عدم صرفه اقتصادی تبدیل گاز طبیعی به متانول و صادرات آن/ لزوم توسعه زنجیره ارزش به جای خام‌فروشی

به گزارش خبرنگار نفت خبرگزاری برنا، شرایط نزولی بازار سرمایه، فشار افکار عمومی و تهدید به تعطیلی بخشی از صنایع تأمین کننده ارز، دولت را بر آن داشت که در اقدامی کم سابقه و در پی لابی سنگین شرکت های پترشیمی دست به اعمال سقف قیمت 5 هزار تومانی برای فرمول خوراک پتروشیمی ها در قانون بودجه 1401 بزند.

با وجود افزایش قیمت گاز در جهان، شرکت های پتروشیمی به دنبال کاهش سقف قیمتی نرخ خوراک مورد نیازشان و یا ثابت نگه داشتن آن برای سال های آتی هستند. دولت در نظر دارد در بودجه 1402 نیز سقف قیمتی 7 هزار تومانی را برای خوراک پتروشیمی ها مشخص کند. این در حالی است که شرکت های مورد بحث به تولید متانول به عنوان یک ماده اولیه پتروشیمیایی می پردازند و در تناژ بالا آن را صادر می کنند.

از آنجائی که پتروشیمی ها گاز را تقریباً رایگان در اختیار دارند، صادرات این ماده برایشان سودآور است. اما این روند برای کشور سودی ندارد. به ویژه با توجه به این موضوع که طی سال های اخیر قیمت متانول در بازارهای جهانی به شدت کاهش یافته است، صادرات آن برایمان سودآوری چندانی ندارد. با توجه به تمامی این موضوعات به نظر می رسد باید فکری اساسی در راستای توسعه ی زنجیره ی ارزش محصولات پتروشیمی ها داشته باشیم.

حسین صمصامی عضو هیات علمی اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی در گفت وگو با خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری برنا در همین راستا اظهار داشت: شرکت های پتروشیمی به صادرات مواد پتروشیمی می پردازند و بعضاً ارز به دست آمده را به کشور وارد نمی کنند. به این ترتیب، بخش تولید به دلیل سفته بازی و دلالی از رونق می افتد و ارتباط بین بخش های پالایشی و بدنه ی تولید تضعیف می شود.

وی افزود: بخش زیادی از مواد اولیه کارخانجات ما باید از طریق شرکت های پتروشیمی تأمین شود، اما این اتفاق نمی افتد و ما مجبور می شویم مواد مورد نیاز را وارد کنیم. این ضربه ای است که عدم توسعه ی زنجیره ی ارزش صنعت پتروشیمی به کشور زده است. به طور کلی، ارتباط ارگانیک بین صنایع برقرار نشده و کشور با مشکل روبرو شده است.

عضو هیات علمی اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه گفت: وضعیت این طور است که صنایع پتروشیمی کشور به تولید محصولات در لایه های اولیه می پردازند و بخشی از ارز به دست آمده اصلاً به کشور بازگردانده نمی شود. در بخش های تولیدی دیگر نیز شرایط به همین منوال است که کارهای غیرمولد جذابیت بیشتری دارد و تولیدکنندگان انگیزه ای برای توسعه ی زنجیره ی ارزش محصولاتشان ندارند.

صمصامی تصریح کرد: یکی از دلایلی که شرکت های پتروشیمی دلیلی برای تولید محصولات با ارزش افزوده ی بالاتر نمی بینند این است که خوراک را با قیمت بسیار پایین و تقریباً رایگان در اختیار می گیرند و تولید همین محصولات اولیه نیز برایشان سودآوری دارد.

وی در ادامه گفت: قطعاً منطقی نیست که ما گاز را در اختیار پتروشیمی ها با قیمت بسیار پایین قرار دهیم و آن ها متانولی را تولید و صادر کنند که در بازارهای جهانی قیمتش از گاز خام صادراتی به کشورهای منطقه کمتر است. این پروسه برایمان سودآوری ندارد و به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. به نظر می رسد، ما از روی ناچاری به این روند تن داده ایم. زیرا نیاز به ارز داریم و مجبوریم با فروش متانول به آن دست پیدا کنی و باید به سمت توسعه زنجیره ارزش به جای خام فروشی برویم.

صمصامی خاطرنشان کرد: اینکه گاز را در ماه های سرد سال به جای پتروشیمی ها در اختیار نیروگاه ها قرار دهیم و گازوئیل را آزاد کنیم می تواند یک راهکار در کوتاه مدت باشد. اما در بلند مدت باید به فکر چاره ای اساسی باشیم تا انگیزه ی لازم را برای توسعه ی زنجیره ی ارزش محصولات به وجود بیاوریم. مثلاً باید با اعمال مالیات بر صادرات مواد اولیه جلوی خام فروشی مواد پتروشیمی را بگیریم.

وی ادامه داد: دومین اقدامی که باید انجام دهیم این است که ارتباط بین شرکت های پتروشیمی و صنایع مان را برقرار کنیم. به طوری که محصولات شرکت های پتروشیمی در صنایع مورد استفاده قرار بگیرد و نیازی به واردات نداشته باشیم.

انتهای پیام/