لازمه توسعه اقتصاد دریا محور تمرکز حکمرانی در مرزهای آبی است

به گزارش خبرگزاری برنا، یک صد و شصت و هفتمین نشست علمی - تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری تحت عنوان نقش و مشارکت استانهای ساحلی در اقتصاد دریا محور با حضور جامعه علمی پژوهشی دانشگاهی اندیشگاهی صاحب نظران مدیران کارشناسان دستگاههای اجرایی ملی و استانی برگزار شد.

در این نشست، افشین دانه کار استاد محیط زیست دانشگاه تهران و مدیر طرح ملی مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور به عنوان مدیر علمی نشست و همچنین مهرداد نیکو رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان خوزستان محمد نبی شهیکی تاش استاد اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان و فرج اله فتح الله پور رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مازندران به عنوان سخنرانان در این نشست به ایراد نقطه نظرات خود پرداختند.

در ابتدای نشست افشین دانه کار استاد محیط زیست دانشگاه تهران و مدیر طرح ملی مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور به عنوان مدیر علمی نشست در ابتدای سخنان خود گفت ما به طور تاریخی دچار سندرومی به نام ترس از حاشیه هستیم و در طول تاریخ تمام تمرکز توسعه به درون کشور بوده است. خوشبختانه در چند دهه اخیر نگاه به مناطق مرزی و مناطق ساحلی کشور بیشتر شده است.

وی ادامه داد: حدود دو دهه است که کارشناسان و محققان کشور به طور جدی در حوزه برنامه ریزی مطالعه و تولید اطلاعات در مناطق ساحلی در حال فعالیت هستند در سال گذشته سه اتفاق مهم در این خصوص رخ داد یکی سیاستهای کلی توسعه دریا محور در آبان ماه بود که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد مورد دوم فصل 12 از برنامه هفتم است که مشخصا اقتصاد دریا محور را هدف قرار داده و اتفاق سوم هم اینکه در وزارت علوم رشته مدیریت سواحل و دریا مصوب شد.

افشین دانه کار افزود: دو دهه است که با همکاری دستگاههای اجرایی متولی تولید داده های دریا محور در حال انجام است و باید به لحاظ زمانی به یک دوره زمانی مناسب در حوزه جمع آوری داده رسیده باشیم تا بتوانیم امکان برنامه ریزی داشته باشیم. خوشبختانه هم اکنون به این امکان دست پیدا کرده ایم و در مرکز اقیانوس شناسی تولید این داده ها صورت گرفته است. این اطلاعات مواردی از قبیل اطلاعات امواج جزرومد هواشناسی دریایی زمین شناسی دریایی و... است که در این پایگاه اطلاعاتی وجود دارد و امکان برنامه ریزی راهبردی در مناطق ساحلی و دریایی را تسهیل کرده است.

استاد محیط زیست دانشگاه تهران در ادامه گفت باید توجه داشته باشیم که مناطق ساحلی ما از توزیع جمعیتی مناسبی برخوردار نیستند و هفت استان ساحلی که 25 درصد مساحت کشور را دارند تنها 10 درصد از جمعیت کشور را در خود جای داده اند. به عنوان مثال در سواحل شمالی کشور با تمرکز بالای جمعیت مواجه هستیم در حالی که در سواحل جنوبی کشور پایین است بنابراین ما باید در برنامه های توسعه ای و برنامه های اجرایی فصلی برای توسعه مناطق ساحلی به این موضوعات توجه داشته باشیم.

در ادامه نشست مهرداد نیکو رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان خوزستان به بیان الزامات نقشه راه توسعه دریا محور کشور و جایگاه استانها در این چارچوب پرداخت و گفت: ما در تدوین نقشه راه توسعه دریا محور باید خودمان را در 4 بعد تقویت کنیم که این 4 بعد مواردی چون تقویت تجربه کشور در توسعه اقتصاد دریا محور تقویت شناخت از مزیت های سواحل کشور و همچنین روشهای بهره گیری از مزیتها تقویت توجه به توسعه پایدار و پدافند غیر عامل و همچنین تاسیس نهادی برای توسعه دریابی را شامل میشود مهرداد نیکو در ادامه در مورد ویژگیهای طبیعی خلیج فارس گفت طول سواحل کشور ۵۸۰۰ کیلومتر میباشد که ۴۷۰۰ کیلومتر آن خط ساحلی و ۱۱۰۰ کیلومتر آن مربوط به جزایر و رودخانه ها است. طول سواحل جنوبی کشور ۳۸۰۰ کیلومتر و طول سواحل خلیج فارس ۱۸۰۰ کیلومتر با احتساب جزایر و ۱۴۰۰ کیلومتر بدون احتساب جزایر است خلیج فارس سومين خلیج بزرگ جهان با وسعت ۲۲۶۰۰ کیلومتر مربع متوسط عمق آن ۳۵ متر و بین ۱۰ الی ۹۳ متر عمق دارد. از ویژگی دیگر خلیج فارس برخورداری از ۳۶ جزیره است که جزیره قشم 5/2 برابر کشور سنگاپور و کشور بحرین و بیش از ۱۵۰ گونه ماهی برخوردار است که تعدادی از آنها مشترک بین آب شور و شیرین هستند.

 رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان خوزستان در ادامه به ویژگیهای ژئوپلیتیکی خلیج فارس پرداخت و گفت: مجموع جمعیت هشت کشور ساحلی خلیج فارس شامل ،ایران ،عراق ،کویت عربستان سعودی قطر بحرین امارات عمان و یمن جمعیت این کشورها ۱۸۱ میلیون نفر است که شامل ایران ۸۴ میلیون نفر عراق ۳۰ میلیون نفر و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ۵۷ میلیون نفر میباشد. در سواحل ایرانی خلیج فارس ۴ شهر بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که این 4 شهر شهرهای خرمشهر آبادان بوشهر و بندر عباس هستند و هیچ کلان شهری با جمعیت بالای یک میلیون نفر در حاشیه خلیج فارس نداریم و تنها استان و کلان شهر در سواحل کشور خوزستان و شهر اهواز است.

 وی در ادامه به تعریف اقتصاد دریا و اقتصاد ساحلی پرداخت و گفت: اقتصاد دریا پایه اقتصاد بر پایه منابع دریایی است، بنابراین اولین گام در توسعه اقتصاد دریا پایه شناخت منابع دریایی است که از آن میتوان در تولید و توزیع و مصرف استفاده نمود. اقتصاد ساحل نیز فعالیت‌هایی است که در مجاورت دریا در نوار ساحلی ۳۰ یا ۶۰ کیلومتری ولی نه الزاماً با استفاده از شود منابع دریا انجام می رئيس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان خوزستان در خصوص مهمترین مسائل و مشکلات سواحل جنوب کشور گفت: مهمترین این مشکلات در حوزه هایی همچون مشکلات طبیعی اقتصادی ،اجتماعی فرهنگی محیط زیستی و مشکلات کاربری اراضی هستند که از نمونه آنها میتوان به مواردی از قبیل آلودگیهای ناشی از اکتشاف استخراج و حمل و نقل نفت و گاز الودگی شدید منابع آبهای ساحلی ناشی از تخلیه ضایعات و پسماندهای جامد و مایع ناشی از تأسیسات فراوری نفت، گاز و پتروشیمی مستقر در خشکی بهره وری بی رویه از منابع طبیعی به ویژه ابزیان آلودگیهای ناشی از شناورها به ویژه در بنادر ضعف و نارسایی امکانات و زیرساختهای گردشگری بهره وری پایین فعالیتهای کشاورزی و استفاده نامناسب از اراضی منابع شیلاتی و کاهش روزافزون درآمدهای حاصل از فعالیتهای شیلاتی ضعف سیستم بازرگانی و عدم استفاده از ظرفیت های موجود تغییر کاربری اراضی حساس و آسیب پذیر به سایر کاربریها ضعف زیرساخت ها به ویژه در بخش حمل و نقل... اشاره کرد.

مهرداد نیکو در ادامه در خصوص اقدامات در حال اجرا گفت در راستای اجرای سند تحول دولت مردمی اقتصاد دریابایه به عنوان برنامه اصلی استان خوزستان در نظر گرفته شده است. برای عملیاتی نمودن این برنامه راهبردهایی همچون توسعه زیر ساختهای بازار بانکرینگ در کشور با اولویت پشتیبانی از صنعت حمل و نقل دریایی ملی رفع خلاهای ساختاری زنجیره ارزش خدمات تعمیرانی افزایش ظرفیت به کارگیری فناوریهای نوین در زنجیره ارزش صنعت شیلات، تقویت زیر ساخت های حمل و نقل دریایی کشور اشاره کرد. همچنین از جمله اقدامات در دست اجرا میتوان به اقداماتی از جمله توسعه زیر ساخت های تعمیراتی استاندارد و تأمین قطعات یدکی کشتی ها و شناورها حمایت از شکل گیری کسب و کارهای کارگزار خدمات تعمیرات دریایی مبتنی بر شبکه تأمین کنندگان و تولید کنندگان تجهیزات و قطعات مورد نیاز تعمیراتی، بهینه سازی نظام بهره برداری پایدار از آبزیان ایجاد و توسعه مراکز پشتیبانی و تدارکاتی بندری و فراهم نمودن زمینه امکانات و تسهیلات لازم برای توسعه فعالیتهای مولد اشاره کرد.

وی در ادامه به ارائه راهکارهای سیاستی در مورد اقتصاد دریا محور پرداخت و گفت: راهکارها و سیاست گذاری ها در این مناطق در چند بخش شامل صنعت آب انرژی تجارت دریایی ترانزیت گردشگری و توسعه و عمران سکونتگاه های شهری را در بر میگیرد که از جمله این سیاست گذاریها شامل مواردی چون استقرار صنایع آب بر و انرژی بر در سواحل استان با محوریت شهرستانهای هندیجان و ماهشهر استقرار صنایع تولید فلزات اساسی مثل فولاد در قلمروهای ساحلی استان احداث آب شیرین از دریا در شهرهای ساحلی استان تأمین انرژی مورد نیاز در قلمروهای ساحلی با تأکید بر تأمین برق از پتانسیل امواج دریا در سواحل استان و..... از جمله این اقدامات است.

در ادامه نشست فرج اله فتح الله پور رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مازندران در خصوص بخشهای فعال اقتصاد دریایی گفت: بخشهای فعال اقتصاد دریایی فعالیتهایی چون ساخت و ساز دریایی و توسعه ساحلی ماهیگیری گردشگری دریایی و ساحلی کشتیرانی و حمل و نقل دریایی تحقیقی و توسعه آموزش دریایی کشتی سازی و تعمیر کشتی و خدمات تجاری دریایی شامل میشود.

فتح الله پور در ادامه سخنان خود در مورد چارچوب راهبردی توسعه اقتصاد دریا محور استان مازندران به راهبردهای توسعه صنایع دریایی پرداخت و مواردی چون توسعه بازاریابی برای فرصتهای ساخت و تعمیر شناورهای دریایی با محور صنایع کوچک و متوسط فعال در شمال کشور تنوع بخشی به فعالیت صنایع کشتی سازی و تولید شناور با توجه به شناسایی بازارهای جدید تعیین فرصتهای سرمایه گذاری صنایع کشتی سازی و تعمیر کشتی تقویت تعاملات بین دستگاهی برای توسعه طرح های مرتبط با زیرساختهای توسعه شناور و کشتی سازی شامل تعامل با شرکت نفت خزر جهت ساخت تأسیسات فراساحلی اکتشاف و استخراج نفت و گاز تعامل با ادارات کل منابع طبیعی محیط زیست و سازمان بنادر جهت فراهم سازی زیر ساخت توسعه ساحلی تعامل با سازمان گردشگری جهت توسعه صنعت گردشگری و تفریحات دریایی و ساحلی و توسعه زیر ساخت های لازم برای ساخت تأسیسات فراساحلی در حوزه استخراج نفت و گاز از جمله راهبردهای توسعه صنایع دریایی در استان مازندران است.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مازندران در مورد اقدامات انجام شده توسعه دریا محور استان مازندران به اقداماتی از جمله ایده ابلاغی سیاستهای کلی توسعه دریا محور ابلاغی 14/05/1398 کمیسیون زیربنایی و تولیدی مجمع تشخیص مصلحت نظام پیش نویس سیاستهای کلی توسعه دریا پیش نویس سیاستهای کلی توسعه دریا محور مصوبه کمیسیون اصلی زیربنایی و تولیدی مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ سیاستهای کلی توسعه دریا محور توسط مقام معظم رهبری مکاتبه رئیس محترم کمیته آمایش سرزمین دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تشکیل دبیرخانه توسعه دریا محور استانهای ساحلی شمالی ترجیحاً ذیل شورای برنامه ریزی و توسعه استان مازندران و... اشاره کرد.

در ادامه این نشست محمدنیی شهیکی تاش استاد اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان به بیان فرصت های دریا محور و ویژگیهای عظیم دریا پرداخت و گفت این ویژگیها را میتوان در مواردی چون خدمات پشتیبان دریایی طراحی پروژه های اقتصادی دریایی و ظرفیتهای دریایی تقویت حوزه صنایع دریایی شامل صنایع ساخت شناورها و کشتی سازی ورزشهای آبی کشاورزی مبتنی بر آب شور گردشگری دریایی و پرورش آبزیان مشاهده کرد وی در ادامه به بیان الزامات اساسی در تحقق توسعه اقتصاد دریا محور پرداخت و گفت برای تحقق توسعه دریا محور باید.

الزاماتی همچون توجه به ظرفیتهای حمل و نقل دریایی توجه به ظرفیتهای کوچک استفاده از تجربیات جهانی، توجه به توان اکولوژیک در برنامه ریزیهای اقتصادی توجه به اصول یکپارچه مدیریت مناطق ساحلی توجه به نوآوری در حوزه دریایی و توجه به تسهیل سرمایه گذاری داخلی و خارجی مورد توجه سیاست گذاران قرار گیرد.

همچنین محمد نبی شهیکی تاش در ادامه سخنان خود در بیان فاکتورهای ظرفیت سازی نهادی در حوزه اقتصاد دریا محور به مواردی چون نیروی انسانی متخصص در حوزه دریا و بازنگری در رشته های دانشگاهی سرمایه گذاری در حوزه دریا و مشارکت مردم بر مبنای توسعه اجتماع محور فناوریهای حوزه دریا و ظرفیت سازی دانش بنیان طراحی روشهای نوین تأمین منابع مالی و مزیتهای قانونی حوزه مالیات و نرخ تعرفه ترجیحی برای ورود تجهیزات واسطه ای صنایع دریا محور اشاره کرد استاد اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان در انتهای سخنان خود به ارائه پیشنهادهای خود جهت توسعه اقتصاد دریا محور پرداخت و گفت برای توسعه اقتصاد دریا محور باید اقداماتی چون تدوین سیاست راهبردی برای بارگذاری و استقرار کانون‌های جمعیتی در نوار ساحلی حمایت از شرکتهای دانش بنیان فعال در حوزه دریایی و ظرفیت سازی جدید در این عرصه ایجاد نهاد راهبر و فرادستگاهی برای توسعه اقتصاد محور ندوین نقشه راه شفاف و عملیاتی برای حوزه اقتصاد دریا پایه توسعه ظرفیت بنادر و ظرفیت لجستیک برای ارتقا ترانزیت و ترانشیب استقرار صنایع آب بر در نوار ساحلی که از آن غفلت شده، توجه ویژه به اقتصاد لجستیک و شکل گیری مراکز رشد فناور دریایی و پارکهای فناوری تخصصی در حوزه دریا صورت گیرد تا در بلند مدت به توسعه اقتصادی در حوزه دریاپایه دست پیدا کنیم.

در انتهای نشست کارشناسان و صاحب نظرانی که به صورت حضوری و مجازی در نشست شرکت داشتند به بیان نقطه نظرات و طرح سؤالات خود پرداختند.

شایان ذکر است این نشست روز چهارشنبه 19 اردیبهشت ماه 1403 به صورت حضوری و مجازی و با مشارکت دستگاه های اجرایی ملی و استانی دانشگاه ها اندیشکده ها و مراکز پژوهشی کشور در سالن دکتر عظیمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری برگزار شد.

انتهای پیام/