سازمان ها)

عباسعلی کوشکباغی از استان خراسان رضوی (کمک نقدی)

خانواده زنده یاد حسن روزی طلب

انجمن‌های استانی برتر:

انجمن کتابخانه های عمومی استان چهارمحال و بختیاری

انجمن کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه

انجمن کتابخانه های عمومی استان مرکزی

انجمن‌های شهرستانی برتر:

انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان کرج/ البرز

انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان تربت جام/ خراسان رضوی

انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان گتوند/ خوزستان

انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان خدابنده/ زنجان

انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان آباده/ فارس

کتابخانه های برتر مشارکتی:

 کتابخانه آیت الله صبوری استان اصفهان (همکاران: راضیه کاشانیان، زهره ترنجی پور، علیرضا الله پرست، حمیده سادات کریمی)

کتابخانه قدمگاه حضرت ابوالفضل استان فارس(همکاران مهدخت کمال پورادیب، زهرا افروز)

کتابخانه مکتب جعفری استان فارس(همکاران سمیه حقیقت، فاطمه تابع بردبار، مهناز عباسی، مریم نیک منش و شهلا قانع)

رابط فرهنگی برتر:

مهر السادات جمشیدپور، کتابخانه حضرت امام موسی کاظم(ع)

سمیرا قاسمی، کتابخانه شهید آیت چهارمحال و بختیاری

فهرست نویس برتر:

محمود محمدی بلبان آباد، کتابخانه مرکزی امام خامنه ای کردستان

صفحات برتر مجازی:

صفحه کتابخانه ای برتر: کتابخانه حضرت ولیعصر(عج) البرز(همکار: سعیده عبدالملکی)

صفحه کتابخانه ای برتر: کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران(همکاران: معصومه اکبری، مرضیه یگانه، آتوسا آبیاری، مهشید مجتهد زاده، طاهره سیدی، نجمه اسکندریان، پیام دهشیری)

صفحه کتابخانه ای برتر: کتابخانه مرکزی امام خمینی(ره) مشهد(همکاران: ساناز رهنما، هانیه وهابی، فرزانه عامل، رحیمه حسن پور)

صفحه کتابخانه ای برتر: کتابخانه یادگار امام(ره) قزوین(همکار: مجتبی دهقان فر)

صفحه کتابخانه ای برتر: کتابخانه زنده یاد فرشید احمدی گیلان(همکار: لعیا غلامپور شمامی)

صفحه کتابخانه ای برتر: کتابخانه امام حسن مجتبی(ع) مرکزی(همکار: آرزو میرگلوبیات)

صفحه برتر گروهی:  کتابخانه فرخی یزدی یزد(همکاران: ایمان مطهری نیا، راضیه لشکری، یاسمن پاگردکار)

صفحه فردی برتر: نغمه مستشار نظامی، تهران

صفحه فردی برتر: هانیه وهابی، خراسان رضوی

بخش های ویژه:

خدمات مرجع مجازی: رابط خدمات مرجع مجازی برتر: نیره دادخواه، کتابخانه مرکزی امام خمینی(ره) خراسان رضوی

پیشکسوت برتر:

عباسعلی زیبا از استان سمنان