خاموش شدن چراغ خانه

ارث در قانون مدنی 

ارث در قانون مدنی به معنی اموال فرد فوت شده که به وراث منتقل می‌شود، تعریف شده است. به اموال به جای مانده از متوفی، ترکه نیز گفته می‌شود. قوانین مربوط به ارث در قانون مدنی، تماما برگرفته از قرآن و شرع مقدس اسلام است. 

قانون برای تقسیم ارث، یک طبقه بندی از وراث نسبی و سببی را تعیین کرده است. بعد از آن که دیون و بدهی‌های متوفی از ترکه وی جدا شد، مابقی اموال بر اساس طبقات ارث میان وراث تقسیم می‌شود. 

بر اساس قانون، دو نوع رابطه توارث وجود دارد که بر اساس خویشاوندی به وجود می‌آید: 

• خویشاوندان سببی، کسانی هستند که به وسیله ازدواج با فرد ارتباط پیدا کرده‌اند. 
• خویشاوندان نسبی، افرادی هستند که با متوفی رابطه خونی دارند. مانند پدر، مادر، خواهر و برادر و فرزند.

یکی از نکات مهم در بحث طبقات ارث این است که اگر ورثه‌ای در طبقه اول وجود داشته باشد، به وراث طبقه دوم و سوم ارث نمی‌رسد. همین‌طور اگر در طبقه اول وارثی نباشد، ارث به طبقه دوم می‌رسد اما به طبقه سوم نمی‌رسد. 

طبقات ارث که در قانون ذکر شده، به شرح زیر است

طبقه اول وراث نسبی

 شامل پدر، مادر و فرزند است. وجود این افراد مانع از ارث بردن سایر طبقات می‌شود. همچنین فرقی ندارد که فرزندان متوفی حاصل ازدواج موقت باشند یا دائم، در هر دو مورد فرزند در طبقه اول وراث است. 

نوه‌ها در درجه دوم طبقه اول قرار دارند. یعنی اگر والدین آن‌ها فوت کرده باشد، جانشین آن‌ها در ارث خواهند بود. 

طبقه دوم وراث نسبی

در طبقه دوم از طبقات ارث، اجداد متوفی یعنی پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها و برادران و خواهران متوفی قرار دارند. این افراد در صورتی از ارث متوفی بهره می‌برند که افراد طبقه اول وجود نداشته باشند. در صورت فوت خواهر و برادر متوفی، فرزندان آن‌ها جانشین پدران و مادران خود در ارث بری هستند.

طبقه سوم وراث نسبی

در طبقه سوم وراث نسبی، عمو، عمه، خاله و دایی قرار دارند. چنانچه آن‌ها در قید حیات نباشند، ارث به فرزندانشان خواهد رسید. 

ارث بری شوهر از زن

با توجه به آنچه گفته شد، زمانی که فردی فوت می‌کند، ترکه او بر اساس طبقات ارث میان وراث تقسیم می‌شود. طبقات ذکر شده در بالا بر اساس رابطه نسبی و خونی است. اما رابطه زن با همسر خود یک رابطه سببی است که بر اساس ازدواج به وجود آمده است. حال این سوال پیش می‌آید که در صورت فوت زن آیا به شوهر ارث می‌رسد و وراث ارثیه زن چه کسانی هستند؟ 

به طور کلی در بحث ارث بری مرد از زن یا زن از مرد، شیوه قانونی به این شکل است که ابتدا سهم الارث همسر فوت شده از ترکه جدا شده و به او داده می‌شود، سپس مابقی آن بین دیگر وراث تقسیم می‌شود. مثلا زمانی که مرد فوت می‌کند، ابتدا یک هشتم از ترکه او به عنوان سهم الارث به زن داده می‌شود. اما زمانی که زن فوت کند، تقسیم ارث کمی متفاوت خواهد بود. تقسیم ارث در صورتی که زن فوت کند به سه شکل است: 

1. اگر زن دارای فرزند باشد، یک چهارم ترکه متعلق به شوهر است و مابقی میان دیگر وراث تقسیم می‌شود. 
2. چنانچه زن فوت شده فرزندی نداشته باشد، یک دوم ترکه زن به شوهرش ارث می‌رسد و مابقی میان دیگر وراث تقسیم می‌شود.
3. اگر زن فوت شده نه فرزند و نه خویشاوند سببی داشته باشد، تمامی ترکه به شوهر وی ارث می‌رسد.

عواملی که مانع از ارث بری شوهر می‌شود

بر اساس ماده 940 قانون مدنی، مرد زمانی از همسر فوت شده‌اش ارث می‌برد که ازدواج آن‌ها دائمی باشد. یعنی در ازدواج موقت، شوهر از زنش ارث نمی‌برد، حتی اگر این مورد را جزو شروط عقد آورده باشند. 

اگر زن و شوهر یکی مسلمان و دیگری کافر باشد، کافر از مسلمان ارث نمی‌برد. یعنی اگر شوهر زن کافر باشد، ارثی به او تعلق نمی‌گیرد. بر مبنای ماده 880 قانون مدنی، قتل جز موانع ارث بری است. بنابراین اگر مرد همسرش را به عمد بکشد، از ارث بری محروم می‌شود. طبق ماده 882 قانون مدنی، لعان بین زن و شوهر مانع از ارث بری می‌شود. بنابراین در این مورد، مرد وارث زن محسوب نمی‌شود، اما فرزندی که به خاطر انکار او لعان واقع شده از ارث از مادر خود می‌برد.

چنانچه زن و مرد با طلاق رجعی از یکدیگر جدا شده باشند و زن در ایام عده فوت کند، مرد از زن خود ارث می‌برد زیرا در حکم زن و شوهر هستند و هنوز رابطه زناشویی‌شان به طور کامل قطع نشده است.

برچسب ها : ارث