شاهد احمدلو: «مورچه‌خوار» پیش از کرونا ساخته شد اما همچنان تازگی دارد/ کیان باباییان: نمی‌خواستیم نگاهی یکطرفه به فضای مجازی داشته باشیم

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، شاهد احمدلو که تجربه ساخت فیلم‌های سینمایی «چند میگیری گریه کنی؟»، «اگه میتونی منو بگیر» و «مشمشه» و سریال‌های «سه دونگ سه دونگ» و «خانه اجاره‌ای» را در کارنامه خود دارد به تازگی جدیدترین اثر سینمایی‌اش با عنوان «مورچه‌خوار» در سینماهای کشور اکران شده است.

مهدی کوشکی، نسرین مقانلو، مارال فرجاد، لیندا کیانی، رضا شفیعی‌جم، خاطره حاتمی، شهین تسلیمی، نیما شاهرخ‌شاهی، ایمان اشراقی و سارا منجزی پور بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

فیلم «مورچه خوار» روایتگر داستانی با موضوع امروزی در فضای مجازی است. در گفت‌وگویی با شاهد احمدلو و کیان باباییان درباره این فیلم سینمایی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

«مورچه‌خوار» قصه و موضوعی امروزی دارد، این موضوع چه جذابیتی داشت که به سراغ آن رفتید؟

شاهد احمدلو: موضوعی که در «مورچه‌خوار» روایت می‌شود دغدغه شخصی من بود و فکر می‌کنم در سطح جامعه هم این مسئله دغدغه خیلی از مردم باشد چرا که در هر صورت موضوع فضای مجازی کشور ما و تقریباً همه دنیا مسئله‌ای مهم و دغدغه‌ای جدی است و مثل هر پدیده‌ای تأثیرات مثبت و منفی داشته است. ما سعی داشتیم در قالب یک فیلم داستانی نگاهی به این محدوده داشته باشیم.

ما از مسائل واقعی با پرداختی دراماتیک برای ساخت این فیلم استفاده کردیم و با توجه به همین مسئله صاحب فیلمنامه‌ای شدیم که مهیار شاهرخی با عنوان ابتدایی «احمق‌ها را معروف نکنیم» نگارش آن را بر عهده داشت.

به عنوان تهیه‌کننده «مورچه‌خوار» چه ویژگی‌هایی داشت که شما را ترغیب به ساخت آن کرد؟

کیان باباییان: در ابتدایی که تصمیم به ساختن فیلم گرفتم با توجه به سابقه ای که من در سینما دارم و حدود 60 فیلم در سینما با سمت های مختلف یعنی هر سمتی به غیر از گریم و صدابرداری را تجربه کرده‌ام، اصرار داشتم که حتماً تهیه‌کنندگی را با فیلم آغاز کنم که اثری باکیفیت و ارزشمند باشد.

در زمانی که من تصمیم گرفتم اولین فیلم مستقل خود را به عنوان تهیه کننده مستقل آغاز کنم، با کارگردان های مختلفی صحبت کردم آقای احمدلو جزو دوستان قدیمی من بودند و در آن زمان به واسطه ای ما به هم وصل شدیم و اهداف مشترکی که داشتیم ما را کنار هم قرار داد. نزدیک سه سال ما درگیر پیش تولید این کار بودیم که از روز اولش ما یک فیلمنامه دیگری دستمان بود ولی از یک جایی در ابتدا من و بعد آقای احمد لو و خانم مریم شجاعی به یک طرحی رسیدیم که آقای شاهرخی به ما پیشنهاد دادند و ایشان هم به جمع ما پیوست و آنجا بود که «احمق ها را معروف نکنیم» شکل گرفت. «احمق‌ها را معروف نکنیم» طرح متفاوتی بود و به مروز زمان و تحقیق و پژوهشی که واقعا طی زمان انجام دادیم به یک جایی رسید که فیلمنامه امروزی با بازنویسی شاهد احمدلو شکل گرفت.

فیلمنامه دغدغه آن روزهای خود ما بود چون من و آقای احمدلو جزو جوانان دیروز این جامعه هستیم و ورود اینستاگرام را به جامعه شاهد بودیم. ما دیدیم که چگونه فیس بوک آمد و پس از آن یاهو 360 آمد و بلافاصله از دور خارج شدند و اینستاگرام آمد و ماندگار شد. این را ما دیدیم و بنابراین یک قدم جلوتر از جوانهای امروز هستیم که نبودنش را ندیدند و نمی دانند که وقتی اینستاگرام نبود، مردم چگونه زندگی می کردند و باعث شد این دغدغه برای ما شکل بگیرد.

چطور به عنوان «مورچه‌خوار» برای این فیلم رسیدید؟

شاهد احمدلو: من و کیان باباییان یکدیگر را از دوران کودکی می‌شناسیم و خانواده‌هایمان هم در سینما فعالیت دارند، اسم‌های بسیاری برای این فیلم مطرح شد و ما در مشورت با اطرافیان به این عنوان رسیدیم.

شاید این عنوان کمی ریشه در علاقه من و کیان به دنیای نوستالژی و موسیقی کلاسیک داشته باشد. ما به موسیقی کلاسیک و سیستم وینتج روی صفحه گرام علاقه زیاد داریم و موزیک گوش می دهیم و این از علاقه مشترک ما است و به موسیقی «مورچه خوار» و این انیمیشن محبوب مربوط می‌شود.

البته این عنوان بی‌ربط به کلیت فیلم نیست، به نظرم مورچه‌خوار آن مغزهای بزرگی هستند که از بیرون اینستاگرام و فضای مجازی را کنترل می کنند. آن‌ها اخبار را کنترل می کنند و مثل یک پدرخوانده به منافع شان فکر می‌کنند. ما به این موضوع هم پرداخته‌ایم و می بینیم یکی از شخصیت های فیلم که خانم مقانلو این نقش را ایفاء کرده چنین نقشی را ایفا کرده است.

در فیلم شما مسائلی مطرح می‌شود که کمتر کسی از آن‌ها خبر دارد. برای کشف این مسائل چه تحقیقاتی داشتید؟

شاهد احمدلو: باند و شبکه‌ای که در فیلم شاهد هستیم نمونه‌ای از واقعیت این شبکه‌ها است، ممکن است تخلفی که صورت می‌گیرد صد در صد به همین شکل نباشد اما از لحاظ عقیده همین اتفاق به اشکال گوناگون رخ می‌دهد اما چون ما آن را دراماتیزه کردیم شاید از شکل واقعی آن به طور کامل تا حدی دور باشد.

کیان باباییان: اگر به این نکته که ما این فیلم را چه زمان ساختیم، توجه کنید، به پاسخ این پرسش می‌رسید. ما این فیلم را دو سال و نیم پیش ساختیم و زمانی این فیلم را ساخته شد که این اتفاقات در فیلم که در جامعه هم شبیه آن خیلی زیاد شده آن موقع به این اندازه نبود و بسیار محدودتر بود و یا به شکل دیگری وجود داشت که هر چه جلو رفت فیلم ما به جامعه شبیه‌تر شد و اگر تحقیق و پژوهش دقیقی نبود این اتفاقات مطرح شده در فیلم با جامعه پیش نمی رفت و در یک کهنگی باقی می ماند. شما الان اگر بسیاری از فیلمهای دو سه سال پیش را ببینید دیگر کهنه شده‌اند و حفظ تازگی اثر به دو تا مسئله برمی‌گردد؛ یک موضوع و دو طیف بازیگرانی که انتخاب شده شاید بشود راجع به آن صحبت کرد.

چطور به ترکیب بازیگرانی که در فیلم می‌بینیم، رسیدید؟

کیان باباییان: من فکر می کنم یک سری بازیگر داریم که شما الان در فیلم‌های بسیاری آن‌ها را می بینید؛ از هر 5 فیلم 3 نفر از آن بازیگرانش مشترک هستند. یعنی این تنوع حضور بازیگران از طیف های گوناگون خیلی محدود شده است.

شاید برحسب موقعیت و شرایط اینگونه شده نه اینکه از ابتدا تصمیمی بر این باشد که باید چنین انتخاب‌هایی صورت بگیرد و در واقع ما با شرایطی که وجود دارد خود را هماهنگ کرده‌ایم. نکته‌ای که ما بارها در زمان تولید فیلم با آقای احمدلو به آن دقت کردیم این بود که فیلم ما شبیه هیچ فیلم دیگری نباشد و بازیگران در انتخاب همبازی‌های خود تصمیم‌گیری نکنند. در نهایت ما بازیگرانی انتخاب کردیم که شاید کمتر در نقش‌هایی که امروز در «مورچه‌خوار» می‌بینید بازی کرده‌اند و این بر می گردد به آن جسارتی که کارگردان در انتخاباتش می تواند داشته باشد چرا که این کار ریسک بالایی دارد. من به عنوان تهیه کننده نمی خواهم بگویم که این جسارت را من داشتم ولی انتخاب بازیگر در نقش‌هایی که تابحال تست نشده‌ است، جسارت بالایی می خواهد.

کیان باباییان: همه بازیگرانی که در فیلم «مورچه‌خوار» شاهد هستید در لیست انتخاب‌های ما بودند. درباره انتخاب مهدی کوشکی هم باید بگویم که ما برای ایفای این نقش به دنبال شخصیت خاصی بودیم. قصد ما این بود که این کاراکتر توسط بازیگری بسیار معروف ایفا نشود. ما دوستان صیمیمی داشتیم که خواستار بازی در این نقش بودند. ما با چند بازیگر وارد مذاکرات شدیم و در نهایت از آنجا که همسرم بازیگر تئاتر است، مهدی کوشکی را به ما پیشنهاد داد و بعد با انعطافی که شاهد احمدلو به عنوان کارگردان دارد، ما سراغ این بازیگر که آن زمان شهرت امروزش را نداشت، رفتیم و با وجود اینکه این انتخاب خوب ریسک بزرگی داشت، خوشبختانه نقش‌آفرینی خوبی از او شاهد بودیم.

برای حضور در جشنواره‌های مختلف داخلی و خارجی اقدام کرده‌اید؟

شاهد احمدلو: هنوز اقدامی نداشتیم، شاید بعد از اکران در اینباره تصمیم‌گیری کنیم.

با توجه به اینکه در ماه‌های اخیر بحث طرح صیانت از فضای مجازی توسط مجلس شورای اسلامی مطرح شده، آیا می‌توان فیلم‌ شما را مربوط به این موضوع دانست؟

کیان باباییان: مخرب بودن فضای مجازی مسئله‌ مهمی است و فکر می کنم که به این موضوع بپردازیم اما فیلم ما دو سال و نیم پیش ساخته شده و هیچ ارتباطی به طرحی که توسط مجلس مطرح شده، ندارد.

ما تلاشمان اینگونه نبود که بخواهیم نگاهی یکطرفه داشته و تنها ابعاد منفی فضای مجازی را دنبال کنیم. اگر نگاهی دقیق داشته باشیم شاید به متوجه نکات مثبتی که مطرح شده، بشویم. ما شخصیتی با بازی خاطره حاتمی داریم که درک درستی از فضای مجازی دارد اما به هر حال سینما آگراندیسمان است و ما به یک اتفاق می‌توانیم بپردازیم و برای اینکه مسئله‌ای  را به مخاطب بفهمانیم باید آن را شدیدتر نشان دهیم و به نظر من اگر بخواهیم به همه زوایای یک مسئله بپردازیم می‌توانیم مدیوم خود را در قالب سریال قرار دهیم.

شاهد احمدلو: هر فیلم با یک موضوع ساخته می‌شود، به عنوان مثال یک فیلمساز قصد دارد با موضوع انتقام یا عشق فیلم بسازد. ما قصدمان این بود که از شعارزدگی فاصله بگیریم و در عین حال فضای مجازی را نقد کنیم و این نقد هم نمی‌خواستیم که یک طرفه باشد چرا که ما هم از علاقه‌مندان و کاربران فضای مجازی هستیم و نمی‌توانیم در این شرایط دروغ بگوییم و در حالیکه خودمان از ان استفاده می‌کنیم به دیگران بگوییم که این فضا کاملاً فضایی مخرب است. ما خیلی صادقانه یافته‌های خود را درباره این دنیا که خودمان هم آن‌ها را لمس کرده بودیم در این فیلم فارغ از شعارزدگی روایت کردیم.

فیلم ساختار متفاوت و خاصی دارد، چطور به این ساختار رسیدی؟

شاهد احمدلو: مخاطب «مورچه‌خوار» با فیلمی مواجه است که به لحاظ گرافیک توجه زیادی به آن شده است و کمتر نمونه‌ای می‌توان به این شکل پیدا کرد. ما ضرباهنگ، دکوپاژ و انتخاب موسیقی‌هایی داشتیم که یک ریتم خاص در فیلم ایجاد شده است و برای موسیقی هم سعی کردیم آثاری انتخاب کنیم که ممعروف باشند و حتی در پیج‌های مختلف اینستاگرام هم می‌توان آن‌ها را دید.

از همان اول فکر می کردم از آنجا که به فضای مجازی و اینستاگرام می پردازیم چقدر خوب است که کلیت گرافیکی فیلم نزدیک به این دنیا باشد؛ شما اکسپلورر اینستاگرام را ورق بزنید در عرض چند ثانیه با شخصیت‌ها و موزیک‌های مختلفی روبرو می‌شود؛ یک نفر کارتون نوستالژیک به اشتراک گذاشته، یک نفر مثلا از خودکشی کسی دیگر پست گذاشته، دیگری درباره جنگ اوکران حرف زده و در لحظه با مسائل بسیاری روبرو هستید. سعی من بر این بود که فضای فیلم هم اینچنین باشد و به همین دلیل که مخاطب بتواند در چنین فضایی قرار بگیرد این ساختار را انتخاب کردم.

در ساخت این فیلم چه منابعی برای تحقیق داشتید؟

شاهد احمدلو: این سوالی است که باید بیشتر از نویسنده پرسیده شود اما ما همه شناخت های مشترکی در مورد خیلی از پدیده ها و معضلات داریم چرا که هر روز داریم آن‌ها می بینیم و مشترک هستند. با همین نقطه اشتراکاتی که همه ما داریم داستانی که مطرح بود، سعی کردیم در کنار همدیگر به یک انسجام درست از این فیلمی که در نهایت فیلمبرداری و تدوین شده برسیم.

کیان باباییان: نکته‌ای که درباره مراحل ساخت این فیلم باید بگویم این است که در زمان ساخت آن ما خیلی از اینفلوئنسرها را دیدیم و خیلی از افراد مطرحی که در فضای مجازی هستند حتی از شهرستان‌ها به تهران آمدند و با آن‌ها ملاقات کردیم یا ما به شهرستان‌ها رفتیم و آن‌ها را دیدیم. نکته‌ای که وجود دارد این است که شکل زندگی این افراد همانطوری است که در فیلم مشاهده می‌کنید. آنچه که در این فیلم می‌بینید کاملاً به واقعیت نزدیک است.

شاهد احمدلو: ما سعی داشتیم به این نکته نیز توجه کنیم که افراد موفق در فضای مجازی که خود امروز به نوعی الگوی بخش عظیمی از جامعه شده‌اند، در عین حال قربانی هم هستند و واقعیت همین است که آن‌ها در عین داشتن یک ظاهر موفق خودشان هم در این فضا قربانی هستند.

کیان باباییان: در این فیلم شما شخصیت سیاه و منفی نمی‌بینید. همه کاراکترهای «مورچه‌خوار» حتی سیاه‌ترین کاراکتر هم وجهه‌های مثبتی در شخصیتش وجود دارد و آن‌ها هم یک جایی بازیچه هستند.

شاهد احمدلو: باید بپذیریم که دنیای مجازی تأثیرات منفی بسیاری بر زندگی افراد گذاشته است و از آنجا که تأثیرات منفی این پدیده بسیار بیشتر از تأثیرات مثبت آن بوده و به همین دلیل ما بیشتر به سراغت نقاط منفی این پدیده رفتیم. همه تأثیرات مثبت این فضا را می‌دانند و ما سعی کردیم به نکاتی اشاره کنیم که شاید کمتر کسی آن‌ها را می‌داند.

برخی سوالاتی که از ما پرسیده می‌شد این بود که آیا فیلم شما در جهت حمایت از طرح صیانت از فضای مجازی ساخته شده یا خیر و این در حالی است که اصلاً در زمان ساخت «مورچه‌خوار» این طرح مطرح نشده بود. فیلم «مورچه‌خوار» حدود دو سال و نیم پیش، قبل از شیوع ویروس کرونا ساخته شده است و حتی قبل از آن هم فیلمنامه‌اش نوشته شده است، هیچ ارتباطی به طرح صیانت از فضای مجازی ندارد.

آیا با توجه به اینکه فیلم «مورچه‌خور» دو سال و نیم پیش ساخته شده، برای اکران در فیلم تغییراتی ایجاد کردید یا خیر؟

شاهد احمدلو: ما یک نسخه نهایی داشتیم که در طول مسیر و در تعامل با وزارت ارشاد به تغییراتی رسیدیم و در نهایت این نسخه به سازمان سینمایی تحویل داده شد و سازمان سینمایی هم یک سری نکاتی مطرح کرد که صادقانه باید بگویم این نکات و تغییراتی که سازمان سینمایی اعمال کرد به نفع فیلم شد.

تغییراتی که در تعامل با وزارت ارشاد به آن رسیدید، در چه حد بود؟

کیان باباییان: این تغییرات در حد چند سکانس بود. فیلم به شکل دیگری به پایان می‌رسید. پس از اینکه وزارت ارشاد از ما خواست که پایان را تغییر دهیم در جلسه‌ای سه نفره با او و خانم شجاعی به نتایجی رسیدیم و شاهد احمدلو پیشنهادی داد که ما آن را به وزارت ارشاد ارائه دادیم. در واقع احمدلو تغییری کلی در قصه داد و این کار سختی است که یک کارگردان بخواهد پس از ساخت فیلمش چنین تغییری اعمال کند که به فیلم لطمه‌ای وارد نشود و مضمونی که ما مدنظر داشتیم هم حفظ شود.

از نتیجه نهایی راضی هستید؟

شاهد احمدلو: ممکن بود که آن سکانس‌ها از لحاظ تجاری تأثیرات مثبتی برای فیلم داشته باشد اما از آنجا که ما به تجارت محض فکر نمی‌کردیم امروز از آنچه که بر پرده سینما می‌بینیم ناراحت نیستم و البته ما در این فیلم یک پایان‌بندی را شاهد هستیم که در سینمای ما کمتر وجود دارد و در واقع فیلم مثل همان فضای اینستاگرام که پس از دیدن چند پست ناگهان گوشی را کنار می‌گذاریم، به یکباره به پایان می‌رسد و این در حالی است که البته سرنوشت همه شخصیت‌ها هم مشخص شده است.

در بحث تبلیغات صداوسیما و شهرداری با شما همکاری کرد؟

کیان باباییان: متأسفانه حمایت چندانی از سینمای مستقل وجود ندارد. اگر قبلا مالیات ما را می بخشیدند امروز دیگر نمی بخشند و ما از نظر دولت با نمایشگاه اتومبیل ما فرقی نمی کنیم. صدا و سیما در حمایت از ما چند تیزر برایمان پخش کرد. خوشبختانه تیزر ما را تایید کردند بعد از مراحلی که طی شد و تیزر تلویزیونی ما درحد محدود پخش شد.

در نهایت ما حمایت چندانی نداشتیم. خوشبختانه پس از چند روز که از اکران فیلم گذشت ما فروش 800 میلیون تومانی را رد کردیم و امروز با پرفروش‌ترین فیلم‌های در حال اکران فاصله چندانی نداریم. در بحث تبلیغات فضای مجازی هم تیم تولید خودمان با ما همکاری کردند و هر کس در صفحه اینستاگرام خود این فیلم را تبلیغ کرد که از همه آن‌ها تشکر می‌کنم.

انتهای پیام //