کف پای صاف ناهنجاری شایع در کودکان

به گزارش خبرگزاری برنا از گیلان؛ کف پای صاف (Flatfoot) یکی از ناهنجاری‌های شایع در کودکان است که اغلب در طول رشد طبیعی کودک به‌ویژه در سنین پایین مشاهده می‌شود. این ناهنجاری معمولاً به دلیل نبود قوس طولی در کف پا ایجاد می‌شود و ممکن است تا دوران بزرگسالی ادامه یابد. در حالی که در بسیاری از موارد این ناهنجاری بدون مشکل خاصی بهبود می‌یابد، در برخی کودکان ممکن است همراه با علائمی از جمله درد و خستگی باشد. وقتی که این مشکل در کودکانی مشاهده شود که به پوکی استخوان مبتلا هستند، پیچیدگی‌های درمان و مدیریت این ناهنجاری افزایش می‌یابد.

تعریف و انواع ناهنجاری کف پای صاف
کف پای صاف به شرایطی گفته می‌شود که قوس طولی داخلی کف پا یا به‌طور کامل غایب است یا در هنگام ایستادن تحت فشار پا از بین می‌رود. این ناهنجاری ممکن است به صورت انعطاف‌پذیر (Flexible Flatfoot) یا ثابت (Rigid Flatfoot) وجود داشته باشد. در نوع انعطاف‌پذیر، قوس پا در حالت استراحت وجود دارد، اما در حالت وزن‌گیری محو می‌شود. نوع ثابت یا سفت اغلب با مشکلات ساختاری و استخوانی بیشتری همراه است و نیاز به درمان دقیق‌تری دارد.

عوامل ایجاد کننده کف پای صاف
بسیاری از عوامل مختلف می‌توانند منجر به ناهنجاری کف پای صاف در کودکان شوند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
ژنتیک: عوامل ارثی نقش مهمی در بروز کف پای صاف دارند.
چاقی: وزن اضافی می‌تواند فشار بیشتری بر ساختار پا وارد کند و باعث شود قوس طبیعی پا کاهش یابد.
ناهنجاری‌های عصبی-عضلانی: بیماری‌های عصبی-عضلانی مثل فلج مغزی می‌توانند منجر به کف پای صاف شوند.
پوکی استخوان: پوکی استخوان، که به‌ویژه در کودکان مبتلا به بیماری‌هایی مانند استئوپنی یا دیگر مشکلات متابولیک استخوانی مشاهده می‌شود، می‌تواند توانایی استخوان‌ها را برای تحمل بار و حفظ شکل ساختاری کاهش دهد.

پوکی استخوان در کودکان و تاثیر آن بر کف پای صاف
پوکی استخوان (Osteoporosis) در کودکان به کاهش تراکم استخوان و کاهش توان ساختاری استخوان اشاره دارد. این بیماری معمولاً در بزرگسالان شایع است، اما در کودکان مبتلا به بیماری‌های خاصی نظیر نقص‌های ژنتیکی (مثل بیماری استخوان شکننده) یا شرایط تغذیه‌ای و متابولیکی خاص می‌تواند مشاهده شود. در کودکانی که به پوکی استخوان مبتلا هستند، استخوان‌های پا ممکن است نتوانند به‌درستی به فشار‌هایی که بر آنها وارد می‌شود پاسخ دهند و این امر می‌تواند منجر به بروز ناهنجاری‌های ساختاری مانند کف پای صاف شود.

عوامل خطر پوکی استخوان در کودکان

بیماری‌های متابولیک استخوانی: بیماری‌هایی مانند راشیتیسم و استئوژنز ایمپرفکتا می‌توانند باعث کاهش تراکم استخوان شوند.
دارو‌های کورتیکواستروئیدی: مصرف طولانی‌مدت دارو‌های کورتیکواستروئیدی می‌تواند به کاهش تراکم استخوان و افزایش احتمال پوکی استخوان منجر شود.
نقص‌های تغذیه‌ای: کمبود ویتامین D و کلسیم از جمله مهمترین عوامل تغذیه‌ای هستند که می‌توانند به پوکی استخوان کمک کنند.

دلایل دقیق‌تر ایجاد ناهنجاری کف پای صاف

در بررسی دقیق‌تر دلایل بروز ناهنجاری کف پای صاف در کودکان، چندین عامل مهم زیستی، مکانیکی و محیطی شناسایی شده‌اند که در توسعه این ناهنجاری نقش دارند:
۱. اختلالات ساختاری استخوان و مفاصل
برخی از کودکان ممکن است دچار اختلالات ساختاری مادرزادی باشند که منجر به ناهنجاری در شکل‌گیری قوس کف پا می‌شود. یکی از این اختلالات، تالارین عمودی (vertical talus) است که در آن استخوان تالوس در وضعیت غیرعادی قرار می‌گیرد و باعث از بین رفتن قوس پا می‌شود. این نوع ناهنجاری اغلب در کنار مشکلات عصبی و عضلانی دیده می‌شود.
۲. نقش ضعف عضلانی
ضعف عضلات پایینی بدن و بخصوص عضلات مرتبط با قوس پا می‌تواند یکی از علل اصلی بروز کف پای صاف در کودکان باشد. این ضعف ممکن است ناشی از کم‌تحرکی، بیماری‌های عصبی-عضلانی یا مشکلات ژنتیکی باشد. عضلاتی که در تشکیل و حفظ قوس طولی پا نقش دارند، مانند عضلات خم‌کننده‌ی بلند انگشتان و عضلات خم‌کننده‌ی بلند انگشت شست، در کودکانی که دچار ناهنجاری کف پای صاف هستند، ممکن است به‌درستی عمل نکنند.
۳. تأثیر کفش‌های نامناسب و عوامل محیطی
استفاده از کفش‌های نامناسب به‌ویژه در سال‌های اولیه رشد می‌تواند باعث تأثیر منفی بر توسعه طبیعی قوس پا شود. کفش‌هایی که پشتیبانی کافی از قوس پا ندارند یا باعث فشار زیاد بر استخوان‌ها و عضلات پا می‌شوند، ممکن است باعث تسریع در بروز ناهنجاری کف پای صاف شوند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که کودکانی که اغلب بدون کفش راه می‌روند، قوس پای بهتری دارند، چرا که پاهایشان فرصت دارد به طور طبیعی تقویت شود.

به قلم: نجیه روستا ماسوله- متخصص آسیب شناسی ورزشی

این مقاله ادامه دارد ...