شب چهارشنبه آخر سال و سور و سوز آن

به گزارش برنا؛ ایرانیان باستان از دیرباز برای موهبت های پروردگار همچون گرم شدن زمین و رویش مجدد گیاهان جشن می گرفتند.

ایرانیان در گذشته آتش را مظهر روشنایی، روشنایی را مظهر دانش و دانش را نابود کننده تاریکی و بدی ها می دانستند، به همین علت جشن برپا می کردند و به مناسبت این موهبت خداوند را در فضایی آرام و روحانی می پرستیدند.

چهارشنبه سوری یکی از مهمترین این آئین هاست که متشکل از 2 واژه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته است و واژه «سور» که به معنای جشن و شادی، آغاز گرم شدن زمین و جشن آغاز بهار می باشد.

طبق آئین باستانی در این روز آتش بزرگی برافروخته می شود که تا صبح روز بعد و طلوع خورشید روشن نگه داشته می شد. این آتش معمولا در بعدازظهر روز سه شنبه که مردم آتش روشن می کنند و از روی آن می پرند، آغاز می شود.

چهارشنبه سوری جشنی نیست که به وابسته به دین یا قومیت خاصی باشد، اما این آئین در میان بیشتر ایرانیان رواج دارد.

این آئین امروزه شکلی عجیب و غریب به خود گرفته که برازنده این آئین زیبای کهن نیست. سنت چهارشنبه سوری و آئین های مخصوص به آن هر روز کمرنگ تر می شود و ضرورت احیای این آئین برای مقابله با شکل نازیبا و بی هویت امروزی آن نیازی است که بیش از پیش احساس می شود.

یک محقق و پژوهشگر تاریخ  به آئین های خاص چهارشنبه سوری در گذشته اشاره کرد و گفت: ایرانیان در گذشته سالی یکبار از روی آتش می پریدند تا بدی و نحسی را از خود دور کرده و مهیا برای ورود سال جدید شوند.

بابک زمانی پور افزود: مردم باستان با آتش زدن بوته ها در پشت بام یا حیاط منزل خود تا پاسی از شب بیدار بودن و علاوه بر شادی و سرور به مناجات نیز می پرداختند.

وی با بیان اینکه چهارشنبه سوری یک جشن دورهمی است و به ما می گوید که در این شب باید در کنار خانواده به جشن بپردازیم، تصریح کرد: اگر مردم در آئین چهارشنبه سوری کنار خانواده های خود باشند از حضور در جمع های خطرناک که ممکن است سلامتی و امنیت آنها را به خطر اندازد، دور می شوند.

این پژوهشگر تاریخ، چهارشنبه سوری را نمونه بارز صله رحم یکی از ارزش های دین اسلام دانست و گفت: در این شب مردم در خانه بزرگترها گردهم می آمدند و با خواندن شعر «زردی من از تو، سرخی تو از من» و پریدن از روی بوته های آتش، آرزوی تندرستی و خوشبختی برای خود می کردند.

زمانی پور با بیان اینکه در سالهای اخیر جشن چهارشنبه سوری به یک پدیده سوء تبدیل شده است، تصریح کرد: چهارشنبه سوری جشن پاسداشت دور هم بودن هاست اما از زمانی که مواد آتش زای خطرناک وارد این آئین شد، این سنت از اصالت خود فاصله گرفت.

این محقق و پژوهشگر تاریخ با اشاره به اقدامات شاخص در آئین چهارشنبه سوری افزود: شال انداختن، قاشق زنی، پخش آجیل مشکل گشا، فالگوش ایستادن، شکستن کوزه های کهنه و فال بولونی (فال کوزه) از شاخص ترین سنت های جنبی آئین چهارشنبه سوری است که امروزه بسیاری از این سنت ها رنگ باخته است.

زمانی پور خاطرنشان کرد: سنت های پسندیده ای در آئین چهارشنبه سوری نهفته است که اگر از سوی افراد آگاه تبیین شود این سنت به اصالت های گذشته خود باز می گردد و از نفوذ ناهنجاری های اجتماعی در آن جلوگیری می شود.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد نیز گفت: سنت ها هیچگاه آزار دهنده نیست مگر اینکه از روی ناآگاهی برخی افراد به بروز رفتارهای خارج از عرف تبدیل شود که باید در این خصوص فرهنگسازی شود.

پژمان نبی زاده با بیان اینکه چهارشنبه سوری یکی از سنت های دیرینه ایران زمین است که قدمت آن به قبل از زرتشت می رسد، افزود: این آئین نماد مهر، نوع دوستی و همدلی است و در طول تاریخ کارکردهای مخصوص به خود داشته است.

وی با بیان اینکه نباید سنت ها و آئین های کهن را از دست داد، تصریح کرد: بی شک در پی هر یک از آئین های گذشته فلسفه ای نهفته است که اگر به آن توجه لازم شود می توان برای سامان دادن به زندگی های امروزی نیز موثر واقع شود.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه نگاه به آداب و رسوم اقوام و ملل مختلف باید متناسب با نگاه جامع بشری باشد، افزود: باید به همه آئین ها و سنت ها احترام گذاشت، زیرا هر یک از این آئین ها خاستگاه و کارکردهای خاص خود را دارد که نمی توان آن را نادیده گرفت.

نبی زاده با بیان اینکه آئین چهارشنبه سوری در ذات خود آئین پسندیده ای است، اظهار کرد: این درحالی است که اگر ناهنجاری هایی از قبیل آتش افروزی های خطرناک و صدمه زدن به جسم و روان مردم از سوی برخی افراد مشاهده می شود باید این انحرافات اصلاح و اصل سنت را حفظ کرد.

نبی زاده خاطرنشان کرد: ما ایرانی ها دارای فرهنگ ایرانی اسلامی هستیم از همین رو باید در اجرای آئین های باستان به هر دو جنبه فرهنگ خود توجه و از یکجانبه گرایی پرهیز کنیم.

وی افزود: اگر آئین های باستانی را از اساس محکوم کنیم بی شک خاطره تاریخی و هویت مردم جریحه دار می شود و تبعاتی در پی خواهد داشت.

رئیس بنیاد ایرانشناسی چهارمحال و بختیاری نیز اظهار کرد: اجرای آئین چهارشنبه سوری نیازمند تبیین و آگاه سازی مردم از اصالت های این سنت خردمندانه است.

عباس قنبری عدیوی افزود: چهارشنبه سوری یا چهارشنبه سرخ سنت دیرینه ای است که گذشتگان آن را نماد آغاز سال نو می دانستند و از آنجاکه چهارشنبه یک واژه عربی است می توان گفت این سنت ریشه اسلامی نیز دارد.

وی ادامه داد: در گذشته در آستانه سال نو و گرم شدن زمین مردم حول محور آتش گرد می آمدند تا شاهد غلبه گرمی بر سردی باشند و بر روی بام خانه هایشان آتش می افروختند و به مناجات الهی می پرداختند و از خداوند سلامت و بهروزی در برابر بدی ها و بیماری ها طلب می کردند.

قنبری با بیان اینکه چهارشنبه سوری یک سنت عقلانی و انسانی است، تصریح کرد: در سنت های دیرین آتش نماد مهر، محبت، دوستی بود و از همین رو چهارشنبه سوری با محوریت آتش و برگزاری مراسم و سنت های دیگر از جمله پخش آجیل مشکل گشا، قاشق زنی و سبزه کاری و جشن و سرور همراه بود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: این در حالی است که امروزه این سنت های پرمحتوا و عقلانی با آتش افروزی های نابخردانه که اسباب آزار و اذیت مردم را فراهم می کند از اهداف اولیه خود دور شده است.

قنبری عدیوی با تاکید بر برگزاری سنت های پسندیده گذشته، تصریح کرد: در گذشته همگان سعی می کردند با اجرای آئین ها، خوبی ها را ترویج کنند و ضروری است تا امروزه با رفتارهای ناصحیح برخورد شود تا به اصالت سنت ها خدشه ای وارد نگردد.

وی خاطرنشان کرد: خانواده ها با استفاده از خردمندی و هوش عقلانی خود مراقبت کنند تا چهارشنبه سوری در مسیر خود اجرا شود تا سلامت و امنیت فرزندانشان به خطر نیفتد.

رئیس بنیاد ایرانشناسی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر فرهنگسازی از سوی رسانه ها در خصوص تبیین فلسفه و اهداف برگزاری چهارشنبه سوری، افزود: رسانه ملی، مطبوعات و همه افراد آگاه باید تلاش کنند تا اصالت های این سنت پسندیده برای مردم بیش از پیش تبیین شود تا مردم با شناخت و آگاهی بیشتر این سنت ها را اجرا کنند.

 در آستانه چهارشنبه آخر سال نهادهای متولی از جمله نیروی انتظامی استان مردم را به آرامش و پرهیز از هرگونه آتش افروزی های غیرمجاز دعوت کرده است.

سنت های دیرین با منش، اخلاق و خرد نیاکان ما در آمیخته است و رفتارهای مغایر با عرف و منش جامعه نظیر آنچه امروزه تحت نام چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم از قبیل استفاده از مواد منفجره و آتش زا که شادی و امنیت دیگران را به خطر می اندازد در هیچ یکی از آئین های باستانی دیده نمی شود از همین رو تقاضا می شود مردم ضمن احترام به حقوق دیگران و پایندی به اصل سنت های دیرین خود از انجام رفتارهای خطرآفرین پرهیز کنند.