چرا جوانان مخاطب اصلی بیانیه شدند؟ / نگاه بیانیه گام دوم به تاریخ، موزه‌وار و خاطره‌ای نیست

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ محمدحسین ضمیریان در نشست تبیین بیانیه گام دوم انقلاب در فرهنگسرای اندیشه گفت: این بیانیه سندی است که باید لحظه به لحظه بدان رجوع کرده و وضعیت خود را ارزیابی کنیم، پس سند بالادستی نیست. 

سلسله جلسات تبیین بیانیه گام دوم انقلاب به همت این مرکز برگزار می‌شود و نخستین جلسه آن با حضور محمدحسین ضمیریان تحلیلگر و کارشناس آینده‌پژوهی به صورت آنلاین برگزار شد. 

ضمیریان در ابتدای سخنان خود گفت: در جلسه امروز روایت کلی از بیانیه گام دوم انقلاب ارائه خواهم داد. این روایت کلی مبتنی بر این است که چگونه بیانیه گامم دوم انقلاب را بخوانیم و به کار ببندیم. 

وی با اشاره به بستر طرح بیانیه گفت: نکته اصلی در بازخوانی بیانیه این است که بدانیم این بیانیه خود را در چه بستری طرح کرده است؟ وقتی به اندیشه‌ها و ایده‌های قدیمی نگاه می‌کنید می‌بینید که کهن‌ترین روش بیان ایده‌ها و اندیشه‌ها متن است. متن، ویژگی منحصر به فردی دارد که به سادگی از کنارش عبور می‌کنیم. متن با گفتار و سینما تفاوت عمده‌ای دارد و به نوعی می‌توان گفت ورود بی‌واسطه به ساحت گفت‌وگو است. متن، فوری و بی‌میانجی است. به همین دلیل است که ادبیات کلاسیک هنوز هم زنده است. 

این استاد دانشگاه تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب پیش‌تر در نامه‌ای که به جوانان اروپا و آمریکا نوشتند از این قالب، یعنی متن استفاده کردند و زبان مورد استفاده در بیانیه گام دوم انقلاب نیز متن است. خیلی‌ها بیانیه را به عنوان سند بالادستی می‌دانند، اما بنده معتقدم که بیانیه سند دم‌دستی است؛ بدین معنی که بیانیه باید مثل یک هندبوک که در اختیار مشاغل قرار دارد و مدام به آن رجوع می‌کنند تا وضعیت فعلی خود را ارزیابی کرده و بهبود ببخشند، ‌باشد. علت اینکه مداوم باید به بیانیه گام دوم انقلاب رجوع کنیم، فوری و بی‌میانجی بودن متنی است که در آن گنجانده شده است. شاید به همین دلیل است که ادبیات بیانیه گام دوم، ادبیات پیچیده و نظریه‌پردازانه نیست بلکه ادبیاتی ساده دارد و مخاطبش نیز مردم هستند. 

ضمیریان با طرح یک سوال صحبت‌های خود را ادامه داد و گفت: پرسشی وجود دارد و آنهم این است که وقتی اصول انقلاب اسلامی مشخص است، چه نیازی به بازخوانی دوباره آنان در بیانیه وجود دارد؟ در پاسخ باید گفت جنبش‌های بزرگی که در ساختار تمدنی یک کشور رخ می‌دهد، پس از مدتی نیاز به بازخوانی اصول خود در پرتو تحولاتی دارند که رخ داده است. تحولاتی که در عرصه تکنولوژی، فناوری، جمعیت و ... رخ داده و آینده ما را دستخوش تحول قرار می‌دهند؛ بنابراین لازم است که با توجه به آن تحولات، اصول اولیه نهضت‌ها دوباره بازخوانی شود. شاید دلیل تاکید مکرر رهبر انقلاب در جای‌جای بیانیه بر جوانان، همین موضوع است. جوانان آینده ملت‌ها و سرزمین‌ها را در دست دارند. 

وی درباره چرایی انتخاب جوانان به عنوان مخاطب اصلی این بیانیه گفت: باید توجه داشت که مخاطب بیانیه در سراسر آن، سیاستمداران نیستند، چرا که اغلب آنان مصالح خود را ترجیح می‌دهند. به همین دلیل است که آنان چندان مایل به خوانش دم‌دستی و رجوع مداوم به بیانیه ندارند و آن را سندی بالادستی می‌خوانند. دقت داشته باشید که مخاطب اصلی رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم جوانان هستند. البته نباید این نکته را فراموش کرد که در انتهای بیانیه وظایفی بر دوش سیاستمداران قرار داده شده است.  

این تحلیلگر مسائل راهبردی خاطرنشان کرد: بیانیه گام دوم انقلاب، ماحصل تلاش‌های گذشتگان را در بیانی موجز ارائه می‌دهد. مهم‌ترین نکته‌ای که بدان اشاره می‌کند این است که ۴۰ سال از عمر انقلاب اسلامی را بدون خیانت به آرمان‌های آن طی کردیم و هرگز ضدآرمان عمل نکردیم. از این جهت، بیانیه نگاه جدیدی به تاریخ دارد. این موضوع در حالی است که نگاه برخی‌ها به تاریخ، نگاهی موزه‌وار و خاطره‌ای است و عده‌ای دیگر نگاهی پیوستگی ایدئولوژیک دارند، اما نگاه بیانیه گام دوم انقلاب به تاریخ، موزه‌وار و خاطره‌ای نیست. دقت داشته باشید که بیانیه گام دوم انقلاب، بیانیه نظری یا فلسفه سیاسی نیست. 

او درباره نگاه رهبر انقلاب به تاریخ انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم توضیح داد و گفت: پرسش مهمی که وجود دارد این است که بیانیه گام دوم انقلاب، تاریخ را چگونه دیده است؟ در پاسخ باید گفت که این بیانیه، تاریخ را در وجدان، در حقیقت و در عبرت و پیوسته با مکان یعنی جمهوری اسلامی ایران دیده است. به عبارت دیگر، هدف بیانیه برساخت زیست ایرانیان در 40 سال عمر انقلاب اسلامی است. از سویی دیگر، بیانیه بازتابی از جهانی است که ایرانیان به وسیله زیست خود در انقلاب اسلامی بدان رسیدند. 

وی اضافه کرد: هدف طرح نهایی بسیاری از ایدئولوژیک‌ها، شخصیت‌ها نیست و آنان شخصیت‌ها را آنطور که می‌خواهند بازطراحی می‌کنند تا به اهدافی که برای خود درنظر گرفته‌اند برسند. در ایدئولوژی‌ها، هدف نهایی قدرت گروهی خاص است و در همین جهت نیز فعالیت می‌کنند؛ این موضوع در حالی است که هدف اصلی بیانیه اصلا معطوف به موضوع قدرت نیست و هدفش رساندن انقلاب اسلامی به سرمنزل مقصود یعنی حضرت ولیعصر (عج)، ظهور و ایجاد تمدن نوین اسلامی است. به عبارت دیگر، مقیاسی که بیانیه برای خود درنظر می‌گیرد، سطح تحلیل تمدنی، جامعه‌پردازی و خودسازی است و به هر 3 ساحت توجه دارد. این موضوع در حالی است که بسیاری از اندیشه‌های سیاسی اصلا نگرش تمدنی نداشتند یا اگر هم داشتند، افراد جامعه را به مثابه پیچ و مهره‌های ساخت آن درنظر می‌گرفتند. 

ضمیریان درباره نگاه انتقادی رهبر انقلاب در بیانیه گفت: به گفته رهبر معظم انقلاب در این بیانیه، نقد به مثابه نعمت خداوند در اندیشه انقلاب اسلامی است. دقت داشته باشید که نقد، جایگاه ممتازی در بررسی تحولات و تاریخ دارد. به همین دلیل است که اگر جریانی نقد را برنتابد عاقبت خوبی نخواهد داشت. به همین دلیل است که حضرت آقا نگاه نقادانه‌ای در بسیاری از فرازهای بیانیه به حرکت چهل ساله اول انقلاب دارند و نقصان‌ها را مورد اشاره قرار دادند. 

وی تاکید کرد: بیانیه گام دوم انقلاب تفاوت زیادی با متون آینده‌نگر دارد. در تمام متون آینده‌نگری مسئله عدم قطعیت موضوع واضحی است. این موضوع در حالی است که در گفتمان انقلاب اسلامی عدم قطعیت‌ها محصول حوادث‌اند نه محصول عدم وجود تصویری از آینده. برهمین اساس، انقلاب اسلامی هم‌چنان شاداب به مسیر خود ادامه می‌دهد. 

این استاد دانشگاه درباره ترسیم چشم‌انداز آینده در بیانیه گفت: موضوع مهمی که رهبر انقلاب در بیانیه بدان پرداخته‌اند، ترسیم چشم‌انداز به معنای اینکه «کجا خواهیم رفت؟» است. این بیانیه تصویر روشنی از آینده به ما می‌دهد، اما یادآور می‌شود که برای پاسداشت از آن آینده روشن باید جمعیت‌های جوان دانا، مومن به انقلاب اسلامی و متکی به منابع دینی از این تصویر صیانت کنند و مشکلات در راه رسیدن به آن را برطرف نمایند. 

انتهای پیام//