ترانزیت با هدف گذاری آسیای میانه به عنوان فضای حیاتی ایران مورد توجه برنامه هفتم باشد

به گزارش خبرگزاری برنا؛ علی حسین پور، مدیر کل دفتر امور ارتباط با مراکز علمی و پژوهشی خارجی و سازمان های بین المللی مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور، دکتر عابد اکبری، مدرس دانشگاه و مدیر موسسه مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر و با مشارکت فعال جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحب­نظران، مدیران و کارشناسان دستگاه­های اجرایی ملّی و استانی به صورت مجازی برگزار شد.

سیّدمحمّدشفیعی مدیرکل آموزش مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور در ابتدای نشست ضمن بیان هدف برگزاری نشست، اقتصاد بین‌الملل در مورد وابستگی متقابل اقتصادی میان کشورها بحث می‌کند. اقتصاد بین‌الملل به بررسی جریان کالاها و خدمات و پرداخت‌های یک کشور با سایر کشورهای جهان می‌پردازد. اقتصاد بین‌المللی با اثرات حاصله از تفاوت‌های بین‌المللی میان منابع تولیدی و ترجیحات مصرف‌کنندگان و نهادهای بین‌المللی سر و کار دارد، به همین جهت ضرورت دارد اقتصاد بین الملل در نظام برنامه ریزی و حکمروایی کشور مورد توجه تصمیم­سازان و کنشگران واقع شود و با اشاره به بندهای مرتبط سیاست های ابلاغی برنامه هفتم توسعه ضمن بیان اهمیت اقتصاد بین الملل در نسبت با برنامه هفتم توسعه کشور گفت: در هر برنامه ای که در کشور اجرا شده چه قبل از انقلاب اسلامی و چه بعداز آن، یکی از دلایلی که برنامه ها را دچار مشکل می کرد تکانه های بیرونی و تحمیلی بر اقتصاد کشور است.

وی با بیان اهمیت شناخت روند های جهانی در تدوین برنامه های توسعه خاطر نشان کرد: شوک های نفتی در برنامه های توسعه کشور تاثیر بسیاری داشته است و همچنین تحولات بین المللی کشورهای اطراف بر روی اقتصاد داخلی ما از جمله عوامل تاثیر گذار به شمار می رود، لذا شکاف بین وضع مطلوب و وضع موجود باید با شناخت و مطالعه دقیق کاهش پیدا کند.

در ادامه این نشست تخصصی، علی حسین پور، مدیر کل دفتر امور ارتباط با مراکز علمی و پژوهشی خارجی و سازمان های بین المللی مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور به عنوان سخنران نخست این نشست ضمن بررسی و کنکاش روند های اقتصاد بین الملل خاطر نشان کرد: بحران سال 2008 و همچنین پدیده کرونا هر دو در روند اقتصاد بین الملل تاثیر گذاری مهمی را داشته اند.

وی ضمن بررسی ترکیب سهم اقتصاد های کشورهای پیشرو در جهان، در افق سال 2023 ادامه داد: رشد جهانی در سال 2023  به صورت میانگین سه درصد پیش بینی شده است و البته بر اساس پیش بینی ها در این بین چین، هند و اندونزی از متوسط جهانی بالاتر خواهند بود که در این ارتباط، پیش بینی رشد اقتصادی آمریکا در سال 2023  نزدیک به 1.5 درصد خواهد بود که این پیش بینی به معنای کاهش چشمگیر رشد اقتصادی آمریکا است و به دنبال آن این کاهش رشد در حوزه اقتصادی اروپا نیز تاثیر گذار خواهد بود.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: در واقع با روند کنونی کشورهای نوظهور تا سال 2060، فاصله خود را با کشور های اروپایی کاهش خواهند داد. در این بین کاهش رشد اقتصادی و افزایش تورم، چالشی است که جهان کنونی با آن مواجه است.

 حسین پور ضمن بررسی ترکیب سهم هر گروه اقتصادی از تولید ناخالص داخلی در اقتصاد جهانی خاطر نشان کرد: کاهش سهم کشاورزی در اقتصاد ملی کشور ها در مجموع به صورت مشهود قابل مشاهده است.

حسین پور با مقایسه دو اقتصاد آمریکا و چین ادامه داد: بر اساس داده های موجود حجم صادرات چین با وجود برخی از سیاست های بازدارنده آمریکا از کشور رقیب خود بیشتر است در واقع چین توانسته با استفاده از استراتژی تنوع محصول محدودیت های تحمیلی را مدیریت کند و حجم صادرات خود را افزایش دهد. جالب اینجاست که حجم واردات آمریکا نیز بیشتر از چین است.

وی ضمن احتمال ظهور قطب های اقتصادی با رویکرد نظم نوین جهانی در تحلیل وضعیت کشور خاطر نشان کرد: طبق آمار بانک جهانی سهم کشاورزی در جی دی پی ایران 13 درصد است که این عدد از کشور های صنعتی جهان بیشتر است و شاید سوال این است که چطور باید برنامه را در راستای تحقق اهداف سیاست های کلی برنامه هفتم طراحی شود؟ استراتژی انتخابی در گروه های اقتصادی بسیار مهم است که با بررسی سیاست های کلی در بند ششم به صورت گسترده به امنیت غذایی اشاره شده است، حال در شرایط موجود منابع محدود آب، باید با تقویت دانش فناوری طوری عمل کنیم که این بند از سیاست های کلی را پوشش دهیم.

وی ضمن اشاره به بند 20 سیاست های کلی برنامه هفتم توسعه و توجه به بحث صنایع پیشرفته باید به این مهم توجه کرد که  چین بزرگترین صادر کننده صنایع هایتک از نظر ارزش در دنیا است. در این بین توجه به بحث انرژی سبز می بایست مورد توجه خاص  قرار گیرد.

این پژوهشگر با اشاره به اهمیت اقتصاد دورانی (گردشی) و تکمیل زنجیره ارزش تولید نفت و گاز در کشور افزود: با وجود منابع نفت و گاز باید در تکمیل این زنجیره برنامه تقویت حوزه انرژی را تدوین کنیم. لذا نقش جریان نوآوری در جهش اقتصادی می بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرد. یکی از راهبردهای کلان در مدل های نو آوری، راهبرد تقلیدی است که میتواند مورد توجه خاص قرار گیرد. لذا با بررسی سیاست های کلی ابلاغی برنامه هفتم و با توجه به اتفاقات جهانی پیرامونی سیاست ها باید به گونه ای تدوین شود که از فرصت های جهانی استفاده کرد و همچنین اقتصاد ملی را در برابر شوک های جهانی مقاوم سازی کنیم.

وی ضمن بررسی شواهد مرگ جهانی شدن ادامه داد: مولفه های همچون بلوغ تولید، کاهش رشد به صورت واقعی و تقویت سیاست های پولی در برابر تولید و افزایش بدهی دولت ها این تئوری را اثبات می کند. لذا بر اساس پیش بینی های موجود سه قطب اقتصادی در آینده جهان شکل میگیرد؛ قطب اول با محوریت آمریکا، قطب دوم آسیا با محوریت چین و قطب سوم کشور های حوزه اسکاندیناوی. رشد پول های دیجیتال و تنوع در تکمیل زنجیره ارزش نیز یکی از عوامل مهم در شکل گیری قطب بندی جهانی است.

حسین پور در خاتمه افزود: تقویت سیاست های اقتصاد محور در سیاست خارجی در برنامه هفتم توسعه باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. امید دارم بتوانیم با استفاده از ظرفیت های موجود مبتنی بر آینده نگری، اقتصادمان را تاب آور کنیم. از همین رو هدف اصلی و روح حاکم بر سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری، پیشرفت اقتصادی توام با عدالت برای تاب آور کردن اقتصاد است.

در ادامه این نشست عابد اکبری، مدرس دانشگاه و مدیر موسسه مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر به عنوان سخنران دوم، ضمن اشاره به این  نکته مهم که تلاش همه جانبه ای توسط دیگران شده است که ایران را به عنوان مخل نظم بین المللی معرفی کنند و این حرکت یک برنامه منظم است که سال هاست توسط دشمنان ایران در حال پیگیری است. در نقطه مقابل این تلاش دشمن، ایران باید مزیت های نسبی خود را در قالب برنامه هفتم فعال کند. مزیتی که من آن را ژئوپولیتیکی می دانم.

این محقق ضمن بیان اینکه دولت جدید با توجه به فهم اهمیت بحث کریدورها کار خود را آغاز کرد، خاطر نشان کرد: بر اساس مدل همین دولت، سیاست خارجی همسایگی باید پیش برود اما این سیاست های ما نباید آرزویی باشد. در واقع باید از ژست گفتمانی فاصله بگیریم و به تولید و کار مشترک دست پیدا کنیم. ثبات، رفاه و امنیت با کشور های همسایه را باید به صورت عینی تدوین کنیم و در راستای آن حرکت کنیم.

اکبری ادامه داد: ایجاد ثبات اقتصادی و از میان بردن احساس نا امنی با همسایگان را باید به صورت جدی پیگیری کنیم و مبارزه با تروریسم به صورت فعال با مشارکت واقعی همسایگان را مورد توجه ویژه قرار دهیم و سیاست های همسایگی مورد توجه مهم قرار گیرد و این سیاست ها از آرزو به سمت عمل واقعی حرکت کند.

وی ضمن بیان تفاوت همسایگان ایران و تنوع های گوناگون این کشورها در ارتباط با ایران خاطر نشان کرد: معنا دار کردن ارتباط همسایگی و حذف بازیگر امنیت زدای فرا منطقه ای باید با یک مدل درست و منطقی طراحی و اجرا شود. توجه به بازیگر مهم و سنتی مثل روسیه در ارتباط ما با کشور های مشترک المنافع بسیار مهم است.

این پژوهشگر اقتصاد بین الملل توجه به محاصره ایران توسط ترکیه را مهم دانست و ادامه داد: سیاست های توسعه طلبانه ترکیه به شدت می تواند در سیاست های همسایگی ایران تاثیر گذار باشد.

وی ضمن اشاره به طرح خود تحت عنوان اتحادیه نوروز خاطر نشان کرد: کلیت اقتصاد آسیای میانه با توجه به سند آمایش سرزمین و اهمیت چابهار و بندر عباس در تکمیل کریدور شمال و جنوب باید به نتایج ملموس منجر شود. لذا توجه به تکمیل پروژه راه آهن چابهار می بایست با سرعت به نتیجه برسد. بر اساس داده ها بزرگترین پایانه ریلی ما سرخس است که در مجموع 1.5 میلیون تن سهم ترانزیت این پایانه است که به دلیل تکمیل نبودن زیر ساخت هایی همچون واگن های یخچال دار این حجم موجود نیز از ارزش افزوده بالایی برخوردار نیست.

این پژوهشگر حوزه اقتصاد بین الملل ادامه داد: ما باید از سیاست های آروزیی با سرعت فاصله بگیریم. کریدور شمال و جنوب از یک سیاست آرزویی باید به یک اجرای واقعی نزدیک شود. لذا بر این باورم عنوان تحریم یک بهانه است برای پنهان کردن کم کاری ها. ما به دلیل تکمیل نکردن زیر ساخت های کریدور شمال جنوب و شرق به غرب دچار این وضعیت شدیم.

اکبری خاطر نشان کرد باید برای برنامه هفتم توسعه،  امید را در برنامه به صورت جدی ببینیم و نشانه های آن را به جامعه نشان دهیم. اتحاد بین المللی نیازمند اعتماد بین المللی است که شاید بتوان از ابزار اتحاد شانگهای این اعتماد را به وجود بیآوریم. در این بین وزارت راه و شهرسازی بعنوان نماینده حقوقی کشور باید مورد سوال جدی باشد که چرا با وجود مسئولیت به وظایف خود به نحو شایسته عمل نکرده است.

عابد اکبری در خاتمه خاطر نشان کرد: ایجاد یک اتحاد بین المللی جدید در قالب نوروز با توجه به تمام موارد و مشکلاتی که داریم باید در برنامه هفتم مورد توجه قرار گیرد اتحادیه ای که با محوریت آسیای میانه تشکیل خواهد شد. ما اکنون باید به سمت یک فضای حیاتی جدید حرکت کنیم و منطقه آسیای میانه می تواند این منطقه حیاتی برای ایران باشد. لذا بر این باورم که نتوانسیتم راه های شمال به جنوب و شرق به غرب را تکمیل کنیم بیشتر به معنای این است که نخواسته ایم.

لازم به ذکر است این نشست صدمین نشست علمی-تخصصی و با عنوان اقتصاد بین الملل در برنامه هفتم توسعه است که به همت دفتر آموزش و ترویج مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری روز چهارشنبه ۲ آذر ماه سال ۱۴۰۱، ساعت ۱۰ الی ۱۲ ظهر با حضور صاحب نظران ملی و استانی برگزار شد.

انتهای پیام/