آداب و رسوم نوروزی در لرستان

خبرگزاری  برنا  لرستان  -   گروه   اجتماعی  : در بزرگداشت آیین باستانی نوروز و با نزدیک شدن فصل بهار، مردم لرستان، مانند دیگر مردم سرزمینمان؛ ایران، مراسم ویژه و آداب و سنت‌هایی را برگذار می‌کنند که در زیر به بخشی از آن‌ها اشاره شده است: 

گَردیلَه

نخستین سنتی که در لرستان همانند سایر نقاط ایران رایج است همان «خانه تکانی» است که بانوی خانه با کمک خانواده در آستانه نوروز تمام وسایل خانه را گردگیری، شست و شو و تمیز می‌کند تا غبار از خانه بزداید. در زبان محلّی به این آیین «گَردیلَه» گفته می‌شود. در گذشته مردم لرستان در پنجم اسفندماه، قبل از شروع گَردیله (گردگیری منزل) کاسه‌ای آب به همراه آینه و چراغی در خانه قرار می‌دادند و سپس شروع به گرفتن گردگیری می‌کردند که البته آب آن کاسه هر روز به نیت طهارت و پاکی عوض می‌شد. 

دلجویی از خویشاوندان عزادار 

یکی از آداب و رسوم مردم لرستان که قبل از ایام نوروز انجام می‌شود سر زدن به دوستان یا خویشاوندانی است که تازه عضوی از خانواده خود را از دست داده‌اند و عزادار هستند، در این آیین که به نشان احترام و همدردی انجام می‌شود اقوام به خانه صاحب عزا می‌روند و برای فرد تازه درگذشته فاتحه‌ای قرائت می‌کنند. و با دادن هدیه که معمولا لباس و یا پارچه‌ای رنگی است، از آن‌ها می‌خواهند که رخت عزا را از تن بیرون بیاورند و برای سال جدید زندگی را با شادی از سربگیرند. 

پنجشنبه آخر سال

از رسوم برجسته مردم لرستان، زیارت اهل قبور در آخرین پنجشنبه سال است. به شکلی که افراد معمولا خود را مکلف می‌دانند که به زیارت اهل قبور بروند. طبق این سنت مذهبی افراد در بعدازظهر آخرین پنجشنبۀ سال، باحاضرشدن در قبرستان‌ها به قرائت فاتحه می‌پردازند. و در واپسین روزهای زمستان با خواندن فاتحه یاد عزیزانشان را بار دیگر گرامی می‌دارند. 

اَلِفَه

در آخرین جمعۀ سال و در آیینی به نام «اَلِفَه»، با درست کردن حلوا برای درگذشتگان فاتحه می‌خوانند. 

میرنوروز

از آیین‌های قدیمی نورورز د لرستان، «میر نوروزخوانی» بود. که در حال حاضر تقریبا این آیین فراموش شده است. «میرنوروز»، شخصیت باسوادی بود که کوچه به کوچه می‌گشت و با خواندن ابیاتی خبر آمدن عید نوروز را به مردم می‌داد و میر نوروز خوانی می‌کرد و از آنجا که در زمان قدیم خبری از تقویم، رادیو یا تلویزیونی نبود و یا کمتر بود، گاهی مردم یادشان می‌رفت که دقیق چه روزی نوروز است و این میرنوروز بود که میرنورورخوانی خبر از آمدن بهار می‌داد. وقتی میرنوروز خبر آمدن عید را در کوچه‌ها سر می‌داد هر یک از مردم به سهم خود به عنوان عیدی یک کاسه گندم، پول یا تخم مرغ به او هدیه می‌دادند. 

سفره هفت سین و لحظۀ تحویل سال

مردم لرستان از قدیم الایام برای سفره هفت سین اهمیت زیادی قائل بودند. در لرستان نیز مانند دیگر نقاط ایران سفره هفت سین با چیدن سین‌های سفره، از جمله سبزه، سیب، سماق، سپند، سیر، سکه، سرکه، سمنو و گذاشتن آب، آیینه و شمع و چراغ و مهمتر از همه کتاب قرآن در بالای سفره به استقبال سال جدید می‌روند. مردم این استان در لحظات نزدیک شدن به تحویل سال جدید، با پوشیدن لباس نو دور سفرۀ هفت‌سین، جمع می‌شوند، در گذشته اعتقاد داشتند که «باوُ بزرگ نوروز» یا همان بابانوروز سلامت و برکت سفره را به تعداد افراد دور آن سفره می‌دهد. همچنین مردم معتقد بودند که لحظه تحویل سال در خانه باید باز باشد چون باور داشتند که در لحظه سال تحویل «باوُ بزرگ نوروز» می‌آید، پس اگر در بسته باشد «باوُ بزرگ نوروز» به خانه وارد نمی‌شود و خیر، برکت وسال نو را به خانه نمی‌آورد پس اگر برف هم می‌بارید نباید در بسته می‌شد. 

بزرگ خانواده با قرائت قرآن مجید و دعای تحویل سال و راز و نیاز با خدا در انتظار تحویل سال ثانیه شماری می‌کنند. 

برخی خانواده‌های عزادار و داغدیده این استان سال جدید را بر سر خاک عزیزان خود سپری می‌کنند و برخی نیز سفره هفت سین را بر سر قبر آنان پهن می‌کنند

پخت غذای شب عید

غذای شبِ عیدِ اغلب مردم در این استان، قورمه سبزی و گاهاً سبزی پلو با ماهی است، که البته در گذشته، در شهر خرم‌آباد، غذای رشته‌پلو به نیت درازای طول عمر افراد خانواده پخته می‌شد. امروزه اغلب برای شب عید قورمه‌سبزی و یا در اصطلاح محلّی «خورش‌سبزی» تهیه می‌شود. به اعتقاد آنان پختن این غذا در شب عید به دلیل رنگ سبزش چندان با سرسبزی بهار بی‌ربط نبوده و اعتقاد دارند با پخت این غذاها خیر و برکت به سفره ارزانی می‌شود. در این ایام عشایر این استان با ذبح گوسفند غذای شب عید خود را تدارک می‌بینند

دید و بازدیدهای عید

دید و بازدیدهای نوروزی دراین استان از دیگر آدابی است که بلافاصله بعد ازلحظه تحویل سال آغاز و معمولا تا پایان تعطیلات نوروزی ادامه خواهد داشت. مردم استان لرستان بعضی از روزهای نوروز را در کوه و دشت و مناطق سرسبز سپری می‌کنند و به بازی‌های محلی و مرسوم این منطقه نظیر «دال‌پلان» و… که خاص این منطقه است، می‌پردازند. 

سیزده به در

مردم لرستان در روز سیزدهم فروردین که از آن باعنوان «سیزده به در» یاد می‌کنند همراه با خانواده، دوستان یا خویشاوندان آخرین روز تعطیلات نوروز را که همان روز سیزدهم فروردین است به دامان طبیعت می‌روند و به بازی‌های محلی می‌پردازند؛ در این روز مردم می‌خواهند با سیزده‌به‌در، شومی‌ها را به طبیعت برگردانند و سبزه‌هایی که برای سفره‌های هفت سین خود آماده کرده بودند را به نیت سلامتی و بهروزی به رودخانه و آب‌های جاری می‌اندازند و یا در طبیعت بر روی سبزه‌ها و پای درختان می‌گذارند. در اینجا لازم به ذکر است که؛ در خرم‌آباد بر خلاف دیگر نقاط ایران روز چهاردهم فروردین به عنوان روز «چهارده به در» معمول بود. اگرچه در سال‌های اخیر اغلب افراد در استان لرستان و شهرستان خرم‌آباد روز سیزدهم را به عنوان روز طبیعت انتخاب کرده‌اند، اما همچنان افرادی وجود دارند که بر اساس سنت گذشته روز چهاردهم را برای طبیعت انتخاب می‌کنند. چه بسا بر اساس مناظر زیبا و هوای مطبوع استان لرستان مردم هر دو روز سیزدهم و چهاردهم را در طبیعت زیبای لرستان به سر می‌برند. 

گره زدن سبزه

یکی از رسوم دیار لرستان در روز سیزدهم فروردین یا سیزده به در گره زدن سبزه است و مردم باور دارند که مشکلاتی که در زندگیشان به وجود آمده، گره‌هایی است که می‌توان با گره زدن به سبزه رفع شود پس به همین نیت سبزه‌های عید را گره می‌زنند تا مشکلاتشان برطرف شود.

نویسنده :  بامداد رجبی، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی گردشگری

انتهای پیام