تماس تصویری؛ حرامی که پس از یک دهه حلال شد!

به گزارش برنا؛ با گذشت چندین سال از توقف تماس تصویری از طریق تلفن همراه، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که این امکان به زودی و بدون نیاز به نصب نرم‌افزار فعال خواهد شد و هزینه زیادی هم نخواهد داشت.

 موضوع برقراری تماس تصویری از طریق تلفن همراه برای اولین بار طی سال‌های گذشته و توسط اپراتور سوم تلفن همراه مطرح شد، اما پس از مدتی این طرح به دلیل برخی مخالفت‌ها متوقف شد؛ اگرچه پس از مدتی هر بار اعلام شد که مشکل این سرویس در آینده نزدیک حل می‌شود، اما با گذشت سال‌ها مردم برای دسترسی به تماس تصویری به شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزار‌های موجود که از این امکان برخوردارند مراجعه می‌کردند.

ماجرای فرهنگ‌سازی برای تماس تصویری

اما در ارتباط با فعالیت‌های اپراتور سوم تلفن همراه در بحث برقراری امکان تماس تصویری، همان‌طور که در دولت‌های گذشته هم بر آن تاکید شد بحث فرهنگسازی و توجه به مباحث فرهنگی مهم اعلام و تاکید شده بود در این میان گاهی ممکن است افراد به دلیل این که اطلاعات دقیقی درباره نحوه برقراری تماس‌های تصویری ندارند، دستخوش نگرانی‌هایی شوند.

اپراتور سوم مدعی بود که پیش از این در این زمینه تدابیر مختلفی اندیشیده تا از بروز هر نوع مشکل در این زمینه جلوگیری شود و برای مکالمه با سیم‌کارت رایتل فرد از این اختیار برخوردار است که نوع مکالمه خود را به صورت صوتی یا تصویری انتخاب کند. علاوه بر این حتی امکانی نیز وجود دارد که فرد در مکالمات تصویری، تصویر خود را حذف کرده و تصویری جایگزین و یا حتی یک فایل ویدئویی به جای آن قرار دهد.

همچنین در آن زمان اعلام شد که در سیم‌کارت‌های اپراتور این امکان مهیا شده که افراد تماس تصویری مخاطب ناشناس را نپذیرند و در قالب ارسال پیامکی به فردی که خواهان تماس تصویری است این‌گونه بیان کنند که ترجیح می‌دهند از تماس صوتی استفاده کنند. در همان زمان اپراتور سوم تلفن همراه (رایتل) که در آن دوره تنها ارائه کننده خدمات نسل سوم ارتباطی در کشور بود، پیوست فرهنگی خود را آماده و آن را برای تصویب به سازمان تنظیم مقررات ارسال کرد.

این سازمان نیز پس از مدتی کار بر روی پیوست طراحی شده در نهایت آن را برای بررسی‌های بیشتر و تصویب نهایی به شورای عالی فضای مجازی ارسال کرد، اما با این وجود با گذشت ماه‌های متوالی هر بار در این زمینه تنها به ذکر این نکته بسنده شده که با تصویب پیوست مذکور در آینده شاهد اتصال مجدد این سرویس خواهیم بود.

تا اینکه دبیر شورای عالی فضای مجازی در آن زمان از پایان فرآیند تهیه و تصویب پیوست فرهنگی سرویس‌های اپراتور‌های نسل سوم و بالاتر تلفن‌های همراه در کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای مرکز ملی فضای مجازی کشور برای تصویب در جلسه شورای عالی فضای مجازی خبر داد.

سرویسی که تسلیم مخالفت‌ها شد

اما در نهایت پس از مخالفت‌ها و موافقت‌ها این سرویس در آن زمان راه اندازی نشد. اما به تازگی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خبر جدیدی در این زمینه داد و اعلام کرد به‌زودی تماس تصویری از طریق تلفن همراه بدون نصب نرم افزار فعال خواهد شد و هزینه زیادی نیز نخواهد داشت. اما جزییات دقیق و نحوه فعال سازی و سرویس‌دهی این خدمت هنوز به طور دقیق اعلام نشده و باید منتظر اعلام مراجع رسمی و مسئولان باشیم.

حالا ایرانیان حداقل با یک دهه تاخیر می‌توانند از خدمات تماس تصویری با تلفن‌های همراه خود و بدون استفاده از نرم افزار‌های مختلف و تنها توسط سیم کارت، بهره‌مند شوند.

این خبری است که عیسی زارع پور روز چهارشنبه، ۲۶ بهمن ماه اعلام کرد. امکانی که او به عنوان یک خدمت جدید از آن یاد کرده می‌توانست امروز یک پدیده کاملا عادی در کشور باشد؛ یک دهه قبل یعنی در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ اپراتور سوم تلفن همراه یعنی «رایتل» با تمرکز بر همین خدمت تازه قرار بود گامی به پیش در حوزه ارتباطات ایران بردارد. در واقع خدمتی که امکانی که امروز در پایان سال ۱۴۰۱ وعده آن به مردم داده شد، می‌شد در سال ۱۳۹۱ برای آن‌ها اجرایی شود. آن اتفاق، اما هیچگاه رخ نداد. تمام داستان به مخالفت‌های مذهبی و شرعی با این موضوع بر می‌گشت.

مخالفت‌هایی که کار آن‌ها به فتوای مراجع تقلید هم رسید. تا آنجا که در روز اول اسفند سال ۱۳۹۱ یعنی دقیقا یک دهه قبل، چهار مرجع تقلید در فتاوای جداگانه‌ای مخالفت خود با تماس تصویری رایتل را اعلام کردند.

آیت الله العظمی مکارم شیرازی در فتوای خود مفاسد این خدمات جدی را بیشتر از فوائد آن دانست و تماس تصویری را «منشاء مفاسد جدیدی در جامعه» توصیف کرد.

آیت الله العظمی علوی گرگانی نیز در فتوایی خدمات رایتل را در تضاد با «آموزه‌های» دینی عنوان کرد که «می‌تواند عفت عمومی جامعه و نظم حاکم بر آن را خدشه‌دار و خانواده‌ها را به ورطه نابودی اخلاقی و بنیانی بکشد.»

آیت الله العظمی سبحانی نیز دیگر مرجع تقلیدی بود که در فتوای خویش تصریح کرد که «قرار گرفتن چنین گوشی‌های موبایلی در دست جوانان اعم از دختر و پسر مفاسد زیادی دارد، باید از خرید و فروش آن جلوگیری شود و نباید دولت چنین امکاناتی در اختیار مردم قرار دهد.»

درنهایت آیت الله العظمی نوری همدانی نیز در فتوای خود تماس تصویری را باعث «از هم گسستن اساس خانواده‌ها» و تهدید «عفت عمومی» قلمداد کرد.

البته به لطف توسعه سریع تکنولوژی خیلی زود نرم افزار‌های پیام‌رسان مانند واتساپ امکان تماس تصویری را برای چند سال در کشور فراهم کردند و عملا خدمتی که قرار بود داخلی‌ها پیشگام آن باشد توسط این نرم افزار‌های خارجی در اختیار مردم قرار گرفت.

در آن زمان به جز مراجع تقلید، رسانه‌ها و چهره‌های سیاسی و حتی برخی نمایندگان مجلس هم مصرانه در پی ممنوعیت خدمات تماس تصویری رایتل بودند تا جایی که یک بار نصرالله پژمانفر، در همان زمان گفت تا وقتی که پیوست فرهنگی تماس تصویری به مجلس ارائه نشود، مجلس نهم اجازه فعال شدن خدمات تماس تصویری را نخواهد داد. یک دهه بعد از آن کشمکش‌ها و جدال‌ها بر سر تماس تصویری، فعال شدن امکان تماس تصویری توسط سیم کارت‌های تلفن همراه حتما خبر خوبی است. اما این خبر خوب نمی‌تواند باعث شود تا سوالاتی اساسی درباره آنچه که ده سال قبل رخ داد، مطرح و پرسیده نشود.

خبر تازه زارع پور و همراهی جمعی

در فاصله روز‌هایی که زارع‌پور، وزیر ارتباطات این خبر را اعلام کرده تا حال حاضر کوچک‌ترین صدای مخالفتی از مخالفان یک دهه قبل تماس تصویری رایتل شنیده نشده است. سوال اول بدون شک این است که دلیل این تناقض، یعنی مخالفت‌های پر سر و صدای ۱۰ سال قبل و سکوت امروز چیست؟ چه چیزی عوض شده که مخالفان آن روز دیگر از امکان برقراری تماس تصویری احساس خطر نمی‌کنند؟ یا اینکه اگر متوجه شده اند که قضاوت ده سال قبل آن‌ها درباره این امکان ارتباطی اشتباه بوده، چرا آن را شفاف توضیح نمی‌دهند؟

شکی نیست که بدون توضیح شفاف درباره این رویکرد متفاوت درباره یک پدیده واحد، جامعه احساس می‌کند که احساسات دینی و اخلاقی او در برهه‌ای از زمان به بازی گرفته شده است. آیا با چنین احساسی مردم همان نگاه و رابطه عاطفی قبلی را با رهنمود‌های دینی خواهند داشت؟

نکته دوم در میان بحث حق الناس است. ماجرای ممنوع کردن خدمات تماس تصویری رایتل با توسل به استدلال‌های دینی حداقل مشمول دو دسته حق الناس می‌شود.

یکی حق‌الناس عمومی مردمی که می‌توانستند ۱۰ سال قبل از یک خدمت ارتباطی برخوردار شوند و تمام این ۱۰ سال از آن محروم بودند. دیگری هم مساله کارگرانی است که سهامداران اصلی رایتل محسوب می‌شدند. چرا که رایتل یک مجموعه وابسته به تامین اجتماعی است که سود آن در نهایت به جیب کارگران کشور می‌رود. ۱۰ سال قبل این مجموعه تمام برنامه‌ریزی خود را بر پایه ارائه خدمات جدید تماس تصویری انجام داده بود تا سودی بیشتر را نصیب شود و آن ممنوعیت‌ها تمام این برنامه‌ریزی‌ها و منافع ناظر به آن را از بین برد.

مساله سوم، اما به شبهاتی بر می‌گردد که در همان ۱۰ سال قبل مطرح بود و بار‌ها بحث آن به میان آمد؛ آن هم این که رقبای بزرگ‌تر با لابی و نفوذ‌های خود توانستند انحصار خود بر بازار ارتباطات همراه را حفظ کنند. به این شکل که به نفع خود زمان بخرند تا با مهیا کردن زیرساخت‌های لازم اجازه ندهند و این هم قطعا موضوع سوال برانگیزی است که باید درباره آن شفاف‌سازی صورت بگیرد. خصوصا اینکه جنجال ۱۰ سال پیش و سکوت امروز مخالفان تماس تصویری بر دامنه تردید‌ها و تشکیک‌ها در این خصوص می‌افزاید.