سازه نگهبان چیست و چگونه اجرا می‌شود؟

سازه نگهبان بخشی فرعی یا اصلی از یک سازه است که با هدف ایمن‌سازی، پایداری دیواره‌های گود و پلاک‌های مجاور در داخل زمین پروژه ایجاد می‌شود. 

از آنجا که رفتار خاک قابل پیش‌بینی نیست، باید حتما به اجرای سازه نگهبان در هر بنا توجه شود. اگر سازندگان ساختمان‌ها به این موضوع توجه کافی نداشته باشند و پایداری دیوارهای گود را تأمین نکنند، مشکلات زیادی امکان وقوع پیدا خواهند کرد. 

پلاک‌های مجاور گود و افراد داخل و خارج آن هم در معرض خطر قرار می‌گیرند. در این مقاله از سازه‌های نگهبان بیشتر می‌گوییم. با ما همراه باشید. 

با سازه نگهبان آشنا شوید

همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، این نوع سازه برای پایدارسازی دیواره‌های محل گودبرداری و پیشگیری از ریزش آنها اجرا می‌شود. 

اگر بخواهیم دقیق‌تر به شرح همه‌چیز بپردازیم، باید بگوییم که گودبرداری هم فرایند حفرکردن و برداشتی است که باعث ایجاد گودال و زمینی عمیق می‌شود. با انجام آن فونداسیون و پایه بنا برای ساختمان‌سازی شکل می‌گیرد. 

سازه‌های نگهبان بعد از این مرحله پیاده‌سازی می‌شوند و شامل عناصری هستند که برای پایدارسازی خاک یا سنگ در اطراف گودبرداری کاربرد پیدا می‌کنند. 

به سازه‌های نگهبان که انواع مختلفی هم دارند، دیوار حایل هم گفته می‌شود. البته دیوارهای حائل بخشی از زیرمجموعه این سازه‌ها هستند. 

 چرا سازه نگهبان مهم است؟

هر بنا و سازه‌ای با هزینه‌های بسیار زیاد و مخارج مختلف ساخته می‌شود. باید علاوه بر آگاهی از قیمت تیرآهن امروز و میلگرد هفته آینده و رصد بازار به تأمین امنیت بنا هم فکر کنید تا مدام در طول یا بعد از بهره‌برداری از پروژه، هزینه‌های هنگفتی به شما تحمیل نشود. 

اگر سازه نگهبان به‌طور درست و اصولی پیاده‌سازی شود، امکان نشست و ریزش خاک به‌طرز قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند. 

سازه‌های نگهبان که اجرا می‌شوند، احتمال وقوع خطرات متنوع دیگری مانند آسیب زدن به لوله‌کشی بنا و جلوگیری از ریزش خاک در سازه‌های مختلف هم کاهش پیدا می‌کند. در خاکریز جاده‌ها، وجود سازه‌های مذکور نمی‌گذارد که جاده به سطوح پایین‌تر ریزش کند. 

انواع سازه‌های نگهبان شامل چه مواردی است؟

روش‌های اجرا و انواع مختلفی از سازه‌ها وجود دارد. از جمله آنها باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• سازه نگهبان خرپایی؛
• شمع‌کوبی؛
• درجا؛
• سپرگونه؛
• مهاربندی؛
• شبکه‌ای؛
• گابیون؛
• خاک مسلح؛
• و... .

از مشهورترین روش‌های پایدارسازی گود هم باید به مواردی مانند ایجاد دیواره دیافراگمی اشاره کرد. در این روش، سازه نگهبان در محیطی اجرا می‌شود که فضایی برای مانور دستگاه‌های حفاری موجود باشد. 

در پالایشگاه‌ها و محیط‌هایی مشابه از این روش استقبال زیادی می‌شود. روش دیگر هم نیلینگ یا انکراژ است. در گودهای عمیقی از این روش استفاده می‌شود که ایمنی‌شان کم است و امکان استفاده از روش‌های دیگر وجود ندارد. 

روش‌های شمع‌کوبی و تاپ‌داون یا از بالا به پایین هم از متدهای دیگری هستند که در ایجاد سازه نگهبان استفاده می‌شوند. 

فضای بنا و امکان پیش‌برد کار ایمن‌ و پایدارسازی زمین در هر سازه‌ای با دیگری متفاوت است. مهندسان بنا به شرایط هر ملک اقدام به بررسی وضعیت و انتخاب سازه نگهبان مناسب با پیاده‌سازی مخصوص به خودش می‌کنند.

اجرا و پیاده‌سازی سازه‌های نگهبان باید اصولی و براساس قوانین مهندسی پیش برود. در غیر این صورت، تهدیدی برای ساختمان‌ها و جان انسان‌ها خواهند بود. ضمن اینکه هزینه‌های هنگفتی هم به‌بار می‌‌آورند. 

اجرای سازه نگهبان چگونه است؟

برای پایدارسازی بناهای مختلف باید از روش‌های گوناگونی استفاده شود. هر بنا و سازه‌ای نیاز به نگهبانی با ویژگی‌های مخصوص و مناسب خود دارد. با انتخاب مورد مناسب، مراحل پیاده‌سازی به شکل‌های زیر پیش می‌رود:

• نوع خاک در دیواره‌ها مشخص می‌شود. این کار با آزمایش‌هایی انجام می‌گیرد که روی خاک صورت می‌گیرند.
• حساسیت پلاک‌های حوالی زمین بنا و وضعیت ایستایی مجاور گود هم ارزیابی می‌شود.
• به تأسیسات موجود در اطراف بنا و ملک هم نگاهی دقیق می‌شود.
• عمق گود و ابعاد زمین در کنار بودجه لازم برای اجرای سازه نگهبان هم برآورد می‌شوند.
• باید مشخص شود که مدت بازماندن دیواره‌های گود هم چقدر است.

بنا به روش مناسب برای بنا، گودبرداری شروع می‌شود. باید دقت کنید و بدانید که پای عوامل گوناگونی در تعیین ریسک گودبرداری به‌میان است. 

این اشتباه به‌نظر می‌رسد که فقط عامل خطر را گود بنامیم. این باور اشتباه است که باعث می‌شود، در گودهای کم‌عمق، ریزش گود اتفاق بیفتد و خسارت‌های مختلفی شکل بگیرد. 

به جز برآورد قیمت انواع مصالح از جمله قیمت لوله داربستی یا آرماتورها و مقاطع فولادی گوناگون باید به هزینه‌های ناشی از تصمیم‌های مهندسی اشتباه هم دقت زیادی داشته باشید. 

مهندسان و ناظران پیش‌برد هر سازه با دیدی دقیق و با پیروی قوانین مختلف دست به طراحی سازه نگهبان و اجرایش می‌زنند.   

در آخر

درباره سازه‌هایی گفتیم که محافظت بناها را برعهده دارند و نمی‌توان وجودشان را انکار کرد. در ساخت‌وساز هر بنایی، مراحل بسیار متنوعی وجود دارد که انتخاب نوع این سازه و پیاده‌سازی آن هم از همین موارد است. 

برای پیشگیری از هزینه‌ها و تعیین برآوردهای مالی باید به قیمت و نوع هریک از مصالح و تجهیزات دقت کرد. برای مثال، قیمت تیرآهن ۲۰ اصفهان در صورت استفاده در سازه چقدر هزینه در پی دارد. 

علاوه بر این موضوع، لازم است که اصول مهندسی هم به‌خوبی در نظر گرفته شوند تا امکان بروز خسارت در اثر تصمیم‌های نادرست و غیراصولی پیش نیاید. کسانی که قصد بالابردن سازه‌ها را دارند، به این موارد دقت و توجه نشان می‌دهند. 

در زمینه تأمین نیازهای مختلف بنا از جمله مقاطع فولادی مختلف هم نیاز به وجود دیدی دقیق برای رصد بازار هست. این موضوع به خرید اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه کمک شایانی می‌کند. 

با مراجعه به پایگاه‌های استعلام قیمت‌ها و گزارش نرخ مقاطع فولادی و فلزی مختلف تاحد زیادی در این زمینه خوب عمل خواهید کرد. یکی از پایگاه‌های فعال در این زمینه، بازرگانی فولاد آیرومارت است. 

آیرومارت (پیشرو صنعت نفت آسیا) از شرکت‌هایی است که در زمینه اعلام قیمت‌ها و استعلام محصولات فولادی به خریداران کمک می‌کند. راه‌های ارتباط با آن به‌قرار زیر است:

• با شماره تلفن ۰۲۱۴۵۳۰۶ تماس بگیرید.
• به وبسایت iromart.com مراجعه کنید.

این شرکت باسابقه در زمینه تأمین و بازرگانی مقاطع فولادی مختلف هم فعالیت می‌کند. بسیاری از دست‌اندرکاران پروژه‌های ساخت‌وساز برای رصد قیمت‌ها و تهیه مصالح و مقاطع فولادی موردنظرشان به این تامین‌کننده معتبر مراجعه می‌کنند.