امیر رضا کاوه: عروسک یک تکه پارچه و ابر است، فکر و فلسفه است که به او جان می‌دهد

امیررضا کاوه، تهیه کننده تلویزیون که در کارنامه هنری‌اش آثاری چون "رنگین کمان"، "سرحال" و... در حوزه تولیدات عروسکی دیده می‌شود، درخصوص جای خالی عروسکها در برنامه‌های تلویزیونی برای گروه سنی کودک و نوجوان گفت: در طی این سال‌ها برنامه‌های اختصاصی زیادی برای کودک و نوجوان ساخته شده و من به شخصه مخاطب بسیاری از برنامه‌های کودک با این ویژگی بوده‌ام و در دهه 60 شاید بالغ بر 100 تا 200 عروسک ساخته شده اما برای من هم سوال است چطور بین این همه آثار عروسکی، آثار ماندگار و یا شناسنامه دار نبوده و یا حداقل کم بوده است!

این تهیه‌کننده در خصوص جای خالی عروسک‌ها می‌گوید: شاید این مسئله بر می‌گردد به عدم شناخت سازنده از عروسک و اینکه نمی‌داند از آوردن یک عروسک برای برنامه کودک و نوجوان چه هدفی دارد؟ ضمن اینکه تصور می‌کنم سازندگان آثار کودک و نوجوان بین استفاده از فرهنگ بومی عروسک و فرهنگی که از غرب آمده مانده اند و کمی این فاصله گرفتن از هویت ایرانی در قصه گویی کار را دچار مشکل کرده است. اینکه در سال های اخیر به ندرت عروسک هایی که آمدند ماندگار باشند قطعا باید توسط صاحب نظران و کارشناسان این عرصه بررسی گردد و به نوعی در این حوزه این مسئله نیازمند آسیب شناسی است اما آنچه در این مقال به ذهن من می‌رسد این است که شاید با احترام همه همکاران زحمت کشم با جسارت باید بگویم کمی آماده خور شده‌ایم و حاضر نیستیم برای طراحی فیزیک، تفکر، فلسفه وجودی و البته ادبیات کلامی، لحنی و حتی رفتاری یک عروسک ماه ها و شاید سال ها زمان بگذاریم با جرات می توانم بگویم اگر عروسک امروز در ذهن نسل های مختلف ماندگار شده است حاصل مدت ها زمان و تفکر افرادی است که از زوایای مختلف شکل گیری یک شخصیت عروسکی را بررسی کرده اند و فانتزی ها و جایگاه کاراکتر عروسکی را براساس جایگیری در قصه به آزمون و خطا گذاشته اند وگرنه عروسک یک تکه ابر یا چوب و پارچه ای است که ما قرار است به آن جان بدهیم. این نکته ای است که اگر از ابتدا برنامه سازان به آن می پرداختند کمک کننده بود نمی گویم صرفا باید از عروسک بومی استفاده می کردند و از آن طرف هم نمی گویم از الگو های وارداتی استفاده می کردند اما نیاز بود که کارگروه هایی باشد و ذائقه مخاطب در نظر گرفته شود و به عقیده من می شد کمی کارشناسانه تر به حوزه عروسک پرداخته شود.

تهیه کننده برنامه تلویزیونی رنگین کمان درباره ماندگار نشدن عروسک های برنامه های کودک و نوجوان معتقد است: گروه سنی  مخاطب، جغرافیا، وضعیت اجتماعی و حتی سیاسی و اقتصادی و البته زمان از یک سو و متغیر هایی چون تغییر سلیقه لحظه ای مخاطب امروز ،نگاه تنوع طلب و تغییر تفکر نسل ها در ادوار مختلف نکاتی است که نمی توان از کنار آن به سادگی گذشت قطعا من اگر بخواهم دوباره عروسکی را بیاورم که ماندگار شود می‌دانم که طرز تفکر کودک 5 تا 7 ساله امروز با زمانی که در سال 87 عروسک پنگول به تلویزیون آمد فرق دارد. این امر مستلزم این است که در ساخت یک کار عروسکی به روز باشیم و بدانیم که کودک امروز یک دهه با بچه 7 ساله ده سال پیش تفاوت دارد. من پیشنهاد می کنم حتما در اتاق فکر این دست آثار از حضور و ایده و نقطه نظرات کودکان و نوجوانان و حتی گروه های سنی مختلف نیز باید سود برد تا محصول تولید شده حاصل یک خرد جمعی براساس سلیقه ها و خواسته های مخاطب باشد.

او افزود: درمورد  عروسک پنگول باید بگویم جدا از شور و مشورتی که با دوستان و همراهان متخصص در این حوزه داشتم حدودا یک سال روی ویژگی‌های آن فکر کردم که این عروسک اگر قرار است گربه باشد چه خصوصیاتی داشته باشد؟ چه صدایی داشته باشد؟ و حتی چه کلماتی را در بداهه هایش استفاده کند و چه نکات آموزشی را به مخاطب آن زمان بگوید؟ اینگونه نبود که فقط یک عروسک بسازیم و یک صداپیشه هم برای آن انتخاب کنیم. علت اینکه یک عروسکی مانند پنگول توانست 10 سال به روی آنتن دوام بیاورد این بود. 

کاوه ادامه داد: اینکه معتقد هستم عروسک پنگول در زمان خودش در جذب مخاطب موفق بود به این نکته بر می گردد که آن زمان ما به دعوت استان های مختلف به استیج های مختلفی دعوت می شدیم که مشخصا مخاطب درخواست حضور ما را می کرد و این با توجه به این مسئله بود که آن زمان شبکه پنج یک شبکه استانی بود و پخش سراسری نداشت.

تهیه کننده برنامه های کودک سیما ادامه می دهد: از نظر من کسی که می خواهد وارد حوزه عروسک شود اول باید توانمندی عروسک را بشناسد و بداند با چه متریالی قرار است به مخاطبش چه بگوید و از سوی دیگر باید ذائقه مخاطب امروز را در نظر داشته باشد و بعد از آن باید به طراحی و صدا پیشگی اش فکر کند و این را در نظر بگیرد که می خواهد آن را در چه مدیایی عرضه کند شاید عدم توجه به رسانه، سلیقه مخاطب و حتی تعاریفی که باید از یک عروسک برای گروه سنی مختلف شود کار را به آنجا برساند که اتفاقا عروسک نقش برعکسی داشته باشد و کار را چند تکه و در برخی اوقات برای مخاطب غیر قابل لمس و باور نماید.

کاوه در پایان گفت: در سال‌های اخیر ایده‌های مختلف و متفاوتی برای آثار عروسکی برای گروه‌های سنی مختلف در اتاق فکر ما طراحی شده و برای ساختار متفاوت با همیشه به دنبال نگاهی جدید در کار عروسکی هستیم که شاید حتی بتوانم بگویم نمونه های آن در ژانرهای مختلف در دنیا نیز شبیه ندارد اما تا امروز شرایط ارائه آن مهیا نبوده و یا درخواستی از سمت تلویزیون برای این مطلب نداشته ایم.

انتهای پیام//