مهدی کاموس: تماشاگران نوجوان حلقه مفقوده مخاطب‌شناسی تئاتر کشور هستند

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ مهدی کاموس، مدیر دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات اداره کل هنرهای نمایشی در نظر دارد تا به‌ زودی دو طرح «همایش ملی تئاتر برای نوجوانان» و «بسته جامع آموزش نمایشنامه‌نویسی در سراسر کشور» را اجرایی کند.

به این منظور با او درباره جزییات طرح «همایش ملی تئاتر برای نوجوانان» به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

طرح و ایده «همایش ملی تئاتر برای نوجوانان» برچه اساسی شکل گرفته است؟

در سال‌های 1393 تا 1400 مدیر و بعضاً مجری پژوهش‌هایی درباره ساختار و محتوای تئاتر بودم. این پژوهش‌ها با هدف گزارش وضعیت تئاتر در ایران انجام شد. یکی از حوزه‌های مطالعاتی مهم این پژوهش‌ها درباره بازنمایی شخصیت نوجوانان در 400 اثر نمایشی است. یافته‌ها نشان دادند که در آثار نمایشی مورد مطالعه، شخصیت نوجوان بسیار کم به رسمیت شناخته شده است. درواقع، در یک دسته‌بندی اعتباری تئاترهای تولیدی در کشور به لحاظ گروه‌بندی سنی در سه طیف تقسیم می‌شوند؛ بیشتر نمایش‌ها رده عمومی و بزرگ‌سال‌اند، طیف دیگری تئاتر کودک هستند و هرچند عنوان‌شان تئاتر کودک و نوجوان باشد، اما عملاً به لحاظ محتوا، اجرا و جامعه هدف مخاطبان، تئاتر کودک محسوب می‌شوند. طیف سوم نمایش‌های دانش‌آموزی‌اند که در سطح مدارس اتفاق می‌افتند و عموماً آموزشی و تربیتی‌اند و توجه آشکاری به دوران نوجوانی ندارند. در این میان رده سنی نوجوان کمتر از سوی سیاست‌گذاران و جامعه حرفه‌ای تئاتر کشور در نظر گرفته می‌شوند و تماشاگران نوجوان حلقه مفقوده مخاطب‌شناسی تئاتر کشور هستند.

دوران نوجوانی به چه گروه سنی اطلاق می‌شود و تئاتر برای نوجوانان از چه لحاظ می‌تواند تأثیرگذار باشد؟

منظور از دوران نوجوانی فرایند تکاملی و رشد همه‌جانبه کودک برای پذیرفته شدن به‌عنوان انسان مسئول و بزرگ‌سال و جامعه‌پذیر شدن اوست. در مطالعات اجتماعی دوران نوجوانی را مربوط به سنین ۱۲ تا ۱۸ سالگی می‌دانند اما بعضی از روان‌شناسان دوران نوجوانی را در بازه سنی ۱۱ تا ۲۰ یا ۲۱ سالگی به سه دوره ابتدایی، میانی و پایانی تقسیم می‌کنند. مثلاً سن 1۱ تا 1۳ سالگی را دوره اول نوجوانی و دوره فاصله گرفتن از کودکی می‌دانند و دوران نوجوانی دوم از سن 1۴ تا 1۷ و دوره سوم از ۱۸ تا ۲۱ سالگی را دوره سوم نوجوانی و دوران تثبیت و ورود به جامعه معرفی می‌کنند.

 نوجوان در بازه سنی 1۱ تا 2۱ سال به‌ویژه در دوران نوجوانی دوم هویت مشخصی پیدا می‌کند و نیازمند آموزش مهارت‌های اجتماعی مانند حل مسئله، تصمیم‌گیری و همچنین دوست‌یابی، دین‌یابی و هویت‌یابی است. دوران نوجوانی، دوران بحران سازگاری نوجوان در مواجهه با ساختارهای جامعه مثل دین، دولت، نظام آموزش پرورش، ‌رسانه و آسیب‌های اجتماعی است که در این سن با آن‌ها روبه‌رو می‌شود و ما در تئاتر به آن‌ها نپرداخته‌ایم درحالی‌که مُد فرهنگی روزگار ما در کنار سینما و فضای مجازی، هنر تئاتر است و نوجوان ما مطالبه‌گر سرمایه فرهنگی و پیدا کردن هویت خود از طریق هنر و رسانه یا ورزش و مراسم آیینی، معنوی و دینی است؛ اما تئاتر هنوز نتوانسته است جادوی نمایش زندگی در حرکت را برای نوجوانان ایرانی رو کند و نشان دهد.

برگزاری «همایش ملی تئاتر برای نوجوانان» تا چه حدی می‌تواند اهمیت ضرورت پرداختن به این موضوع را مشخص کند؟

 بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده ما نیازمند ترغیب گروه‌های حرفه‌ای برای کار در زمینه تئاتر نوجوان هستیم. در حال حاضر با توجه به پیشرفت در زمینه جامعه ایرانی-اسلامی گفتمان متناسبی در زمینه تئاتر نوجوان نداریم. جایگاه تئاتر نوجوان جایگاه بسیار مهمی است که به آن توجهی نمی‌شود و ما با برگزاری چنین همایش‌هایی از متخصصان و دانشگاهیان فعال در حوزه‌های مختلف دعوت می‌کنیم تا با نگاهی بینارشته‌ای و با توجه به ابعاد متفاوت انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، ادبیات در کنار هنر تئاتر به موضوع تئاتر نوجوان بپردازند.

برگزاری چنین همایش‌هایی چقدر می‌تواند در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در حوزه تئاتر نوجوان مؤثر باشد؟

تأثیرگذاری چنین رویدادهایی زمانی اتفاق می‌افتد که همایش‌های علمی و پژوهشی به ضرورت و اهمیت هنر تئاتر برای نوجوانان بر اساس مخاطب‌شناسی و کارکرد این تئاتر بپردازند و بر این اساس هم سیاست‌گذاران فرهنگی و هم جامعه حرفه‌ای تئاتر به کار کردن در این زمینه تشویق خواهند شد.

تشویق و ترغیب سیاست‌گذاران و جامعه حرفه‌ای کشور برای تولید آثار نمایشی ویژه نوجوان با محوریت چه موضوعاتی انجام می‌شود؟

 طرح «همایش ملی تئاتر برای نوجوانان» با اولویت قرار دادن 10 محور اصلی در نظر دارد تا از همه دست‌اندرکاران تئاتر به‌ویژه جامعه دانشگاهی، پژوهشگران، نمایشنامه‌نویسان و کارگردانان حرفه‌ای تئاتر برای پرداختن به تئاتر برای نوجوان کمک بگیرد.

محور اول مربوط به «اهمیت و ضرورت‌های تئاتر نوجوان در جامعه ایرانی- اسلامی» جایگاه تئاتر نوجوان در سیاست‌گذاری‌های تئاتر کشور آثار نمایشی ویژه نوجوانان، دوم جایگاه تئاتر نوجوان در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی کشور با توجه به اسناد بالادستی، تجربه سایر ملل و گروه‌های حرفه‌ای تئاتر نوجوان در کشورهای دیگر، محور دیگر وضعیت تئاتر نوجوان با رویکرد بررسی علل عدم توسعه کمی و کیفی تئاتر نوجوان است و محور دیگر مخاطب‌شناسی، ذائقه و پسند نوجوان ایرانی در تئاتر نوجوان است.

در واقع در این همایش به دنبال تبیین اهمیت و جایگاه تئاترهایی هستید که مورد ذائقه و پسند نوجوان ایرانی باشد؟

بله و از آن مهم‌تر که به مسائل دوران نوجوانی انسان نوجوان ایرانی بپردازد و به همین دلیل سایر محورها عبارت‌اند از تئاتر نوجوان و دوران نوجوانی، تئاتر نوجوان، هویت ملی، جامعه و فرهنگ که بحث پیشرفت جامعه ایرانی اسلامی و بحث جامعه‌پذیری نوجوانان، آموزش مهارت‌های زندگی و شیوه‌های مقابله با جهانی‌سازی است، محور دیگر زیبایی‌شناسی در تئاتر نوجوان شامل ویژگی‌ها و عوامل فرم هنری در تئاتر نوجوان، تمایز و تفاوت‌های تئاتر نوجوان با تئاتر بزرگ‌سال و کودک، اقتباس از متون کهن و ادبیات داستانی معاصر ایران برای تئاتر نوجوانان به‌ویژه رمان نوجوان، بحث آموزش‌وپرورش و تئاتر نوجوان که بحث رابطه تئاتر نوجوان با تعلیم و تربیت، آموزش و متون درسی است و آخرین محور فناوری‌های نو و تئاتر نوجوان در ایران است.

اطلاعات اجرایی این همایش چگونه خواهد بود؟

طبق زمان‌بندی چکیده مقالات شرکت‌کنندگان تا اواسط شهریورماه دریافت خواهد شد و آن‌ها تا مهرماه سال جاری برای ارسال اصل مقالات فرصت خواهند داشت و شرکت‌کنندگان در آبان به ارائه مقاله، میزگرد و سخنرانی می‌پردازند. تاریخ دقیق و جزییات برگزاری دقیق همایش به‌زودی رسانه‌ای شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌‌گیرد.

انتهای پیام/