این بیماری‌های خطرناک هر ایرانی را تهدید می‌کنند

به گزارش برنا؛ دندان‌هایی که درد دارند، لثه‌هایی که خونریزی می‌کنند و نفس‌هایی که بوی بدی می‌دهند، همگی نشانه‌های بهداشت ضعیف دهان و دندان است. آمارها هم نشان می‌دهد که در بحث مراقبت از دندان‌ها و پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان بسیار عقب هستیم.

این که افراد ۳۰ تا ۴۰ ساله، ۱۲ تا ۱۳ دندانِ ازدست‌رفته دارند، بالای ۸۰ درصد افراد ۵ تا ۶  ساله به طور متوسط ۵ دندان شیری پوسیده، کشیده‌‌شده یا پرشده دارند و در گروه سنی بالای ۶۵ سال هم بیش از ۵۵ درصد افراد دیگر هیچ دندانی برایشان باقی نمانده، قابل تأمل است.

درمان‌های دندانپزشکی در بیشتر کشورهای دنیا درمان‌های گران‌قیمتی هستند، بنابراین بیشتر کشورها تمرکز خود را بر پیشگیری گذاشته‌اند تا میزان پوسیدگی دندان‌های شهروندان خود را در آینده کمتر کنند. درمان، دیر و هزینه‌بر است اما پیشگیری بهترین کار است و هزینه خاصی هم ندارد.

باورهای اشتباه

به نظر می‌رسد آگاهی مردم از حوزه بهداشت دهان و دندان تا حد زیادی تحت‌تأثیر باورهای اشتباه آنان قرار گرفته است و تغییر این باورها تا حد زیادی راهگشا خواهد بود.

رومینا رحیمیان، دکترای حرفه ای دندانپزشکی معتقد است بسیاری از افراد با تصورات نادرست  درباره جرم‌گیری، نحوه درست مسواک زدن، علل پوسیدگی دندان و مراقبت از دندان‌های شیری کودکانشان، ناخودآگاه به سلامت دندان‌های خود و فرزندانشان آسیب می‌زنند.

تجربه سال‌ها طبابت من نشان می‌دهد که بسیاری از افراد به اشتباه اعتقاد دارند جرم گیری به دندان ها آسیب می رساند و بنابراین از آن اجتناب می‌کنند.

 ریشه این باور هم در حساس شدن دندان‌ها تا مدت کوتاهی بعد از جرم‌گیری نسبت به سردی و گرمی مواد غذایی و مایعات است. باید آگاه بود که جرم دندان منجر به التهاب لثه می شود. 

این التهاب، ممکن است به بیماری‌های دیگری مثل تحلیل لثه و بیماری‌های قلبی - عروقی بینجامد. قطعا جرم‌گیری اگر به درستی انجام شود، هیچ‌گونه آسیبی به لثه وارد نمی‌کند.

وی به این نکته هم اشاره می‌کند که خیلی اوقات در جرم گیری های سنگین، پوسیدگی های ریز دندانی خود را نشان می دهند و همین موضوع گاهی باعث می شود فرد احساس کند که جرم گیری به دندان‌های او آسیب زده است.

مسواک و نخ دندان

به گفته رحیمیان، کشیدن نخ دندان یکی از رکن های اساسی در سلامت دندان ها محسوب می‌شود، در حالی که برخی به اشتباه باور دارند که این کار باعث فاصله افتادن بین دندان  هایشان می شود و از آن طفره می‌روند. 

وی می‌گوید: بعضی از مراجعینم تصور می‌کنند اگر خیلی محکم مسواک بزنند، دندان های سالمتری خواهند داشت، بنابراین مسواک هایی با الیاف سفت و ضخیم خریداری می‌کنند. باید آگاه بود که این‌گونه مسواک ها مناسب افراد عادی نیست، چرا که باعث سایش مینای دندان و تحلیل رفتن لثه ها می شود. هرچقدر مسواک نرم‌تر باشد، مناسب‌تر است و بهتر می‌تواند شیار لثه را تمیز کند، به شرط آن که دندان، دچار جرم سنگین نباشد. برخی هم با این تصور که دهانشویه، دندان‌ها را تمیزتر می‌کند به اشتباه آن را جایگزین مسواک می‌کنند، در حالی که دهانشویه فقط یک روش مکمل محسوب می‌شود و نمی‌تواند جای مسواک را بگیرد. در بین مراجعینم افرادی را می‌بینم که شستشو با نمک را جایگزین خمیردندان می‌کنند، حال آن که دانه‌های نمک به دلیل ساینده بودن آسیب بیشتری به دندان می‌زند.

به گفته این دندانپزشک، برخی با این باور که کشیدن نخ دندان و مسواک زدن منجر به خونریزی لثه می‌شود، با حذف این دو روش، به دندان‌های خود آسیب می‌زنند و نمی‌دانند خونریزی لثه در اکثر مواقع به دلیل التهاب لثه و بهداشت ضعیف دهان اتفاق می‌افتد. فرد در مواجهه با چنین مواردی باید ابتدا جرم‌گیری و سپس با دقت از نخ دندان و مسواک استفاده کند. پس از مدتی خونریزی بین می‌رود.

 رحیمیان می‌گوید: یک باور غیرعلمی دیگر رایج است مبنی بر این که استفاده از فلوراید، برای سلامت بدن مضر است و موجب سرطان می‌شود، در حالی که که فلورایدتراپی موضعی تا حدی برای داشتن دندان‌های محکم‌تر لازم است. فلوراید تراپی برای بزرگسالان هم کارایی دارد که بسته به نیاز بیمار و میزان پوسیدگی دندان توسط دندانپزشک انجام می‌شود.

مراقبت از دندان‌های شیری

مراقبت از دندان‌های شیری کودکان از آن‌جایی اهمیت پیدا می‌کند که در رشد دندان‌های دائمی تأثیر دارد. رحیمیان، دندانپزشک معتقد است بسیاری از والدین با این تصور که اگر دندان شیری خراب شود، جایگزین خواهد داشت، نسبت به مراقبت از این دندان‌ها بی‌تفاوت هستند که گاهی با این باور، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به فرزند خود می‌زنند. 

متأسفانه بارها شاهد بودم که دندان خراب کودک به تصور آن که شیری است کشیده شده، در حالی که دندان دائمی بوده است. باید آگاه بود که خرابی دندان‌های شیری، دندان‌های دائمی همجوار را هم درگیر می‌کند و همه این موضوعات، اهمیت توجه به دندان‌های شیری را مشخص می‌کند.

همچنین دندان‌های شیری، فضا را برای دندان‌های دائمی حفظ می‌کنند و اگر زودتر از موعد خراب شوند، احتمال این که دندان‌های دائمی کج و نامرتب دربیاید بسیار است.  خراب شدن دندان‌های شیری باعث می‌شود کودک در جویدن غذا و صحبت کردن دچار مشکل شود و اعتماد به نفسش کاهش ‌یابد. مهم است که کودکان مرتب به دندانپزشک مراجعه کنند و بین 6 تا 9 سالگی در صورت نیاز به ارتودنسی، مشاوره انجام دهند.

عفونت دندان 

به گفته رحیمیان، یک اشتباه رایج دیگر افراد این است که تصور می‌کنند وقتی دندان عفونت دارد، ابتدا باید آنتی‌بیوتیک مصرف کرده و سپس برای درمان به دندانپزشک مراجعه کنند.

باید آگاه بود که مصرف آنتی‌بیوتیک تا زمانی که منشاء عفونت از بین نرود، کار بیهوده‌ای است و در بیشتر مواقع، درمان ریشه دندانی که عفونت کرده یا کشیدن آن با عفونت هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.

وی می‌گوید: برخی هم تصور می‌کنند تا زمانی که درد ندارند، نباید به دندانپزشک مراجعه کنند، بنابراین بیشتر اوقات زمان طلایی برای حفظ دندان خود را از دست می‌دهند. اگر افراد بتوانند پوسیدگی‌های سطحی دندان را درمان کنند، به درمان‌های پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر نیازی پیدا نمی‌کنند.

هر ایرانی حداقل ۶ دندان پوسیده دارد. پوسیدگی دندان فقط یک عارضه یا درد نیست، بلکه راهی برای بروز انواع بیماری‌هاست. 

به گفته رحیمیان، دندانپزشک، پوسیدگی دندان می‌تواند باعث التهاب لثه، بیماری‌های قلبی عروقی، مشکلات حافظه، زوال عقل و حتی دیابت شود.

همچنین ناباروری در زنان را افزایش می‌دهد و ممکن است موجب سرطان‌های دهان شود. پوسیدگی در صورت درمان نشدن به از دست دادن دندان می‌انجامد. می‌توان با استفاده مستمر از مسواک، نخ دندان و دهانشویه و چکاپ‌های منظم به راحتی جلوی پوسیدگی و همه تبعات آن را گرفت. 

دو سَرِ مشکلات حوزه دندان

رئیس هیأت مدیره جامعه دندانپزشکی ایران چندی پیش گفته بود یک سر مشکلات حوزه دندان در ایران به کوتاهی مسئولان برمی‌گردد و یک سرش به ناآگاهی مردم که باعث می‌شود به مراکز درمانی مراجعه نکنند یا مراجعه را جدی نگیرند.

علی تاجرنیا گفته بود ما در مقاطع مختلف، توافق‌های خوبی در حوزه پیشگیری، آموزش و ارتقای سلامت دهان و دندان داشتیم، ولی متأسفانه هر بار در اجرا با مشکلات متعددی مواجه شدیم. یکی از مهم‌ترین این توافق‌ها، تفاهم‌نامه‌ای بود برای ارتقای سلامت دندان و دهان دانش‌آموزان که در اجرا به مشکل خورد و تعطیل شد.

وی تصویب یک سند ملی در حوزه سلامت دهان و دندان در عالی‌ترین حوزه سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری کشور را راهکار برون‌رفت از وضع فعلی در حوزه سلامت دهان و دندان دانسته بود. 

وی تأکید کرده بود که حوزه سلامت دهان فقط به مجموعه دندانپزشکی و مجموعه وزارت بهداشت مربوط نمی‌شود، بلکه ما نیازمند تغییر الگوی تغذیه و گسترش آموزش‌ها هستیم و مجموعه‌هایی مثل صداوسیما و آموزش و پرورش که نقش بسیار مهمی در آموزش دارند، باید درگیر این موضوع شوند. وزارت بهداشت باید برای زوجین، مادران باردار و دیگر گروه‌ها دوره آموزش سلامت دهان و دندان برگزار کند؛ کارهایی از این دست که لازم است همزمان انجام گیرند تا به نتیجه برسیم.