پیش بینی تولید ۸ میلیون تن گندم دیم در سال جاری/ گام بلند وزارت کشاورزی دولت سیزدهم برای خودکفایی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری برنا, کشور پهناور ایران با دارا بودن ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم جهانی، جزو معدود کشورهای جهان است که دارای آب و هوای چهار فصل است، این امکانات مهم به تنهایی می‌تواند یکی از بزرگترین مزیت‌های کشور در توسعه بخش کشاورزی باشد.‌

هرچند این مزیت در دولت‌های پس از انقلاب کم و بیش مورد توجه قرار است، به نحوی که در مقایسه با سال ۱۳۵۶ که کل برداشت محصولات کشاورزی به ۲۰ میلیون تن نمی‌رسید، با یک روند رو به رشد، امروزه به بیش از ۱۲۰ میلیون تن در سال رسیده است، هر چند توسعه مکانیزاسیون، توسعه صنعت فرآوری و نگه داری محصولات کشاورزی و تولید بذرهای مرغوب تر، افزایش اطلاعات علمی کشاورزان و گسترش علم در حوزه هواشناسی، خاک شناسی و غیره، رشد حدودا سه برابری جمعیت کشور و وجود دشمنان جهانی که دائم در حال تهدید کشور به جنگ‌های ترکیبی می‌باشند، انتظارات در حوزه رسیدن به خودکفایی و استقلال غذایی را افزایش داده است.

مهمترین گام برای توسعه کشاورزی در ایران، داشتن توجیه اقتصادی

مهمترین گام برای توسعه کشاورزی در ایران، داشتن توجیه اقتصادی آن است، این هدف بزرگ به نوبه خود زیر مجموعه‌ها و مصادیق گوناگونی را دربر می‌گیرد، از خرید تضمینی دولت با قیمت مناسب، تا گسترش چتر بیمه محصولات کشاورزی و حذف دلال بازی‌های مرسوم تا کاهش واردات و غیره، که هر کدام نقش و سهم موثری در ایجاد انگیزه و تقویت بنیان اقتصادی کشاورزان را خواهد داشت.

پس از سخنرانی عیدانه مقام معظم رهبری در سال جدید و گلایه‌های ایشان از وابستگی‌ها در بخش کشاورزی، کمیسیون‌ تلفیق مجلس دست به اقدام مهمی زد که از سوی دولت اعلام شد و آن نوید افزایش قیمت خرید تضمینی گندم به 11 هزار و 500 تومان بود، اگر چه این اعلام دیر هنگام در میزان برداشت امسال این محصول استراتژیک تاثیر چندانی نخواهد داشت، ولی بی شک، به لطف الهی در سال آینده کاشت این محصول را با جهش چشم‌گیری مواجه خواهد کرد، بویژه این که جنگ روسیه و اوکراین که در مجموع 24 درصد از گندم مصرفی جهان را تامین می‌کنند واردات این محصول در آینده را با اما و اگرهای فراوانی روبرو کرده است، کاهش تولید گندم در اوکراین و افزایش قیمت جهانی آن نه تنها احتمال بروز قحطی در ۳۵ کشور عمدتا آفریقایی را تهدید می‌کند، بلکه کشورهای همسایه مانند ترکیه، افغانستان و عراق بر قاچاق آرد از ایران حساب ویژه ای باز کرده اند، به قول وزیر جهاد کشاورزی باید پذیرفت که سفره ایران یک سفره ۱۵۰ میلیون نفری است.

طی سال‌های اخیر رهبر انقلاب تاکید ویژه‌ای بر بحث خودکفایی در محصولات استراتژیک کشاورزی داشتند و همواره این موضوع را پیگیری کرده‌اند. ایشان امسال نیز در سخنرانی نوروزی خود بر این مساله تاکید و عنوان کردند: «مسئله کشاورزی و دامداری بسیار مهم است و کشور باید در محصولات پایه غذایی همچون گندم، جو، ذرّت، خوراک دام و دانه‌های روغنی به امنیت کامل و خودکفایی لازم دست پیدا کند.»

ایشان دستیابی به این هدف را با توجه به وسعت سرزمینی و فراوانی دشت‌های حاصلخیز در کشور ممکن دانستند و گفتند: «متأسفانه بخش کشاورزی جزو وابسته‌ترین بخش‌های کشور به واردات است که این وضع حتماً باید تعدیل شود.» با توجه به تأکیدات رهبر انقلاب، شرایط تحریم و جنگ اقتصادی و همچنین وضعیت جهان و جنگ روسیه و اوکراین و افزایش شدید قیمت جهانی مواد غذایی کشور چاره‌ای جز دستیابی به این سیاست‌ها ندارد هر چند که طی سال‌های گذشته اهمال کاری‌های گسترده‌ای در این حوزه نیز انجام شده اما باید با شناخت ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی و با بهره گیری از روش‌های نوین کشت و تولید در این مسیر حرکت کرد.

آخرین باری که وزارت جهاد کشاورزی برای خودکفایی در محصولات اساسی برنامه جامعی ارائه کرد حدوداً مربوط به ۷ سال قبل است که آن زمان نیز وزارت جهاد کشاورزی به دنبال تأکیدات مقام معظم رهبری برای ۸ کالای اساسی شامل برنج، جو، گندم، حبوبات، پنبه، چغندر قند، ذرت و دانه‌های روغنی برنامه خوداتکایی تدوین کرد که در سال‌های ابتدایی نیز دستاوردهای تقریباً خوبی در این زمینه‌ها حاصل شد اما به تدریج به دنبال اتخاذ سیاست‌های نادرست، طرح‌ها یا دچار عقب ماندگی شدند و یا اینکه به طور کل شکست خوردند و در حال حاضر ما تقریباً در همه زمینه‌ها وارد کننده هستیم و در برخی کالاها میزان وابستگی بسیار بالا است.

خودکفایی گندم نیازمند ارتقای علم و فناوری

تولید گندم مهم‌ترین بخش زراعت و اقتصاد کشاورزی است که همه کشور‌ها متناسب با مزیت‌های طبیعی و نسبی تلاش می‌کنند جدی‌ترین و دقیق‌ترین حمایت را از تولید این محصول بکنند تا رکن مهم امنیت غذایی را حفاظت نمایند.

گندم بیشتر از هرمحصول دیگری در دنیا و به طور متوسط در ۲۲۰ میلیون هکتار کشت و ۷۵۰ میلیون تن و تقریبا در همه کشور‌ها تولید می‌شود و بر اساس آمار فائو، کشور‌های چین، هند، آمریکا، روسیه، فرانسه و کانادا از تولید کنندگان عمده گندم و کشور‌های عمده صادر کننده گندم هم اتحادیه اروپا، آمریکا، استرالیا، کانادا، آرژانتین و روسیه هستند.

نان گندم یکی از ضروری‌ترین مواد غذایی و قوت اصلی اکثریت عظیمی از مردم کشورمان را تشکیل می‌دهد.

خودکفایی در تولید گندم همانند هر محصول دیگری نیازمند بهره‌بری درست از عوامل علمی ‌و فناوری دارد. ارتقای دانش و مهارت تولیدکنندگان و استفاده از فناوری‌های نوین، استفاده از تجربیات موفق جهانی در تولید، عرضه و مصرف گندم و نان و انجام پژوهش‌های مرتبط در زمینه فرآوری و مصرف گندم از جمله این عوامل هستند. با کمک این عوامل می‌توان به مناسب‌ترین گزینه برای دستیابی به توسعه کشاورزی یعنی به دست آوردن حداکثر محصول از مجموعه ثابتی از عوامل تولید رسید. به این مفهوم که از بیشترین ظرفیت بالقوه در امر تولید از طریق بهبود کارایی فنی استفاده شود.

پیش‌بینی افزایش 2 برابری تولید گندم دیم

در بیشتر کشورهای دنیا به‌ویژه کشورهایی که از منابع آبی خوبی برخوردارند غالب گندم آنها به‌صورت دیم و با آب سبز (باران) تولید می‌شود که فشاری هم به منابع آب زیرزمینی وارد نمی‌کند اما خشکسالی‌های اخیر ایران باعث شده است که میزان تولید گندم در کشور که سطح کشت قابل‌توجهی را نیز به خود اختصاص داده است، کاهش یابد.

در وضعیتی خوش‌بینانه برآورد تولید گندم دیم در کشور 4 میلیون تن است اما وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم برنامه دارد که با اقدامات به‌زراعی و افزایش سطح زیر کشت، میزان بهره‌وری و در نهایت تولید گندم به‌صورت دیم را افزایش دهد.

وزیر جهاد کشاورزی پیش‌بینی کرده است که با افزایش سطح زیر کشت گندم دیم و بهبود بهره‌وری تولید، میزان تولید به دو برابر افزایش یابد و به 8 میلیون تن در سال برسد.

خودکفایی در تولید گندم در سال‌های آینده

 افزایش تولید محصولات دیم در کشور می‌تواند انقلابی در تولید محصولات زراعی باشد و ما را دوباره در تولید گندم به خودکفایی برساند.

ساداتی‌نژاد در ارتباط با طرحی که برای افزایش تولید محصولات دیم در کشور با نام جهش تولید در دیم‌زارهای کشور وجود دارد، اظهار داشت: در این طرح کشاورزان تسهیلاتی نظیر توسعه سطح بیمه، تسهیلات مالی ارزان‌قیمت و کمک‌های بلاعوض دریافت می‌کنند، از ظرفیت‌های فناوری و تحقیقات برای تولید بذرهای مناسب و دانش‌بنیان استفاده می‌شود.

با اجرای این طرح میانگین تولید گندم در هر هکتار به دو تن می‌رسد که با این حساب 8 میلیون تن گندم تولید خواهد شد.

تلاش برای تولید 2 تن گندم دیم در هر هکتار و کمک های بلاعوض

میزان عملکرد گندم دیم در کشور در مناطق مختلف و با توجه به شرایط آب‌وهوایی شاهد رکوردهای تا 2.2 تن در هر هکتار است، وزارت جهاد کشاورزی به‌دنبال دستیابی به متوسط رکورد 2 تن در هر هکتار است.

برای اجرای این طرح ستاد اجرایی فرمان امام(ره) نیز مشارکت دارد و خبر از تخصیص 560 میلیارد تومان کمک بلاعوض برای اجرا داده شده است.

وزارت جهاد کشاورزی و ستاد اجرایی فرمان امام(ره) از دو سال قبل فعالیت خود را به‌صورت آزمایشی در این طرح آغاز کرده‌اند که از خرداد ماه سال جاری این طرح به‌شکلی گسترده‌تر در تمام کشور و با مشارکت کشاورزان به مرحله اجرا رسید. مقرر شده است سرمایه صندوق حمایت از توسعه زراعت در دیم‌زارها در 5 سال به پنج هزار میلیارد تومان برسد.

ابتدا برنامه‌ریزی شده بود که در 4 میلیون هکتار 18 استان مستعد کشور، این طرح ملی به مرحله اجرایی برسد اما وزیر جهاد کشاورزی در شصت و دومین جلسه ستاد ملی طرح جهش تولید در دیم‌زارهای کشور پیشنهاد داد، در همه استان‌ها اجرا شود و سطح آن به 5.2 میلیون هکتار افزایش یابد که مورد موافقت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) نیز قرار گرفت.

با روندی که وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم در تعیین منطقی قیمت گندم در دستور کار دارد و برنامه‌ریزی برای افزایش دوبرابری تولید گندم به‌صورت دیم قابل پیش‌بینی است که در سال‌های آینده به خودکفایی در تولید گندم برسیم.

جنگ اوکراین و روسیه موجب شد تا بالانس تامین کالای اساسی در دنیا بهم ریزد. این دو کشور به عنوان دو تامین کننده اصلی گندم، غلات و دانه های روغنی محسوب می شوند و این امر موجب شده تا کشورهای وابسته به این کالاهای اساسی راهکارهای مختلفی را برای تامین کالای مورد نیاز خود در نظر گیرند. پیدا کردن کشور جایگزین را می توان به عنوان یکی از راهکارها در نظر گرفت راهکاری که تمام کشورهای وابسته به این نوع کالای اساسی به دنبال آن هستند. اما در کنار این راهکار، مسیر دومی هم وجود دارد که کشورها برای تامین گندم، غلات و دانه های روغنی خود به آن روی آورده اند مسیری که به حمایت از تولیدکننده داخلی باز می گردد. ایران نیز در این راستا برای سال جاری دو برابر کردن قیمت گندم را در دستور کار قرار داده تا علاوه بر تشویق تولیدکنندگان از قاچاق این کالای اساسی نیز جلوگیری کند،‌ با این شرایط نرخ خرید تضمینی گندم در سال جاری 2 برابر شده است. براساس آمار اعلام شده از سوی شرکت بازرگانی دولتی ایران در سال جاری 1.5 میلیون تن گندم با ارزش بالغ بر 17 هزار و 300 میلیارد از کشاورزان خریداری شده است. براساس گزارش منتشر شده از ابتدای سال جاری تا امروز 9 هزار و 271 میلیارد تومان به حساب گندمکاران واریز شده است و مابقی طی روزهای آینده پرداخت خواهد شد.

به گفته سعید راد مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران افزایش قیمت خرید تضمینی گندم در راستای حمایت از تولید داخل و تشویق گندمکاران صورت گرفته است. براساس داده های اعلام شده از سوی شرکت بازرگانی دولتی استان خوزستان با تحویل حدود 900 هزار تن گندم، بیشترین خرید گندم را داشته و با این شرایط مجموع خرید تضمینی گندم از استان‌های خوزستان، کرمان، ایلام، فارس، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی صورت گرفته است.

راد با بیان اینکه با توجه به افزایش قیمت و اجرای طرح کشت قراردادی خرید تضمینی گندم، انتظار می‌رود میزان تولید این محصول راهبردی در سال جاری افزایش پیدا کند، تصریح کرد: البته شرایط آب و هوایی کشور و میزان بارش‌ها، با توجه به اینکه بیشتر گندم کشت شده در کشور از نوع دیم است، در میزان تولید تأثیرگذار خواهد بود.

معاون وزیر جهاد کشاورزی، همچنین از خرید تضمینی یک محصول راهبردی دیگر خبر داد و خاطرنشان کرد: از ابتدای سال جاری تاکنون، نزدیک به 100 هزار تن دانه‌ی روغنی کلزا با قیمت هر کیلوگرم ۱۵ هزار تومان و به ارزش حدود 1500 میلیارد تومان از کلزاکاران خریداری شده است