ضرورت پرهیز از نگاه زینت‌الایامی به کتاب توسط رسانه‌ها

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ معصومه نصیری؛ دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکو ایران در قالب یک یادداشت به بررسی چگونگی اطلاع‌رسانی و بازتاب خبری این رویداد فرهنگی برای افکار عمومی پرداخته است.

متن کامل این یادداشت را در ادامه بخوانید: 

«جامعه رو به تکامل و دارای اذهان توسعه‌یافته اتفاقی و به یکباره متولد نمی‌شود. چنین جامعه‌ای منبعث از فرآیندهای مختلف فرهنگی و با عنایت به سیاستگذاری‌های متعدد و متنوع دارای دربرگیری، موجبات حرکت رو به جلو را فراهم کرده و ساحت‌های فرهیختگی را لایه به لایه بسط و گسترش می‌دهد. این حرکت به سوی فرهیختگی که خود دارای مراتب مختلفی است، در گام  نخست از ورود گزاره‌های صحیح به ذهن میسر می‌شود. ذهنی که گام به گام در وادی خرد حرکت می‌کند، در نهایت موجبات توسعه ذهنی جامعه را میسر کرده و می‌تواند بر فرایندها اثرگذار باشد.

با این مقدمه، «کتاب» خط مقدم و نقطه ابتدایی گام برداشتن در وادی خرد است. جوامعی که به سمت خوانش کتاب و محصولات فرهنگی اینچنینی حرکت می‌کنند سریع‌تر و جدی‌تر اثرات دارای خاصیت عمق‌بخشی آن را دریافت می‌کنند. حرکت به سوی این مسیر از روزن‌های مختلفی قابلیت تحقق دارد، از خانواده به‌عنوان متعالی‌ترین ساختار اجتماعی که قطعا دارای نقشی بی بدیل در این راستاست تا رسانه‌ها که بازوان قوی و پرتوان در این مسیر قلمداد می‌شوند.

هر ساله در دنیا و مبتنی بر این نیاز و برای تسهیل تبادل فرهنگی میان کشورها نمایشگاه‌های مختلفی با محوریت «کتاب» همان یار مهربان مخاطبان، برگزار می‌شود. این نمایشگاه‌ها در زمینه آشنایی فرهنگی کشورها با یکدیگر و زمینه‌سازی برای تعاملات آتی دارای اهمیت هستند چراکه کتاب، شما را به دنیایی فراسرزمینی می‌برد و مخاطب با تجربه کشورهای گوناگون آشنا شده و با تصویرسازی ذهنی، زیستی فراسرزمینی را تجربه می‌کند.

براین اساس نمایشگاه بین‌المللی کتاب که هر ساله اردیبهشت ماه در تهران برگزار می‌شود نیز یکی از این رویدادهاست که با محوریت کتاب مخاطبان داخلی و خارجی را گرد خود جمع می‌کند اما به‌نظر می‌رسد برخی امور بر برایند مطلوب و خروجی موثر آن اثرگذار هستند.

در این نوشته موضوعیت نوشتار، چگونگی اطلاع‌رسانی و بازتاب خبری این رویداد برای افکار عمومی است. آنهایی که مخاطب اصلی هستند و باید علاوه بر حضور خود در نمایشگاه، در ساحت رسانه نیز فهم تکمیلی پیدا کرده و بتوانند جامع‌تر به مقوله بنگرند.

آنچه طی سال‌های گذشته درباب اطلاع‌رسانی رسانه‌ای این رویداد مشاهده می‌شود محوریت عمده‌ای بر روی میزان استقبال مخاطب دارد. اما به‌نظر جای خالی تولیدات رسانه‌ای ایجادکننده نیاز برای مخاطب و به صحنه کشاندن آن، که برون دادش را با حضور در نمایشگاه مشاهده خواهیم کرد، خالی است. اغلب کسانی که به نمایشگاه کتاب می‌روند، مخاطبان همیشگی آن هستند. اما آیا ارزیابی از میزان اثربخشی اقدامات رسانه‌ای که تشنگی برای خرید کتاب را در مخاطب ایجاد کرده و او را به وادی مطالعه دعوت کند وجود دارد؟ البته نباید فراموش کرد که دعوت به مطالعه امری فرآیندی است و یک شبه و یک ماهه حاصل نمی‌شود و اگر در مسیر رخ ندهد در نقطه اثری نخواهد داشت.

انعکاس اخبار این رویداد با قرائت رسمی نیز یکی دیگر از نقاطی است که در نحوه بازتاب اخبار آن دارای اهمیت است. بازتاب قرائت‌های رسمی و جای خالی رویکرد مردمی با پرداختن به سویه مطالبات و نقدها، نکته‌ای است که می‌تواند منجر به ارتقای سطح مدیریت این رویداد و رضایت مخاطب نیز شود.

اساسا بازبینی در روند اطلاع‌رسانی چنین رویدادهایی از جمله اقدامات ضروری است که باید مورد توجه قرار گیرد. این اطلاع‌رسانی نباید متکی به روزهای منتهی به رویداد و ایام برگزاری باشد. موضوع کتاب باید مستمر، فرایندی و غیرمنقطع مورد توجه قرار گیرد تا خروجی آن را در بازه برگزاری مشاهده کنیم. 

بهره‌گیری از ظرفیت همه رسانه‌ها با نگاه‌های مختلف، بهره‌گیری از ظرفیت پلتفرم‌ها با ادبیات و مختصات خاص خود و مخاطبانشان، بهره‌گیری از افراد و چهره‌هایی که می‌توانند فرهنگ بهره‌مندی از کتاب را تبلیغ و ترویج کنند و کمک به خلق کتاب‌هایی با موضوعاتی که پاسخگویی نیاز مخاطبان باشد از نکات مهمی است که فرایند اطلاع‌رسانی هم می‌تواند رقم زده و هم به تحقق آن کمک کند.

در پایان باید مجدد تاکید کرد شاید اصلی‌ترین کار ویژه رسانه‌ها برای حوزه کتاب خروج از نگاه مقطعی و موردی و توجه به این موضوع فرهنگ‌ساز به‌صورت مستمر و ممتد باشد. امور فرهنگی نیاز به طی فرایند برای حصول نتیجه دارند و تصور اقدام دور‌ برای دریافت نتیجه بی‌ثمر خواهد بود.»

سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیستم تا سی‌ام اردیبهشت ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir برپا شد.

انتهای پیام/