هفتمین فصل پاتوق فیلم کوتاه /طرف گفتگوی «منتقد»، «مخاطب» است نه «فیلمساز»

به گزارش گروه فرهنگ وهنر برنا ؛ پنجمین نوبت از هفتمین فصل پاتوق فیلم کوتاه عصر دیروز دوشنبه ۱۶ خردادماه در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.

در این نوبت از پاتوق فیلم کوتاه فیلم‌های‌کوتاه داستانی «شعبده» به‌کارگردانی سیاوش فرهادی، «ارفاق» به کارگردانی رضا نجاتی، «سی تومن نقد» به کارگردانی محمدرضا عبدالملکی و انیمیشن کوتاه «پیوسته» به‌کارگردانی فرزانه قبادی به نمایش درآمد و با حضور سیدسعید هاشم‌زاده به‌عنوان منتقد مهمان مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

 طرف گفتگوی «منتقد» مخاطب است نه فیلمساز

سیدسعید هاشم‌زاده در ابتدای این نشست گفت: من همواره امتناع می‌کنم از اینکه در کنار فیلمسازان بنشینم اما جایی مجبور می‌شویم. برای من هم تفاوتی ندارد طرف مقابلم فیلم بلند ساخته است یا کوتاه. دلیل امتناع من این است که نقد را یک آیین گفتگو می‌دانم. من به‌عنوان منتقد قرار است عاملی باشم میان فیلم و مخاطب. از این منظر طرف گفتگوی من اساساً مخاطب است نه فیلمساز. اگر با فیلمساز مواجه شوم، حاصل آن گفتگو می‌شود، نه نقد و نتیجه دیگری هم می‌دهد.

وی افزود: فیلمساز زمانی می‌تواند شنونده نقد باشد که خودش تبدیل به مخاطب اثرش شده باشد و نگاهش به آن مانند فرزندی نباشد که هر نوع نقد و حمله به آن تحمل‌ناپذیر باشد.

 پرسش درباره «ضرورت‌» ها در فیلم کوتاه

هاشم‌زاده در ادامه به فیلم «شعبده» ساخته سیاوش فرهادی پرداخت و گفت: در تماشای فیلم‌های کوتاه یک مسئله همواره برای من مهم است و آن هم مسئله «ضرورت» است. ساده‌اش می‌شود اینکه آیا ضرورتی دارد که ما این نما را ببینیم؟ آیا ضرورتی دارد داستان از اینجا آغاز شود؟ ضرورت اینکه ادامه داستان را اینگونه ببینیم چیست؟ در واقع پرسش‌های ما برسر ضرورت‌هاست و اینکه این ضرورت‌ها قرار است چه چیزی را ایجاد کند؟ حس یا معنا؟

این منتقد در ادامه گفت: «شعبده» برای من نه اثری رازآلود بلکه اثری بود که می‌توانست ضرورت‌هایش را به گونه‌ای حفظ کند که من را به این نتیجه نرساند که فلان فصلش قابل حذف است. مانند فصل قایم‌باشک‌بازی در مزرعه که به راحتی قابل حذف است و هیچ خدشه‌ای به مضمون فیلم وارد نمی‌شود. در فیلم فصل‌هایی وجود دارد که از منظر ضرورت می‌توانند حذف شوند و ضربه‌ای هم به فیلم وارد نشود. فیلم می‌تواند تا ۵ دقیقه‌ای کوتاه شود.

هاشم‌زاده درباره فضای بصری فیلم هم توضیح داد: همه ما با ترکیب‌بندی‌های سینمای کیارستمی آشنا هستیم و می‌دانیم که تقلید از آ‌ن‌ها ما را به مبدأ و منشأ اصلی پرتاب می‌کند. حالا سوال این است؛ چرا از او تقلید می‌کنیم؟ آیا جنس سینمای ما اینگونه است؟ آیا قرار است جنس سینمای او را بگیریم و چیزی جلوتر از سینمای او خلق کنیم؟ این‌ها پرسش‌های مهمی است. مسائل من با «شعبده» همین موارد است.

 همه ژانرها را باید در سینمای کوتاه داشته باشیم

سیدسعید هاشم‌زاده درباره «سی تومن نقد» ساخته محمدرضا عبدالملکی گفت: این فیلم من را خیلی به یاد کمدی‌های داریو فو انداخت؛ نمایش‌نامه‌نویس مشهوری که موقعیت‌های کمیک اینگونه را به‌خصوص با حضور دزدها خلق می‌کند. من با روایت فیلم شما همراه شدم و کاراکتر اصلی از همان ابتدا برای من معرفی شد. این کاراکترسازی بسیار مهم است و فیلم اطلاعات خوبی را در نقطه‌های خوبی به ما می‌دهد.

وی بااشاره به لو رفتن کاراکتر پلیس قلابی فیلم برای مخاطب گفت: ای کاش نشانه‌هایی در لباس و رفتار این فرد بود که مخاطب همچنان نسبت به او حس دو گانه داشته باشد تا در پایان روایت غافل‌گیری به‌وجود بیاید. تنها نکته فیلم مسئله ریتم است که در یک سوم پایانی می‌توانست با تمپو بیشتری جلو برود و غافل‌گیری را به‌وجود بیاورد. تمام شک و تردیدها و تمام پیچش‌ها در روایت درست است. بازی کاراکتر اصلی با بازی بهرام ابراهیمی هم بسیار در فیلم خوب است.

هاشم‌زاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود تأکید کرد: همه ژانرها باید در سینمای کوتاه وجود داشته باشد اما می‌فهمم که برای راه پیدا کردن به سینمای بلند باید متکی بر فیلم کوتاه داستانی حرکت کنید. چراکه اغلب تهیه‌کنندگان به دنبال فیلم داستانی کوتاه در رزومه یک فیلمساز کوتاه هستند.

 «ارفاق» یکی از بهترین‌های سال‌های اخیر است

در سومین بخش از این نشست نوبت به فیلم «ارفاق» به کارگردانی رضا نجاتی رسید که هاشم‌زاده درباره آن گفت: این فیلم از نظر من یک فیلم استاندارد با روایت کلاسیک است. فیلمی که نقطه‌گذاری، شخصیت‌پردازی‌، قاب‌بندی‌ها و اندازه‌هایش در این قالب فیلمسازی به‌درستی رعایت کرده است. همه نکات را که مدنظر بگیریم، «ارفاق» نمره خوبی می‌گیرد و آنچه در این فیلم باید به آن دقت کرد، مسئله اندازه بودن ریتم است.

این منتقد با اشاره به اجزای درست فیلم افزود: همه نشانه‌های فیلم واضح و شفاف است و تم موردنظر را برای ما ایجاد می‌کند و حس موردنظر خود را هم به گونه‌ای می‌سازد که ما با شخصیت آن درگیر می‌شویم. این مهمترین ویژگی فیلم است. فیلم خیلی کوتاه درباره شخصیت‌ها صحبت می‌کند اما ما همه آن‌ها را باور می‌کنیم. به نظرم در میان فیلم‌های کوتاه، «ارفاق» یکی از بهترین فیلم‌های چند سال اخیر است.

نقدوبررسی انیمیشن کوتاه «پیوسته» به دلیل غیبت فیلمساز در این جلسه برگزار نشد.