از رئیس جمهور تا اهالی فرهنگ با نمایشگاه کتاب ۱۴۰۲

سید حسین اشراق؛ متفکر افغانستانی، رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات نبراس در کابل، ضمن اشاره به اینکه این نمایشگاه که اکنون به سی‌وچهارمین دوره رسیده است، رویداد مهم فرهنگی به شمار می‌رود، بیان کرد: کشور ایران از گذشته‌های دور تا حالا به‌مثابه یکی از کانون‌های فرهنگ و ادب، هنر و فلسفه و عرفان در حوزه تمدنی ما از جایگاه ارزشمندی برخوردار بوده است؛ از همین‌رو می‌شود برگزاری نمایشگاه کتاب را در همین راستا تحلیل کرد و گرامی داشت. بدون شک نماشگاه کتاب می‌تواند از یک‌سو نشان‌دهنده ادامه سنت فرهنگ‌مداری مردم ایران باشد و از ظرفیت معنوی آنها نمایندگی کند و از جانب دیگر بحثِ بینشِ میان فرهنگی را که از اهمیتِ جدی برای تعامل و گفت‌وگو میان ملل برخوردار است جایگاه می‌بخشد.

وی درباره تاثیر برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در جذب مردم به مطالعه، افزود: نمایشگاه کتاب تأثیرِ زیادی بر انگیزه و عزم فرهنگی جامعه برای بهروری از کتاب دارد، زیرا امکانات متنوع را پیش روی جامعه قرار می‌دهد و زمینه این را فراهم می‌کند تا جامعه با افق گسترده خلق و برگردان آثار روبه‌رو شود، دست به گزینش بزند و از شرایط پیش آمده بهره ببرد. 

این نویسنده گفت: در دوره‌های مختلف که ناشران کشورهای مختلف در نمایشگاه کتاب تهران حضور پیدا کرده‌‎اند، حضور ناشران افغانستان با وجود مشکلات و محدودیت‌ها خوب بود و به تدریج از کیفیت بهتر برخوردار می‌شد، اما سقوط جمهوریت همانگونه که بر همه ابعاد زندگی مردم افغانستان اثر گذاشته است، وضعیتِ نشر کتاب و ناشران را نیز تحت تأثیر قرار داده است، امیدوارم شرایط افغانستان به سوی بهبودی متحول شود و حضور ناشران افغانستان در دوره‌های بعد کیفیتِ بهتری پیدا کند.

رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات نبراس، ضمن طرح این نکته که حضور ناشران افغانستان در نمایشگاه کتاب تهران بدون شک برای آنها مفید تمام می‌شود، ادامه داد: به جهت اینکه نمایشگاه در واقع بهترین بستر برای فراگیری آخرین تجربه‌ها در حوزه نشر و تولید متون و از جانب دیگر محل رقابت‌های سالم میان بنگاه‌های نشراتی است، از همین رو ناشران افغانستانی هم با استفاده از تجربه‌های جدید و نیز با ورودِشان در دایره رقابت برای افزایش ظرفیت‌های‌شان توجه می‌کنند. 

وی به نزدیکی زبانی و فرهنگی ایران و افغانستان اشاره کرد و در این‌باره که می‌توان ناشران افغانستانی را به مثابه ناشران خارجی در نظر نگرفت و تلاش کرد تا در سالن ناشران عمومی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور داشته باشند، گفت: بدون شک مشترکات فرهنگی و زبانی ناشران افغانستان و ایران زمینه این را فراهم می‌کند که آنها در ردیف ناشران خارجی قرار نگیرند؛ زبان وقتی «خانه وجود» تلقی شود این خانه بی‌تردید میان مردم افغانستان و ایران مشترک است. زبان فارسی بستر بزرگ تمدن‌آفرینی و فرهنگ‌پروری است و این میراثِ مشترکِ همه ما در حوزه تمدنی ماست، از همین رو حس بیگانگی دست نمی‌دهد.

سید حسین اشراق، نمایشگاه کتاب تهران را در جهتِ ارتقای پیوند فرهنگی افغانستان و ایران تاثیرگذار دانست و افزود: زیرا با رابطه فرهنگی است که ملت ها یکدیگر را فراتر از سود و منفعت درک می‌کنند و رابطه متقابل معنوی به‌وجود می‌آورند؛ به نظر من رابطه فرهنگی توأم با بنیان‌های معرفت شناختی، ارزش‌های معنوی و هنجارهای اخلاقی است، هم کیفیت آن ارزشمند است و نیز دوام و ریشه‌داری آن از ضریب قابل اطمینانی برخوردار است.

رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات نبراس، ضمن بیان اینکه پس از سقوط جمهوریت، اهل قلم افغانستان با دو مشکل جدی روبه‌رو شده‌اند، عنوان کرد: اول اینکه در داخل در شرایط بدِ روانی و اقتصادی قرار دارند و با محدودیت‌های فراوان روبه‌رو شده‌اند و دوم اینکه تعداد زیاد آنها ترک وطن کرده و در شرایط بی‌خانمانی و مهاجرت به‌سر می‌برند، با توجه به این دو  مشکل است که آنها زمان نیاز دارند تا دوباره وضع به حالت عادی برگردد و اهل قلم افغانستان بار دیگر وارد عرصه تولید متون و آفرینش آثارشان شوند.

سید حسین اشراق در پایان سخنان خود گفت: من تدویر نمایشگاه کتاب در تهران را گام مهم در جهت ادامه سنت فرهنگ‌پروری مردم ایران تحلیل می‌کنم، همچنان گام مهم در جهتِ تبادل فرهنگی با ملل دیگر از رهگذر حضور ناشران به شمار می‌آورم، آرزومندم در دوره‌های دیگر حضور ناشران افغانستان پررنگ‌تر و آثار نویسندگان افغانستان نیز بیشتر و متنوع‌تر باشد. من برای برگزارکنندگان نمایشگاه موفقیت‌های افزون‌تر آرزو می‌کنم.