آخرین راه برای بازگشت آبادی به روستاها؛ ای که دستت می‌رسد کاری بکن

به گزارش برنا؛ یکی معضلاتی که سالیان سال است جامعه ما به آن دچار شده، مهاجرت روستاییان به شهر و خالی شدن برخی از روستاها از سکنه است. مهاجرت روستاییان یک موضوعی است که به دنبال مشکلات متعددی را برای کشور به دنبال دارد که نمی‌توان با نگاه‌های سطحی و برنامه‌هایی که اثربخشی زیادی ندارد برای آن چاره اندیشید. این مهم از نگاه رهبر معظم انقلاب نیز به دور نمانده و در آخرین سخنرانی خود که با نخبگان داشتند به این موضوع اشاره و از مسئولان خواستند راه حل‌های علمی برای این معضل در نظر داشته باشند. دلایل مهاجرت روستاییان به تهران عوامل متعددی است اما اصلی ترین دلیل مهاجرت چیست؟

مهدی کرمانی متخصص حوزه جامعه شناسی توسعه روستایی و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی برنا درباره دلایل مهاجرت روستاییان به شهر، گفت: اصلی ترین مسئله‌ای که روستاهای ما درگیر آن هستند، مشکل آب است چراکه حیات اجتماعی و اقتصادی در قلمروهای روستایی در کشور ما به آب وابسته است البته در جوامع دیگر نیز به همین شکل بوده اما در برخی از نقاط کره زمین باتوجه به شرایط اقلیمی، آب به میزان کافی در دسترس است و چالش‌های دیگری بروز پیدا می‌کند.

وی افزود: با نگاه های مقطعی و هزینه کردهای غیر اصولی نمی‌توان مقابل مهاجرت های روستایی را گرفت چراکه اقتصاد روستایی به کشاورزی وابسته بوده و منابع آبی کمی داریم، طبیعی است که نمی‌توان افراد را وادار کنیم که در روستا بمانند چراکه حداقل‌ها برای تداوم زندگی در روستا فراهم نیست و روستا از سکنه خالی شده که به دنبال آن شاهد تصاویر روستاهایی هستیم که خالی از سکنه و تخریب شده‌اند.

کرمانی با اشاره به اینکه در سطح ملی، اولین بحران جدی که باید به آن فکر کنیم و راه حل داشته باشیم مسئله آب است، تصریح کرد: آب، تک عامل نیست اما در زنجیره توسعه، حلقه اولیه در تاریخ تمدنی ما آب بوده است. در حال حاضر در مناطق مختلف کشور از مناطق پر بارش ایران تا مناطق غرب و جنوب غرب کشور شاهد کاهش منابع آبی متناسب با نیازها و گروه های جمعیتی آن منطقه هستیم و منابع آبی از دسترس نسل امروز خارج می‌شود. درحال حاضر رودخانه‌هایی که وجود دارد به دلیل دست اندازی‌ها علیه زیست محیطی آنقدر دچار بحران شده‌اند که انتظار اولیه ما را برآورده نمی‌کند. 

این متخصص حوزه جامعه شناسی توسعه روستایی ادامه داد: اگر آب در مناطق روستایی تامین باشد تا روستاییان بتوانند محصولات متناسب با شرایط اقلیمی خود را تهیه کنند، بخش زیادی از جریان بحران زا مهاجرت روستاییان را شاهد نیستیم.

وی بیان کرد: در ده‌های گذشته علت مهاجرت‌های روستاییان به شهر، به این دلیل است که افراد از نظر معیشتی توانایی امکان تامین معیشت خانوار خود را نداشته‌اند. در سالیان گذشته همواره زمین‌های حاصلخیز، چاه‌ها و ... در اختیار ارباب‌ها بود و کشاورزان از این منابع محروم بودند و به همین دلیل به سمت شهرها حرکت می‌کردند و از آنجایی که در شهرها موج صنعتی شدن و زندگی شهرنشینی در حال گسترش بود و روستاییان به شهرها مهاجرت می‌کردند. در سال‌های اخیر نیز جریان قالب مهاجرت روستایی نیز همین افراد تشکیل می‌دهند یعنی افرادی که شرایط و امکان تامین معیشت خودشان و برخورداری از رفاه اقتصادی را در روستا ندارند به شهر مهاجرت می‌کنند.

کرمانی اظهار کرد: مسئله مهاجرت روستاییان به شهر درحال حاضر ابعاد گسترده دارد که طرح‌هایی که مسئولان در این مدت برای جلوگیری از مهاجرت به شهر اجرا کرده‌اند مانند ریگ‌هایی می‌ماند که در چاه عمیقی فروریخته می‌شود و صدای آن را هم نمی‌شنویم یعنی اثری ندارد و نمی‌توان انتظار زیادی برای نتیجه بخش بودن آن داشت.

این متخصص حوزه جامعه شناسی توسعه روستایی تصریح کرد: اساسا جامعه ما در طول صد گذشته، درگیر یک جریانی است که همواره با توسعه شهرنشینی توجه می‌کند و شهرنشینی را به عنوان یک شاخص توسعه، محسوب می‌کنند و بخش اعظم ثروت، قدرت، اهمیت و منابع قابل دسترس در پایتخت و چند کلانشهر متمرکز شده‌اند و فرصت برای تحول محدود به مناطق شهری شده است در چنین شرایطی معلوم است افراد در مناطق روستایی تمایل دارند به سمت شهرها و کلانشهرها بیایند.

وی در پایان گفت: تا زمانی که چنین شرایطی وجود دارد، نمی‌توان به عدم مهاجرت روستاییان به شهر امیدوار بود به همین دلیل باید فرایندها را که برای توسعه مدنظر قرار داریم متنوع کنیم، در غیر این صورت بعد از مهاجرت روستاییان به شهر شاهد مهاجرت به خارج مرزها را خواهیم بود.

انتهای پیام/۳