روایت داستان واقعی انسان های از خود گذشته

فیلم شماره 10 که به موضوع دفاع مقدس می پردازد محصول سیما فیلم است و داستان واقعی یکی از اسرای ایرانی در زندانهای مخفی عراقی به نام «قفص امن» را روایت میکند. ظاهرا عراقی های هویت و ماهیت این دسته از اسرا را از مجامعه بین المللی پنهان می‌کرده اند. مجید صالحی نقش اسیری را بازی می کند که هویت او برای عراقی ها آشکار نیست. او خود را جوشکار معرفی می کند و از لحظه نخست اسارت در صدد گریختن است. در نهایت از آن مکان می گریزد و نام اسراری آن جا را به صلیب سرخ اطلاع می دهد.

نکته مثبت اثر  زرگر نژاد روایت داستان واقعی انسان های از خود گذشته ای است که درسخت ترین شرایط توانسته اند نگاهی انسانی داشته و با از خود گذشتگی به هموطنان و هم نوعان خود کمک کنند. اما ضعف های تکنیکی و فنی موجود در اثر و ضعف شدید فیلم نامه این انتخاب خوب را به اثری ضعیف مبدل کرده است.

سردرگمی فیلم در نیم ساعت نخست به لحاظ فضاسازی و شخصیت پردازی آن را به برداشتی شتاب زده از روایت زندان های جنگ های جهانی در کشورهای اروپای شرقی شبیه کرده بود. تصاویر کلیشه ای از اسرای بدون هویت مشخص ایرانی و سربازان عراقی، رفتارهای بدون منطق در اعمال خشونت، فقدان منطق روایی رفتارها و کنشهای شخصیت های اصلی، نداشتن خط داستانی ورود افراد گوناگون بدون توجیه درست فیلم شماره 10 را در یک سوم ابتدایی آن به محصولی آشفته مبدل کرده است. البته در ادامه و پس از شبیه تر شدن بازی مجید صالحی به شخصیت خودش بازی او و حسام منظور باور پذیرتر شد. تاکید بی دلیل اثر بر بزدل بودن رزمندگان ارتشی اشکال جدی دیگر در فیلم نامه بود، به گونه‌ای که کریم که خبرچینی میکند خود را عضو تیپ 92 زرهی ارتش معرفی کرده است، شماره ده نیز خود را نیروی ارتش معرفی می کند و می‌گوید نه رژیم برای او مهم است نه سازمان (سازمان منافقین). شماره 10 می گوید، اگر موفق به فرار شود در جایی پنهان خواهد شد تا آبها از آسیاب بیافتد چون می داند در صورت بازگشت کسی او را باور نخواهد کرد و حتما متهم به جاسوسی خواهد شد.

شماره 10 فیلمی دیالوگ محوراست، مونولوگهایی که ما به ازای تصویری ندارند، از اشکالات جدی این اثر است. به عنوان مثال مشخص نیست که چرا همه حسام منظور را آدم دغل کار میدانند در حالی که از او هیچ رفتار نادرستی دیده نمی شود. شناخت شخصیت ها در کنشها و روابط متقابل ایشان قابل درک و دریافت است، حال آنکه در فیلم هیچ یک از افراد معرفی درستی ندارند. افراد تصویر شده در فیلم حتی تیپ هم نیستند تنها سیاهی لشکرهایی که برای کتک خوردن و اعدام شدن کنار هم قرار گرفته اند و در میان ایشان چند تن در حد برچسب هایی کوتاه (منافق، خبرچین، بزدل و...) معرفی می‌شوند. مهدی زمین پرداز در نقش کریم، سربازی ترسو است که از ترس کتک خوردن خبرچینی میکند، بهرنگ علوی در نقش دکتر بهجت یک منافق عضو کمپ اشرف است که با عراقیها همکاری دارد اما پیشینه و علت این همکاری بیان نمی شود. تمام وقایع به جای به تصویر کشیده شدن دری به شکل گفتگو بیان می شود. در مجموع شماره 10 اگر چه پتانسیل بسیاری برای تبدیل شدن به یک اثر جذاب دفاع مقدسی را دارد، به سبب کاستی هایی که به برخی از آنها اشاره شد محصولی ضعیف و شتابزده شده و نمی‌تواند به خوبی با مخاطب خود ارتباط گرفته و برگی از رشادت های رزمندگان دوران دفاع مقدس را آن گونه که شایسته آن است روایت کند.

رقیه محمدزاده

انتهای پیام/