مروری بر اجلاس‌های دوره‌ای کمیسیون‌ مشترک ایران و تاجیکستان/ از احیای جاده ابریشم تا ایجاد کریدورهای انرژی

به گزارش خبرگزاری برنا، وزارت نیرو از هفتمین اجلاس کمیسیون‌های مشترک همکاری‌های بازرگانی، اقتصادی، فنی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری تاجیکستان، ریاست برگزاری این اجلاس را در راس هیئت‌های ایرانی حاضر در نششست‌ عهده دار بوده است، اجلاس‌هایی که با حضور نمایندگان عالی رتبه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف کشور به شکل ادواری در «تهران» و «دوشنبه» برگزار شده، ظرفیت‌های همکاری دو و حتی چندجانبه را مورد بررسی قرار داده و در راستای توسعه مناسبات و رشد ظرفیت‌ها و فعالیت‌های دو کشور در حوزه‌های مختلف گام برداشته است.
نگاهی گذرا به تفاهمنامه‌های به امضا رسیده در دولت‌ها و دوره‌های مختلف، حجم گسترده‌ای از فعالیت‌ها، زمینه‌های همکاری دو سویه را به تصویر می‌کشد که پرداختن به تک تک محورهای آن در این مجال نمی‌گنجد، در عین حال تلاش شده است با نگاهی اجمالی فرازهایی از تعاملات و تفاهمات دوسویه صورت گرفته در اجلاس‌های مشترک ارائه شود.
اجلاس هفتم؛ از سدسازی تا معافیت مالیاتی صادرات ایرانی
بنابر این گزارش، هفتمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های دو کشور ۱۴ تا ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ در تهران برگزار شد. در این اجلاس حمایت از سرمایه‌گذاری شرکت‌های دو طرف در ایران و تاجیکستان، بررسی فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری، درخواست معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده برای ماشین آلات و تجهیزات، راه‌اندازی کارخانجاتی که از ایران وارد تاجیکستان می‌شوند، برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی به منظور گسترش روابط بازرگانی و همکاری اقتصادی، اعلام آمادگی شرکت‌‌های توانمند ایرانی جهت ساخت‌و‌ساز مجتمع‌های مسکونی و تجاری در شهر دوشنبه و شهرهای تاجیکستان بخشی از تفاهمات حاصل شده بود.
این نشست همچنین در حوزه‌های خدمات فنی‌و‌مهندسی و صنعت نیز توافقاتی را در پی داشت که گسترش همکاری‌ها در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی، سد‌سازی، ساخت نیروگاه و انتقال برق، تاسیس کارخانجات تولید مصالح ساختمانی و فرآوری سنگ‌های معدنی، استخراج مشترک معادن، نساجی تولید کفش و پوشاک مواد شوینده، آی‌تی، صنایع غذایی‌، دامپروری و شیلات، برخی از محورهای توافقات در اجلاس هفتم همکاری‌های مشترک ایران و تاجیکستان بوده است.
اجلاس هشتم؛ از ساخت نیروگاه‌های برق‌آبی تا احداث صنایع مشترک
اجلاس هشتم کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران تاجیکستان طی روزهای ششم تا نهم مهر‌ماه سال ۱۳۸۹ در شهر دوشنبه برگزار شد. در این اجلاس بر توسعه همکاری‌های سه کشور فارسی زبان یعنی ایران، تاجیکستان و افغانستان تاکید شد. همکاری در زمینه‌های انرژی، آب، صنعت و معدن، خدمات فنی و مهندسی نفت، بازرگانی، اقتصادی، مالی و سرمایه گذاری، علمی، آموزشی و فناوری، فرهنگی، بهداشت و میراث فرهنگی مهمترین محور توافقات گسترده‌ای بود که در این اجلاس صورت گرفت. در این نشست وزارت نیرو جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای مطالعه و اجرای طرح‌های احداث نیروگاه‌های برق‌آبی در تاجیکستان و تبادل برق با کشورهای همسایه از جمله افغانستان و ترکمنستان اعلام کرد. پروژه سد و نیروگاه سنگ توده ۲ و راهکارهای تامین مالی و بازپرداخت پروژه از مواردی بود که در این اجلاس مورد بحث، تبادل نظر و تفاهم قرار گرفت.
مطالعه و اجرای نیروگاه‌های کوچک برق‌آبی، آموزش کارشناسان تاجیکی در وزارت نیرو، اجرای سیستم‌های جامع امور مشترکین و صدور قبض، اجرای طرح‌‌های کوچک و بزرگ برق‌آبی، همکاری شرکت‌های ایرانی در صنایع بالا دستی نفت و گاز تاجیکستان، احداث مجتمع‌های پالایشی و پتروشیمی، راه‌اندازی صنایع مشترک تولید پنبه، چرم، پشم، شیر و لبنیات و همکاری حوزه بهداشت و درمان دو کشور برخی دیگر از زمینه‌های همکاری بود که در اجلاس هشتم مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
اجلاس نهم؛ از سرمایه‌گذاری مشترک تا استمهال بدهی
اجلاس نهم کمیسیون‌ همکاری‌های ایران و تاجیکستان نیز در دهه نخست خرداد ماه سال 1391 برگزار شد که با امضای تفاهم‌نامه‌ای در تاریخ نهم خرداد ماه این سال به کار خود پایان داد. راه‌اندازی کارخانه‌های سیمان، صادرات، فروش و راه‌اندازی خط تولید ترانسفورماتور در تاجیکستان، ایجاد شعب بانکی ایران و همچنین شعب بین بانکی و روابط کارگزاری بین بانکی از جمله تفاهم‌ها بود.
در این اجلاس همچنین تقاضای استمهال بدهی بانکی طرف تاجیکی به جمهوری اسلامی ارائه شد و در دستور کار برای بررسی قرار گرفت. اجلاس نهم همچنین تاسیس شرکت مشترک ایرانی-تاجیکی برای سرمایه‌گذاری در اکتشاف، استخراج و بهره برداری معادن، تبادل فهرست کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی، مبارزه با قاچاق و تفاهمات متعدد برای همکاری در حوزه‌های مختلف حمل و نقل و آموزش و پرورش را نیز مورد توجه قرار داد.
اجلاس دهم و تاسیس پارک علم و فناوری در تاجیکستان
اجلاس دهم همکاری‌های مشترک اقتصادی، بازرگانی، فنی، علمی، فرهنگی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری تاجیکستان ۱۱ شهریور ۱۳۹۳ به کار خود پایان داد. در این اجلاس نیز تفاهم‌نامه‌های متعددی در زمینه‌های آموزشی، علمی، فرهنگی، جهانگردی، صداو‌سیما، تعاون، علوم‌و‌تحقیقات و فناوری، مبادلات فرهنگی، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، بهداشت ‌و‌ درمان، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حمل و نقل و ارتباطات، کشاورزی و دامپروری، انرژی، آب و خدمات فنی و مهندسی صورت گرفت.
تاسیس پارک علم و فناوری در تاجیکستان، تاسیس کارخانجات مشترک که محصولات کشاورزی، سردخانه سیلوی نگهداری غلات و خوراک دام از جمله تفاهمات صورت گرفته در اجلاس دهم بود. در این اجلاس همچنین احداث مجتمع‌های پالایشگاهی، پتروشیمی و نفتی در تاجیکستان مطرح شد. اتصال شبکه برق در کشور ثالث، اعلام آمادگی طرف ایرانی برای مشارکت در طرح‌های تولید برق از منابع تجدیدپذیر و تسویه ۵۰ درصد بدهی طرف تاجیکی به ایران بابت نیروگاه سنگ توده، برخی از توافقاتی بود که در اجلاس دهم حاصل شد.
اجلاس یازدهم؛ از برقراری خط مستقیم مخابراتی تا ترانزیت
یازدهمین اجلاس همکاری‌های مشترک اقتصادی ایران و تاجیکستان در روزهای ۱۷ و ۱۸ آبان ۱۳۹۵ خورشیدی در تهران برگزار شد. در این اجلاس نیز در زمینه‌های مختلف همکاری‌های اقتصادی اعم از همکاری‌های تجاری، صنعتی،گمرکی و امور بانکی و بیمه‌ای، همکاری‌های آموزشی، میراث فرهنگی، صنایع دستی، گردشگری، بهداشت و درمان، تعاون و دادگستری توافقات متعددی حاصل شد، حمل و نقل جاده‌ای و ریلی ارتباطات، کشاورزی، نفت نیرو، نقشه برداری و زمین شناسی دیگر زمینه‌هایی بود که به منظور توسعه همکاری‌ها در این اجلاس مورد بحث و تبادل نظر و سرانجام تفاهم دوسویه قرار گرفتند.
برقراری ارتباط دوجانبه مستقیم مخابراتی، خطوط حمل و نقل ترانزیتی، روابط بانکی و تجاری، تبادل دانش و اطلاعات فنی و گسترش روابط فرهنگی با توجه به زمینه‌های مشترک فرهنگی دو کشور از جمله تفاهمات صورت گرفته در اجلاس یازدهم بود.
اجلاس دوازدهم؛ توجه ویژه به حل و فصل مشکلات سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی
دوازدهمین اجلاس همکاری‌های مشترک ایران و تاجیکستان ۲۳ و ۲۴ آبان سال ۱۳۹۶ در شهر دوشنبه برگزار شد. این اجلاس نیز با امضای تفاهم‌نامه‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری فرهنگی، آموزشی و.... همراه بود. آغاز همکاری در حوزه برنامه گردشگری مربوط به راه ابریشم و جذب سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های بخش گردشگری از جمله توافقاتی بود که در این نشست حاصل شد.
در این اجلاس با هدف گسترش همکاری‎های تجاری و سرمایه‌‌‌گذاری دو طرف برای رفع مشکلات سرمایه‌گذاران و صاحبان صنایع تولیدی به صورت ویژه توافق کردند.
 اجلاس سیزدهم؛ تقویت صادرات در مناطق آزاد
اجلاس سیزدهم کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و تاجیکستان نیز ۱۱ و ۱۲ آذر ماه ۱۳۹۸ در تهران برگزار شد.
در این اجلاس طرف ایرانی پیشنهاد کرد نهادهای مسئول هر یک از دو کشور به طور مستمر مشکلات و موانع انجام تجارت را کارشناسی و راهکارهای خود را برای پیگیری به طرف مقابل ارائه کنند، حرکت به سمت رشد و تقویت صادرات به جای واردات در مناطق آزاد دو کشور، صادرات انواع خودروهای سواری ایران خودرو و سایپا، همکاری به منظور توسعه شهرک‌های صنعتی و شهرک‌های فناوری، تاسیس کارخانه‌های مشترک در زمینه صنایع تبدیلی، استخراج و فرآوری سنگ‌های تزیینی، تبادل استاد و دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی برخی از محورهای تفاهمات گسترده ایران و تاجیکستان در اجلاس دوازدهم بود.
در این اجلاس همچنین بر تقویت فعالیت خطوط هوایی دو کشور از جمله خط هوایی مشهد- دوشنبه تاکید شد. طرف ایرانی در اجلاس سیزدهم برای صادرات نفت خام و فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی به تاجیکستان اعلام آمادگی کرد. علاوه بر این توافق شد به منظور مطالبه و بررسی ارتباطات الکترونیکی ایران و تاجیکستان از طریق کریدورهای افغانستان، ازبکستان و ترکمنستان کارگروه مشترک تشکیل شود.
اجلاس چهاردهم؛ اتصال شبکه برق دو کشور
چهاردهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و تاجیکستان در روزهای ۱۷ و ۱۸ خرداد ۱۴۰۰ در شهر دوشنبه برگزار شد. در این نشست که در فضای دوستانه برگزار شد، همکاری‌های اقتصادی، بازرگانی، فنی، علمی، فرهنگی، اجتماعی و تشکیل کمیته‌ها و کارگروه‌های متعدد کاری برای پیگیری توافقات و توسعه همکاری‌ها در قالب کمیسیون مذکور مورد تفاهم قرار گرفت. در این اجلاس پیشنهاد تأسیس کارخانه‌های مشترک در مناطق آزاد تاجیکستان و احداث پایانه لجستیکی بین‌المللی در مناطق آزاد اقتصادی تاجیکستان مطرح شد.
بنابراین گزارش، اجلاس چهاردهم همکاری‌های ایران و تاجیکستان در حوزه‌های متعدد با تفاهم‌های بسیاری همراه بود تا همکاری‌های دیرینه دو کشور بیش از پیش توسعه یافته و چالش‌ها و موانع موجود هر چه بیشتر برطرف شود.
نحوه گسترش حضور شرکت‌های ایرانی در بازار کالا و خدمات فنی و مهندسی تاجیکستان از جمله موضوع‌های مورد بحث و ملاقات‌های دو جانبه بود. در این اجلاس همچنین در حوزه‌های مالی و بانکی توافقات ارزنده‌ای برای رفع مشکلات موجود و ریل‌گذاری مسیر آینده به عمل آمد. نحوه ایجاد کریدورهای ارتباطی زمینی و ریلی بین دو کشور از دیگر موضوع‌های مورد توجه و مورد مذاکره در این دیدارها بود و همچنین طرفین بر لزوم اتصال شبکه‌های برق دو کشور از طریق مسیرهای موجود به توافق رسیدند.
در سایر حوزه‌ها نظیر ورزش و جوانان، کار و امور اجتماعی، کشاورزی و ارتباطات و همچنین همکاری‌های محیط زیستی و در حوزه آموزش و پرورش و آموزش عالی و انتقال و تبادل زندانیان بین دو کشور نیز در اجلاس چهاردهم توافقات خوبی به عمل آمد.
بنا بر این گزارش، تفاهمات صورت گرفته میان دو کشور همواره از سوی هیئت‌های پیگیری دنبال شده است تا در حد امکان اجرایی شده و زمینه توسعه مناسبات را فراهم آورد، اقدامی که بی‌تردید یکی از اهداف برگزاری اجلاس آتی یعنی پانزدهم خواهد بود که فردا در تهران آغاز به کار می‌کند.