«نوبل» کدام اکتشافات شگفت‌انگیز را نادیده گرفت؟

به گزارش برنا؛ اهدای جایزه نوبل که بیش از یک قرن پیش توسط آلفرد نوبل، صنعتگر سوئدی، پایه‌گذاری شد، برای اقدامات نوآورانه‌ای جشن می‌گیرد که ممکن است چندین دهه طول بکشد تا تکمیل شوند.

پیش‌بینی اینکه چه کسانی برنده این جایزه خواهند شد، بسیار دشوار است. فهرست اسامی نامزدها محرمانه باقی می‌ماند و اسنادی که جزئیات فرآیند انتخاب را فاش می‌کند و به مدت ۵۰ سال از دید عموم پنهان می‌شود. در ادامه پنج پیشرفت بزرگ در علم ذکر شده است که جایزه نوبل (حداقل هنوز) به آن‌ها اهدا نشده است.

نقشه‌برداری از اولین ژنوم انسانی

یکی از نامزدهای مطرح برای دریافت جایزه نوبل، نقشه‌برداری از ژنوم انسان است. این طرح در سال ۱۹۹۰ میلادی شروع و در سال ۲۰۰۳ میلادی تکمیل شد. شکستن کد ژنتیکی زندگی انسان حاصل تلاش هزاران پژوهشگر در آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ژاپن و چین بود.

این تلاش تأثیری گسترده بر زیست‌شناسی، پزشکی و بسیاری از رشته‌های دیگر داشته است. یکی از دلایلی که ممکن است باعث شده باشد این شاهکار جایزه نوبل را دریافت نکند این است که افراد بسیار زیادی در انجام آن مشارکت داشتند.

بر اساس قوانینی که نوبل در وصیت‌نامه خود در سال ۱۸۹۵ میلادی وضع کرد، هر جایزه را می‌توان نهایتاً به سه نفر اهدا کرد؛ این موضوع با توجه به ماهیت مشارکتی بسیاری از پژوهش‌های علمی، به یک چالش تبدیل شده است.

انقلابی در درمان چاقی مفرط

ساخت داروهای پروفروش کاهش وزن که حاوی هورمونی به نام پپتید شبه گلوکاگون ۱ یا GLP-۱ هستند، در چند سال گذشته سروصدای زیادی برپا کرده است. از هر هشت نفر در جهان یک نفر دچار چاقی بودند که این رقم از سال ۱۹۹۰ میلادی بیش از دو برابر شده است و دارویی که قند خون و اشتها را کاهش می‌دهد، این قابلیت را دارد که عصر جدیدی را برای درمان چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن از جمله دیابت نوع ۲ آغاز کند.

هوش مصنوعی متحول‌کننده

هوش مصنوعی زندگی مردم را با سرعتی بی‌سابقه تغییر می‌دهد و حوزه‌ای شلوغ محسوب می‌شود؛ اما دو نام در این حوزه برجسته‌تر از سایرین هستند: دمیس حسابیس و جان جامپر مخترعان پایگاه داده ساختار پروتئین آلفا فولد در شرکت هوش مصنوعی گوگل دیپ‌مایند. پایگاه داده ساختار پروتئین آلفا فولد یک برنامه هوش مصنوعی که ساختارهای سه‌بعدی پروتئین‌ها را از توالی اسیدهای آمینه رمزگشایی می‌کند و حداقل ۲ میلیون پژوهشگر در سراسر جهان از آن استفاده کرده‌اند.

عده‌ای معتقدند احتمالاً برای کمیته محافظه‌کار نوبل زود است که به این رشته احترام بگذارد؛ زیرا کاربرد هوش مصنوعی در پژوهش‌های علمی بسیار جدید است.

شناخت میکروبیوم روده

تریلیون‌ها میکروب (باکتری و ویروس و قارچ) در سطح و داخل در بدن انسان زندگی می‌کنند که در مجموع به عنوان میکروبیوم انسانی شناخته می‌شوند.

با پیشرفت‌ در توالی‌یابی ژنتیکی در دو دهه گذشته، دانشمندان بهتر توانسته‌اند بفهمند این میکروب‌ها چه کار می‌کنند، چگونه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و با سلول‌های انسانی، به ویژه در روده، تعامل دارند. دکتر جفری گوردون (Jeffrey Gordon)، استاد برجسته دانشگاه دکتر رابرت جی. گلیزر در دانشگاه واشینگتن، در این زمینه پیشگام است.

گوردون تلاش کرد میکروبیوم روده انسان و تأثیر آن بر سلامت انسان را بفهمد و این کار را با تحقیقات آزمایشگاهی روی موش‌ها شروع شد. وی سرپرست پژوهشی بود که نشان داد میکروبیوم روده در مشکلات ناشی از سوءتغذیه، که تقریباً ۲۰۰ میلیون کودک را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد، نقش دارد. این دانشمند در حال ساخت نوعی غذای درمانی جدید است که روده کودکان دچار سوءتغذیه را ترمیم می‌کند.

ژن‌های عامل سرطان

مری‌کلر کینگ (Mary-Claire King)، استاد پزشکی و علوم ژنوم در دانشکده پزشکی دانشگاه واششنگتن، دارای پیشینه پژوهش درباره تفاوت‌های ژنتیکی بین انسان و شامپانزه، است. وی مدت‌ها قبل از اینکه دانشمندان نقشه‌ای از ژنوم انسان داشته باشند، ۱۷ سال را صرف کشف و شناسایی نقش جهش ژن BRCA۱ در سرطان سینه و تخمدان کرد.

این کشف باعث شد از آزمایشات ژنتیکی کمک گرفته شود تا زنانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند شناسایی شوند و اقداماتی مانند غربالگری و جراحی‌های پیشگیرانه انجام شود تا این زنان شناسایی شوند و احتمال ابتلای آن‌ها به سرطان سینه کاهش یابد.