کتاب "موسیقی کبیر" فارابی در"شب‌های فرهنگ" ورق می خورد

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ برنامه شب های فرهنگ امشب ( ۱۲ دی ماه ) در  بررسی کتاب "موسیقی کبیر" اثر فارابی و نگاهی به  مقام فارابی در فلسفه اسلامی میزبان دکتر مجید کیانی؛ استاد دانشگاه تهران و دکتر حسن سید عرب؛ عضو هییت علمی دانشنامه جهان اسلام است .

در برنامه « شب های فرهنگ » دکتر مجید کیانی؛ استاد دانشگاه تهران درباره کتاب "موسیقی کبیر" اثر فارابی مطالبی را بیان می کند .

"موسیقی کبیر" رساله‌ای‌ست به زبان عربی که توسط ابو نصر فارابی نوشته شده‌است. این اثر جنبه‌های گوناگون موسیقی مانند مقامات را تعیین می‌کند.

کتاب "موسیقی کبیر" در اصل دو جلد نوشته شده‌است که از جلد دوم آن هیچ اثری باقی نمانده. در جلد اول کتاب در بخش اول، مدخل صناعت موسیقی در دو مقاله ارائه شده است که مقاله اول درتعریف لحن موسیقی، توانایی‌ها و ساخت الحان و چگونگی پیدایش موسیقی است. مقاله دوم نیز به تعریف بُعد یا فاصله موسیقی پرداخته و آهنگهایی طبیعی برای انسان شمرده و نغمات طبیعی در عود را معرفی می‌کند. جزء دوم کتاب درباره ساخت و ساختار موسیقی در سه فن آورده شده که فن اول به اسطقسات اختصاص دارد و به مبادی اولیه پیدایش صوت و نغمه پرداخته‌است. در مقالهٔ دوم به فواصل میان نغمات از نظر ارتفاع صوت اشاره می‌کند. پس ازآن فارابی از رباب

 (کمانچه امروزی) سخن گفته و در نهایت نیز به سازهای خانواده چنگ می‌پردازد. در مقالهٔ سوم از فن سوم کتاب موسیقی کبیر، درباره لحن بحث شده و آن را از جهت موسیقی سازی یعنی نغمات بدون حروف و از نظر موسیقی آوازی یعنی نغمات همراه حروف مورد کنکاش قرار می‌دهد.

گفتنی است؛ کتاب موسیقی کبیر شاهکار فارابی در علم موسیقی است که با ترجمه زنده‌ یاد آذرتاش آذرنوش برگردان شده‌است. به گفته دکتر عبدالامیر سلیم این کتاب عظیم‌ترین کار دوره اسلامی در زمینه موسیقی است. فارابی در این کتاب سعی کرده‌است که آرای پیشینیان در مورد موسیقی را جمع‌آوری کند. فارابی نخستین کسی است که نام خنیاگر معروف دربار خسرو پرویز را به جای باربد، به صورت درست یعنی فهلبذ ضبط کرده‌است. وی در موسیقی کبیر از دو نوع تنبور بغدادی و خراسانی نیز سخن می‌گوید.

در بخشی دیگر از برنامه ، مقام فارابی در فلسفه اسلامی در سخنان کارشناسی  دکتر حسن سید عرب؛ عضو هییت علمی دانشنامه جهان اسلام بررسی می شود.

از عصر فارابی تا عصر سبزواری، یعنی از قرن نهم تا نوزدهم میلادی، مبحث خلق جهان و حدوث و قدم عالم مهم‌ترین بحث تفکر اسلامی بود. فارابی به پیروی از ارسطو معتقد بود که جهان «قدیم» است. اما برای آنکه از چهارچوب تعلیمات قرآنی خارج نشود، سعی کرد بین عقیده ارسطو و مسئله خلق جهان در قرآن راهی بیابد.

فلسفه فارابی آمیزه‌ای است از حکمت ارسطویی و نوافلاطونی که رنگ اسلامی و به خصوص شیعی اثنی‌عشری به خود گرفته‌ است.

برنامه «شب های فرهنگ» را ساعت ۲۱:۳۰ روی موج اف ام‌ردیف ۱۰۶ مگاهرتز از رادیو فرهنگ بشنوید.

انتهای پیام//