"قلعه الموت" شکوه تاریخ با چشم اندازهای بی نظیر

به گزارش خبرنگار اجتماعی برنا از قزوین؛ فرارسیدن سال جدید و تعطیلات نوروزی بهترین فرصت برای سفر به منطاق مختلف کشور زیبای ایران است تا با جاذبه های گردشگری، تاریخی، طبیعی آشنا شد و ایام خوشی را در کنار خانواده برای خود رقم زد.

در این میان استان قزوین با داشتن مجموعه ای از مناطق دیدنی تاریخی، طبیعی، چشم اندازهای زیبا، رودخانه های فصلی، قلاع تاریخی، مسجد و امامزاده، موزه، خانه های تاریخی، آب انبار، باغستان سنتی، کلیسا، سدهای آبی، اولین خیابان ایران و سرای تاریخی سعداسلطنه، کاروان سرا و حمام تاریخی و دهها اثر دیدنی دیگر بدون تردید در ایام نوروز می تواند میزبان خوبی برای مسافران نوروزی باشد و ساعات خوشی را برای مسافران و هموطنان رقم بزند.

در خبرگزاری برنا در ایام تعطیلات نوروزی با معرفی این آثار تاریخی و دیدنی اطلاعات لازم را در اختیار مسافران قرار خواهیم داد تا هموطنان و گردشگران بر اساس سلایق و ذائقه های خود با فراخور فرصتی که دارند از بخشی از این بناها دیدن کرده و ایام فرحبخشی را برای خود مهیا کنند.

دراین گزارش شما را با قلعه تاریخی الموت آشنا می کنیم.

قلعه الموت« آشیانه عقاب ها»

قلعه الموت از جاذبه‌های گردشگری قزوین و یکی از مهم‌ترین قلعه های تاریخی ایران است که محل ایده آلی برای علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی محسوب می شود.

این قلعه در قرن پنج هجری قمری، مقر حسن صباح، بنیان‌گذار دولت اسماعیلیان و مخالف سلجوقیان بود که به‌ دلیل فعالیت‌های نظامی او شهرت زیادی پیدا کرد. قلعه الموت نه ‌تنها یک جاذبه تاریخی دیدنی است، بلکه طبیعت زیبایی دارد که می‌ تواند برای هر گردشگری جذاب باشد. فقط کسانی می‌توانند سحرآمیز بودن این قلعه را درک ‌کنند که از پله‌های‌ الموت بالا بروند و سختی راه را درک کنند.

در تاریخ ایران نام الموت با فرقه اسماعیلیه و حسن صباح به‌عنوان رئیس آن گره خورده و گفته می‌شود که حسن صباح برای ۳۵ سال در قلعه الموت زندگی می‌کرد و رهبری نیروهایش را بر عهده داشت.

طبق اسناد تاریخی، در عصر صفوی از این قلعه برای زندان استفاده می‌شد، هرچند کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این محل فقط زندان نبوده و محل زندگی افرادی با مرتبه اجتماعی خاصی بوده است.

قلعه الموت که مساحتی بالغ بر ۲۰ هزار متر مربع دارد، در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

قلعه بالای صخره‌ای سنگی قرار دارد که برای رفاه گردشگران، پله‌هایی سنگی در مسیر ورودی آن تعبیه‌ شده است و اکثر گردشگران با رسیدن به ورودی قلعه، برای استراحت روی زمین یا سکوها می‌نشینند. تابلویی در این محل وجود دارد که ضمن معرفی حسن صباح، ‌آن را خداوندگار الموت نامیده است. بخش هایی از قلعه را با سقف‌های برزنتی پوشانده‌اند و در برخی بخش‌ها توضیحاتی ارائه شده هر چند ورود به قسمت‌های درونی قلعه ممنوع است.

با توجه قرارگرفتن قلعه در ارتفاع بالا و چشم‌انداز زیبای اطراف آن، گردشگران می توانند تصاویر زیبایی را به یادگار ثبت کنند و از بالای قلعه الموت می‌توان شاهد دشت وسیع گازرخان، دره الموت و رودخانه «اندج» بود.

از آنجا که گردشگران سختی زیادی را برای بالا آمدن از کوه تحمل می کنند، علاوه بر استراحت در مناطق مختلف قلعه، می توانند از هوای خوب و منظره‌های اطراف نهایت لذت را ببرند. 

قلعه الموت کجاست؟

اگر از تهران راهی قلعه الموت هستید، باید از طریق آزاد راه کرج - قزوین، به سمت شهر قزوین بروید( فاصله قلعه الموت تا تهران حدود ۲۴۰ کیلومتر است)، نرسیده به قزوین، مسیر فرعی الموت را خواهید دید که با نزدیک‌ ترین شهر یعنی معلم کلایه، ۸۵ کیلومتر فاصله دارد؛ این مسیر کمی  صعب ‌العبور و کوهستانی است، 

قلعه الموت بر فراز صخره‌ای بلند به ارتفاع ۲,۱۶۳ متر از سطح دریا در شمال شرق روستای گازرخان در منطقه الموت قزوین قرار دارد و برای دسترسی به آن مسیری پرپیچ‌وخم در پیش دارید که بیش از یک ساعت طول می‌کشد؛ هرچند در فصل بهار چشم‌انداز بسیار زیبایی دارد. علاوه بر این، باید از پله‌های مسیر این صخره‌ صعب‌العبور بالا بروید تا پس از حدود ۴۵ دقیقه کوهپیمایی بتوانید از این سازه تاریخی بازدید کنید.

قلعه الموت از هر چهار طرف مشرف به پرتگاه است و به‌خاطر ساختار دفاعی‌اش، تنها ورودی آن در انتهای ضلع شمال شرقی قرار دارد. در آن روزگار با حفر خندق و ساخت برج دیده‌بانی از قلعه محافظت می‌کردند.

در ۱۰ کیلومتری معلم‌کلایه، یک مسیر فرعی به‌سمت دریاچه «اوان» وجود دارد و گردشگران علاوه بر شنا و قایق‌سواری می‌توانند در این محل کمپ بزنند. برای رسیدن به قلعه تاریخی الموت، ۱۰ کیلومتر پس از معلم‌کلایه به دو راهی گرمارود و الموت می‌رسید. جاده‌ الموت با وجود همه زیبایی‌هایش که بخشی جنگلی و بقیه کوهستانی است، مسیر پرپیچ‌ و خمی دارد. 

تاریخچه قلعه الموت

در تاریخ آمده است که حسن صباح وقتی از دربار ملکشاه سلجوقی طرد می‌شود، برای فراگیری اصول مذهب اسماعیلیه به مصر می‌رود. او پس از بازگشت به ایران، سراسر کشور را زیر پا می‌گذارد تا محل مناسبی برای فعالیت‌هایش پیدا کند که در نهایت منطقه الموت را انتخاب می‌کند. در مورد زمان ساخت قلعه روایات مختلفی وجود دارد؛ هرچند می‌توان آن را متعلق به ابتدای دوره اسلامی دانست. گفته می‌شود وقتی حسن صباح این قلعه را تصرف کرد، بهای آن به مبلغ سه هزار دینار طلا را به حاکم رانده شده‌اش داد.

حمدالله مستوفی راجع به قلعه الموت گفته است: حسن صباح در سال ۴۸۶ هجری قمری این قلعه را تصرف کرد و اکنون «دژ حسن صباح» نیز نامیده می‌شود. عمده شهرت دژ به‌علت فعالیت‌های نظامی-امنیتی حسن صباح در آن بوده است.

در سال ۶۵۴ هجری قمری، هلاکوخان مغول این قلعه را تصرف می‌کند و متعاقبا با آتش زدن کتابخانه آن، این دژ مستحکم را از رونق می‌اندازد و به تبعیدگاه تبدیل می‌کند. بعدها عده‌ای از پیروان اسماعیلیه مجددا قلعه را تصرف کردند؛ هرچند زیاد دوام نیاوردند. در عصر صفویه در این محل ساخت و سازهایی انجام و به زندان حکومتی تبدیل شد.

تسخیر قلعه الموت به دست مغولان از کتاب جامع التواریخ

در زمان قاجار نیز قلعه الموت مورد تخریب قرار گرفت و از آجرهای آن برای ساخت‌ و ساز استفاده شد. حفاری‌های انجام‌شده برای پیدا کردن گنج نیز آن را به نابودی کشاند و می‌توان گفت که حوادث طبیعی و غیرطبیعی متعدد دست به دست هم دادند تا آثار باقی‌مانده از این قلعه بسیار کم باشد. جالب است بدانید که باستان‌شناسان پیش‌تر فکر می‌کردند که اینجا فقط یک زندان بوده است؛ اما به‌تدریج نشانه‌هایی از زندگی افراد سرشناس و مقام‌های عالی‌رتبه جامعه در این مکان پیدا شد.

به باور کارشناسان، وجود بناهای ارزشمند با تزیینات کاشی‌کاری در این محل احتمالا مربوط به آرامگاه حسن صباح است و پیروان او سعی داشتند که آن را بازسازی کنند. مضاف بر اینکه باستان‌شناسان توانسته‌اند بیش از ۱۰۰ هزار قطعه سفال از این منطقه کشف کنند.

قلعه الموت در واقع از دو قلعه بالا و پایین تشکیل شده است که دیوارهای آن متناسب با وضعیت صخره‌ها ساخته شده‌اند و به همین دلیل عرض آن‌ها در قسمت‌های مختلف، متفاوت است. این قلعه شکلی شبیه به شتر خوابیده دارد و طول آن حدود ۱۲۰ متر و عرضش بین ۱۰ تا ۳۵ متر است. از مصالح به کار رفته در این محل می‌توان به سنگ، آجر، کاشی، کلاف‌های چوبی، تنپوشه‌های سفالی و ملات گچ اشاره کرد.

از چهار برج قلعه، سه برج آن در ضلع شرقی، شمالی و جنوبی همچنان پابرجا هستند. تنها ورودی قلعه در انتهای گوشه شمال‌شرقی و کمی پایین‌تر از برج شرقی است. در این محل، تونلی در دل سنگ‌ها کنده شده که ۶ متر طول و دو متر عرض و ارتفاع دارد.

گردشگران با عبور از این تونل می‌توانند برج جنوبی قلعه و دیوار جنوب‌غربی را ببینند. در سمت جنوب، اتاقی در دل صخره کنده شده که احتمالا برای نگهبانی بوده و دو اتاق نیز در بخش شمال‌غربی قلعه وجود دارد که چاله آب کوچکی در یکی از آن‌ها به چشم می‌خورد.

در شرق قلعه، سکونتگاهی مختص اقامت نگهبانان قلعه و خانواده‌شان بوده است. علاوه بر این، چندین آخور دستکند برای حیوانات، سه آب‌انبار کوچک و تعدادی اتاق در بخش شرقی قلعه الموت قرار داشته که تقریبا ویران شده‌اند.

برای تامین نیاز آب ساکنان قلعه، آب انبارهایی کنده شده که از جالب‌ترین آب انبارهای ایران محسوب می‌شود. در سیستم آبرسانی قلعه، آب را با کمک یک سری تنبوشه‌ از چشمه‌‌ای در دامنه کوه شمال قلعه به داخل قلعه می‌آوردند.

میدانگاهی در حدفاصل بخش شرقی و غربی قلعه به چشم می‌خورد که دیواری در اطراف آن باعث شده است تا این محوطه به دو بخش تقسیم شود.

در دامنه جنوبی کوه، خندقی به عرض دو متر و طول ۵۰ متر کنده شده بود و با آبی پر می‌شد که از داخل قلعه می‌آمد تا هیچ راه نفوذی به قلعه الموت وجود نداشته باشد.

پله‌های سنگی در مسیر ورودی قلعه، در عصر قاجار تعبیه شد و تا پیش از آن، از قاطر برای طی این مسیر استفاده می‌شد. حوضی به طول هشت و عرض پنج متر در این مجموعه وجود دارد که با دست کنده شده است و همچنان با بارش باران پر از آب می‌شود. از دیگر بخش‌های جالب قلعه، درخت تاک کهن‌سالی در بخش جنوب غربی این حوض است که روایت است شخص حسن صباح آن را کاشته است.

قبرستانی قدیمی موسوم به «اسبه کله چال» در قسمت غرب قلعه وجود دارد؛ ضمن اینکه در تپه مجاور آن می‌توان شاهد بقایای چند کوره آجرپزی بود.

گنج های قلعه الموت

گفته شده است که گنجینه بسیار ارزشمندی در قلعه وجود دارد؛ موضوعی که باعث شد غارتگران زیادی در دوره قاجار با هدف پیداکردن این گنج، آسیب زیادی به قلعه وارد کنند.

کتابخانه مهمی به همت حسن صباح در این قلعه ایجاد شد که تا هنگام حمله مغول و به آتش کشیدن قلعه الموت در سال ۶۵۴ هجری قمری همچنان رو به گسترش بود. تاسیس این کتابخانه از اقدامات درخور توجه و مهم حسن‌صباح به حساب می‌آید. در منابع مختلفی به کتابخانه مذکور اشاره شده به‌عنوان مثال جوینی در تاریخ جهانگشای خود به کتابخانه الموت اشاره کرده که با ۴۰۰ هزار جلد کتاب، از مراکز علمی مهم آن روزگار محسوب می‌شد. با این اوصاف می‌توان گفت که اسماعلیان الموت سهم چشم‌گیری در باروری تمدن ایران داشته‌اند.

قلعه الموت به حدی باشکوه و زیبا است که هر گردشگری در طول مسیر رسیدن به آن و به‌خصوص پس از صعود به بالای قلعه، می تواند لحظه‌های ناب و به‌ یادماندنی را برای همیشه با دوربین خود ثبت و ضبط کند.

برای اقامت می‌توانید به معلم‌کلایه بروید که هم طبیعت بکر و کوچه‌باغ‌های زیبایی دارد و هم بین قلعه الموت و دریاچه اوان قرار گرفته است که با آن‌ها به‌ترتیب ۹ و ۱۹ کیلومتر فاصله دارد. برخی از اهالی این منطقه سوئیت‌های کوچکی در خانه‌های خود ساخته‌اند که به گردشگران اجاره می‌دهند.

روستای گازرخان نزدیک‌ترین نقطه به الموت است که در صورت تمایل می‌توانید از سوئیت و اتاق‌های اجاره‌ای آن استفاده کنید. اگر به‌دنبال جایی خلوت و ساکت هستید، معلم‌کلایه گزینه بهتری محسوب می‌شود.

همچنین اقامتگاه‌های بومگردی متعددی در روستاهای مختلف منطقه الموت احداث شده که با انتخاب آن‌ها می‌توانید علاوه بر تجربه اقامتی شیرین، از طعم غذاهای لذیذ محلی نیز بهره‌مند شوید.اگر هم به‌دنبال اقامت در هتل هستید، در روستای گرمارود می‌توانید اقامت کنید.

اگر به منطقه الموت رفتید، علاوه بر قلعه تاریخی الموت، سری هم به جاذبه‌های اطراف آن نظیر دریاچه اوان، بزنید که ارزش دیدن دارند.

 این دریاچه در فاصله ۷۵ کیلومتری شهر قزوین قرار دارد که به‌دلیل نزدیکی به قلعه الموت می‌تواند اولین گزینه شما پس از بازدید از قلعه باشد. اغلب گردشگرانی که به این محل می‌روند، در کنار دریاچه چادر می‌زنند و اقامتی به‌یادماندنی را تجربه می‌کنند. روستای زیبای اوان نیز جذابیت‌های خود را دارد؛ به‌خصوص که منطقه نمونه گردشگری محسوب می‌شود و دارای اقامتگاه‌های بوم‌گردی زیبایی است.

انتهای پیام