کودکانتان را در فضای مجازی گم نکنید!

محمد حسین توانایی در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ در ارتباط با اثرات فضای مجازی بر کودکان و نوجوانان گفت: فضای مجازی تاثیر بسیار زیادی بر کودکان و نوجوانان دارد و حتی این تاثیر گذاری شامل حال خانواده های آنها هم می شود. بنابراین باید بپذیریم که در حال حاضر در جهانی زندگی می کنیم که فضای مجازی بخشی از زندگی بشر است، چه در ایران و چه در خارج از ایران اگر تاثیر گذاری این موضوع را به همراه حقیقت مسئله  بپذیریم و قبول کنیم که این فضا اثر گذار است و اینکه هم اثرات مثبت و هم اثرات منفی دارد، و البته که اثرات منفی‌اش بیشتر از اثرات مثبتش است توانسته‌ایم یک گام در این مسئله برداریم.

توانایی ادامه داد: در مهارت حل مسئله گفته می شود که این خود آگاهی هیجانی ماست و ما باید قبول کنیم مسئله‌ایی روی داده است و یا اتفاقی رخ داده است. نباید صورت مسئله را پاک کنیم و چشم های مان را روی این مسئله ببندیم و نگوییم که حالا ببینیم چه می شود! و یا بگوییم این نیز بگذرد و یا چو فردا شود فکر فردا کنیم، باید گفتار های درونی‌ایی داشته باشیم به صورت مثبت، که یک اتفاقی افتاده، یک مسئله‌ایی رخ داده است، باید در نظر بگیریم که ما با یک هیجانی روبه رو هستم و با یک فضای جدیدی از اثر گذاری آشنا شده ایم، به دلیل اینکه ما فکر می کردیم فقط دوست ناباب می تواند روی فرزندان ما اثر بگذارد و یا یک اجتماع مثل مدرسه می تواند اثر بگذارد ولی الان باید بپذیریم در کنار همه این ها فضای مجازی هم می تواند اثر بگذارد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به سوال اینکه «چه پیشنهادی به خانواده ها برای مدیریت فزندانشان دارند؟» گفت:خانواده ها مسئولیت مهمی دارند در مدیریت فضای مجازی، اولا نمی توانیم بگوییم که کودکان  به این فضا دسترسی ندارند بلکه همه دسترسی دارند و این گزاره، گزاره صحیحی نیست.  اگر پدر و مادری آگاه باشند نمی گذارند که فرزندانشان تا دوره اول نوجوانی از داشتن تلفن همراه بهره مند باشند و حتی سیم کارت شخصی داشته باشند. بهتر است که فرزندانشان تبلتی داشته باشند بدون سیم کارت و یا گوشی‌ایی باشد که نتوانند وارد فضای مجازی شوند و فقط وسیله‌ایی باشد که در مواقع ضروری از آن استفاده کنند.

وی افزود: اولین کاری که لازم است انجام دهند این است که با مهارت تفکر انقادی از ۱۰ مهارت زندگی آشنا شوند. مهارت تفکر انتقادی خیلی می تواند به والدین و فرزندان کمک کند. والدین وقتی بدانند باید با دیتاها و داده‌ها چگونه مواجه شوند و با چه دیدگاهی در برابر دیتاها قرار بگیرند آن وقت حله مسئله بسیار آسان خواهد شد. مهارت تفکر انتقادی به معنای این است که به تحلیل دیتا و برسی اطلاعات بپردازیم، اطلاعاتی که ما از طریق فضای حقیقی و فضای مجازی بدست آورده‌ایم و باید با دقت آن ها را تحلیل کنیم و به راحتی رد شان نکنیم.

وی ادامه داد: وقتی این روش در خانواده پیش رود فرزندان هم متوجه می شوند که نباید هر مطلبی را زود باور کنند  و یا رد کنند. در کنار آموزش مهارت تفکر انتقادی لازم است به فرزندانشان  آموزش های زبانی با چاشنی محبت هم بدهند و با لحن و کلام مناسب کنار فرزندانشان بنشینند و با لحنی  محبت آمیز  که باعث شود حس دلسوزی نمایان شود آنها را پند و اندرز دلسوزانه بدهند‌. و در این خصوص خانواده ها و معلم ها هم نقش مهمی دارند.

چگونه می توانیم ادبیات نامرغوب فضای مجازی را مدیریت کنیم؟!

توانایی در پاسخ به این سوال گفت: وقتی در خانواده از ادبیات نامرغوب استفاده نکنند و در طول روز در ارتباط با فرزندانشان موادبانه و فکر شده رفتار کنند و واژه هایی که به کار می برند صحیح باشد، مطمئنا فرزندان از آنها می آموزند که چگونه باید رفتار کنند. همچنین والدین باید در مواجه با دیتاها و داده ها حساسیت بیشتری داشته باشند.

مدرس مهارت های زندگی ادامه داد: در قرآن هم به تفکر انتقادی اشاره شده:

«فَبَشِّرْ عِبَادِ، الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» بندگان مرا بشارت ده  همان هایى را که به هر سخنى(مخصوص) گوش مى‌دهند پس به بهترین (وجهی) آن را پیروى مى‌کنند.

ما باید بیاموزیم که  گزینشگر باشیم و بهترین انتخاب ها را داشته باشیم.

جعفر اردبیلی استاد دانشگاه هامبورگ در خصوص فضای مجازی و تاثیرات آن روی کودکان و نوجوانان صحبت کرد. فضای مجازی بسیار گسترده است و بخش های گوناگونی دارد اعم از بازی ها و سوشال مدیا که کاملا باهم فرق دارند، به عنوان مثال یوتیوب از نظر ساختاری بسیار متفاوت است با اینستاگرام، یوتیوب فضای کاملا آموزشی می باشد ولی اینستاگرام جای تجلی است و معمولا آدم ها می خواهند خودشان را نشان بدهند و خودنمایی کنند.

جعفر اردبیلی روانشناس در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ در ارتباط با تاثیر فضای مجازی بر کودکان و نوجوانان گفت: ما نباید به فضای مجازی به صورت یکپارچه نگاه کنیم بلکه این فضا یک مجموعه است، در حالی که همه به یک شکل به آن نگاه می کنند.

این روانشناس معتقد است: فضای مجازی بسیار گسترده است و بخش های گوناگونی دارد اعم از بازی ها و سوشال مدیا  که کاملا باهم به لحاظ محتوایی فرق دارند، به عنوان مثال یوتیوب از نظر ساختاری بسیار متفاوت است با اینستاگرام، یوتیوب فضای کاملا آموزشی می باشد ولی اینستاگرام جای تجلی است و معمولا آدم ها می خواهند خودشان را نشان بدهند و خودنمایی کنند.

وی افزود: ما می توانیم سوشال مدیا را بر اساس اینکه چه خدماتی به ما ارائه می دهد و برای کدام گروه سنی می تواند مفید باشد طبقه بندی کنیم. همچنین باید برای ارتباط گرفتن کودکان و نوجوانان با برنامه هایی مثل: تلگرام، واتساپ و...محدوده ایی تعیین کنیم. من به شخصه مانع ارتباط کودک بالای 13 سال با یوتیوب نیستم، و این ممانعت هم قبول ندارم چون یوتیوب یک مجموعه آموزشی است بر خلاف اینستاگرام، و این هم باید بگویم انسان مقداری به این ارتباط نیاز دارد و البته باید حدش را هم مشخص کند. 

-اولا که سوشال مدیا و اپلیکیشن ها هیچکدام شبیه به هم نیستند.

-دوما فرزندان باید طبقه بندی سنی شوند.

-سوما اینکه نسبت کودک و موضوع باید باهم سنجیده شود.

این روانشناس در این باره که  خانواده ها چگونه می توانند فرزندانشان را در این فضا کنترل کنند تا آسیب نبینند گفت:ما باید سه موضوع را در نظر بگیریم:

۱_ارتباط خوب با فرزندان و ارتباط شایسته

۲_بیان مشکلات و خطرات به زبان خود کودک

۳_همراهی کردن، چرا ما بستری فراهم نمی کنیم که در فضای مجازی دوست فرزندانمان باشیم! پس چه بهتر که گروه های خانوادگی داشته باشیم و مثل دوست آنها رفتار کنیم.

وی تاکید کرد:  هرکس باید با توجه به ویژگی های خودش و ساختاری که دارد تصمیم بگیرد، بی مرزی من هم در یوتیوب به عقیده خودم است چون من یوتیوب را فضای آموزشی میبینم.

  اگر رسیدیم به کودکی که غرق شده در این موضوع باید چه اقدامی کنیم؟!

پاسخ دکتر اردبیلی این است: باید جایگزین کنیم همیشه باید به دنبال جایگزین باشیم و اجازه بدهیم افراد این جایگزین را بطلبند نه اینکه به فشار و زور متوسل شویم چون با پنهان کاری  روبه رو می شویم! علاوه بر این پدر و مادرها هم باید در موضوع سوشال مدیا یک سری موضوع را رعایت کنند، نه اینکه خودشان غرق  شوند و بچه را منع کنند که واقعا معنا ندارد. و یا جوری نباشد که یک سری خواب باشند و ندانند سوشال مدیا چی هست! برای ما مهم است که خانواده ها در این زمینه آگاه باشند  و فریب بچه‌ها را نخورند و بدانند چه خطراتی و چه مشکلاتی پیش روی شان است.

یکی از نگرانی های امروز اکثر خانواده ها بحث فضای مجازی و محتویات نامرغوب آن است که می تواند روی ادبیات، اخلاق، روح و روان و حتی روابط فرزندان و خانواده تاثیر بگذارد، با حسین ابراهیمی مقدم متخصص روانشناسی واستاد دانشگاه درباره فضای مجازی و تاثیرات آن بر کودک و نوجوان امروز گفت و گو کردیم.

حسین ابراهیمی مقدم متخصص روانشناسی در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛در ارتباط با تاثیرات فضای مجازی بر کودکان و نوجوانان و مخصوصا خانواده ها گفت:فضای مجازی مانند ابزاری است که مهم است بدانیم  اولا ما چه استفاده ایی از آن می کنیم؟

دوم اینکه از چه شبکه هایی و از چه موقعیت هایی سود می بریم؟

و سوم اینکه اصلا خود ما چه کسی هستیم؟و با چه جایگاهی از آن استفاده می کنیم؟

جواب سوالات فوق طبیعتا در معیار استفاده از فضای مجازی بر زندگی ما  تاثیر دارد. برای مثال من به عنوان فردی که دانشگاه تدریس می کنم به مراتب تاثیر پذیری  متفاوتی خواهم داشت با فردی که در یک سیستم کاری دیگری مشغول است و یا در رنج سنی متفاوتی است.لذا نمی شود گفت: فضای مجازی تاثیر مثبتی دارد یا تاثیر منفی، چرا که نوع استفاده و برداشت ما از فضای مجازی می تواند پاسخ به این سوال باشد و همین سوال برای خیلی از ابزارهای دیگر پرسیده می شود.

این دکتر روانشناس افزود:به طور مثال استفاده از چاقو، نمی توان گفت چاقو تاثیر مثبت دارد یا منفی، اگر این چاقو دست یک قاتل باشد و با آن خفت گیری و یا آدم کشی کند تاثیری منفی دارد و همچنین اگر همین چاقو دست یک جراح باشد که با آن درمان کند تاثیری مثبت دارد، به همین خاطر داستان فضای مجازی نیز بر اساس قواعدی می تواند موثر یا جوابی برعکس داشته باشد.

ما می توانیم با آموزش و افزایش شناخت فرزندانمان به آنها مزایا و مضرات این دنیای ناشناخته را یاد آور باشیم تا  آنها با چشم و گوش باز به این محیط ورود کنند، سود خود را ببرند و از آسیب های فضای مجازی فاصله بگیرند. در فضای مجازی هم اینکه چه کسی استفاده میکند و از چه فضایی استفاده میکند و چگونه استفاده میکند  جوامع ما رو تحت تاثیر قرار میدهد.

ابراهیمی مقدم با توصیه به خانواده هایی که فرزندانشان از این فضا استفاده می کنند گفت: فضای مجازی یک اتاق نیست که من بگویم استفاده کنند یا نه!فضای مجازی فضای بسیار گسترده و پیچیده ایی است که مدیریت آن نیازمند شناخت است و این شناخت چه بهتر که در خانواده رخ دهد. مثل اینکه شما بگواید: آیا رژیم غذایی برای فرزندان ما مفید است و آیا توصیه می کنید که بچه ها رژیم بگیرند؟؟من می گویم اولا نگاه کنید منظور از رژیم چیست؟رژیم چاقی، رژیم لاغری و یا...

و دوم اینکه ببینید فرزند شما به لحاظ فیزیکی، جنسیتی و البته سن و سال در کدام دسته قرار می گیرد؟ براساس این اطلاعات و شناخت یک پزشک تغزیه می تواند به فرزند شما یک رژیم غذایی مناسب بدهد.

ابراهیمی مقدم می گوید:فضای مجازی هم همینطور است.گروه های مختلف،شبکه های مختلف و کانال های متفاوت  محتویات گوناگونی دارند اما این محتویات شاید برای فرزند شما مفید نباشد،اما برا پسری یا دختری در آن سوی دنیا مفید باشد.در واقع شناخت ما از فرزندمان و تحلیل محتویات هر رسانه در این بحث مهم است.

ابراهیمی مقدم در ارتباط با استفاده از ادبیات نامرغوب در رسانه ها و تاثیر پذیری کودکان نیز افزود: قبل از اینکه خانواده ها به خواهند این فضا را کنترل کنند،ما باید از وزارت ارشاد به خواهیم که به اندازه کافی این فضا را کنترل کند، در صورتی که اگر فرزندان ما در جامعه یک سیستم آموزشی مفید و مستحکم داشته باشند و از همان کودکی، مدیریت خوبی بر روی آنها صورت بگیرد که هرچیزی را کجا استفاده کنند،  بدین شکل خانواده ها می توانند کنترل لازم را داشته باشند.

شاید ماهم خیلی حرف ها و حتی خیلی از ناسزاهای ناخوشایند را بلد باشیم ولی استفاده نمی کنیم میدانیم که کلمه درستی نیست و نباید استفاده شود، بنابراین بحث یادگرفتن و استفاده کردن از هر تکنولوژی و وسیله ایی به میزان آشنایی ما و نظارت خانواده ها بر می گردد. جو حاکم بر خانواده در روابط والدین و فرزندان و حتی پدران و مادران در انتخاب مسیر زندگی و البته آسیب های پیش رو نمودی واقعی دارد گاهی اوقات مدیریت فرزندان از دست خانواده خارج می شود که این مسئله نیز در این مورد خاص بسیار مهم است چرا که گاهی اوقات فرزندان ما به دلیل عدم ارتباط مفید با والدین به دنیای مجازی پناه می آورند که این مسئله نیز به گفت و گو با روانشناسان نیازمند است لذا باید گفت: با اشراف کامل خانواده و فرزندان و روابط آنها با دوستان و آشنایان و بالا بردن سطح اگاهی آنان می توان از ها آسیب ها جلو گیری کرد.

انتهای پیام/