تسخیر بازار نوشت افزارها با نمادهای بیگانه و هویت زدایی از دانش آموزان در سایه غفلت

به گزارش برنا؛ شهریور ماه هم از نیمه گذشت و این روزها تب و تاب خرید نوشت افزار برای دانش آموزان بالا گرفته است، در یک ظهر گرم تابستانی که آفتاب آخرین تلاشش را برای داغ کردن زمین به کار گرفته بود، همراه دخترم برای خرید کیف، کتاب و دفتر وارد بازار سنتی صحافخانه همدان که مملو از مغازه های نوشت افزار است، شدم. دخترم از ماهها قبل برای خرید نوشت افزار با برند "کرومی" که این روزها ورد زبان همه کودکان شده، اصرار داشت و گاهی هم با مخالفت های من روبرو می شد تا اینکه آن روز خودم از نزدیک وارد این دنیای کودکانه شدم.

برق شخصیت های کارتونی خارجی از جمله "کرومی" و "لبوبو"، چشم ها را خیره می کرد، بازار صحافخانه به صحنه رقابت این محصولات تبدیل شده بود از برچسب کتاب گرفته تا بطری آب، مدادتراش، مداد، خودکار، پاکن و حتی کیف و هر چیزی که مرتبط با وسایل دانش آموزان است، با عکس های کرومی خودنمایی می کرد.

آیدا که از دیدن این همه وسیله کرومی ذوق زده شده بود یکی یکی شروع به انتخاب نوشت افزارهای مورد نیاز می کرد، برق و درخشش این وسایل در طرح ها و رنگ های مختلف و متنوع، حتی بزرگترها را به دلیل ظاهری خاص برای خرید جذب می کرد.

در گیر و دار خرید برای آیدا کوچولو با یکی از فروشندگان نوشت افزار که اتفاقا دختر نوجوانی بود به گفت و گو نشستم و درباره علت جذب دانش آموزان به نوشت افزارهای کرومی و سایر شخصیت های کارتونی خارجی سوال کردم که در پاسخ گفت: نوشت افزار کرومی و لبوبو این روزها خیلی مد شده چون جذابیت‌های خاص خودش را دارد و از نظر رنگ و طرح متنوع است و انتخاب را برای دانش‌آموزان هیجان‌انگیزتر می‌کند.

ظاهر درخشان کرومی حس لوکس بودن را برای کودکان القا می کنند

وی در پاسخ به این سوال که چرا دانش‌آموزان عاشق نوشت افزار کرومی هستند، گفت: اولین و شاید مهم‌ترین دلیل، ظاهر درخشان و آینه‌ای کرومی است و این وسایل بسیار چشم‌نواز هستند و یک حس لوکس و مدرن بودن را کودکان و نوجوانان القا می کنند.

به سراغ مغازه بعدی رفتم که ۲ پسر نوجوان آن را اداره می کردند، به گفته آنها دختر بچه ها امسال بیشتر از نوشت افزارهای کرومی استقبال می کنند و پسر بچه ها بیشتر به سراغ نوشت افزارهای فوتبالی و شخصیت رونالدو می روند.

والدین دانش آموزی که برای خرید نوشت افزار راسته صحافخانه را چند بار بالا و پایین کردند و به دلیل افزایش تنوع و قیمت ها و کلنجار زدن با فرزند خود حال و حوصله زیادی برای گفت و گو نداشتند و مدام زیر لب غرغر می کردند، معتقد بودند که دانش‌آموزان همیشه دوست دارند وسایلی داشته باشند که خاص باشد و با بقیه فرق کند و نوشت افزارهای کرومی به دلیل اینکه هنوز خیلی فراگیر نشده، این حس متفاوت بودن را به دانش آموزان می دهد.

تبلیغات در فضای مجازی اشتیاق کودکان را برای خرید بیشتر می کند

البته ناگفته نماند که شبکه‌های اجتماعی هم بر این موضوع تاثیرگذار هستند و این روزها کلی بلاگر در اینستاگرام و تیک تاک، وسایل کرومی رو نشان می‌دهند و این باعث می‌شود که دانش‌آموزان هم برای استفاده از این مدل‌ها ترغیب شوند چراکه دیدن این نوشت افزارها در عکس‌ها و ویدئوهای جذاب، اشتیاق کودکان و نوجوانان را بیشتر می‌کند.

کارشناس فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان استان همدان در این خصوص گفت: نوشت افزارهای وارداتی به دلیل داشتن رنگ و لعاب، کودکان و نوجوانان را بیشتر جذب می کنند و به دلیل فراوانی تولید و توزیع بیشتر و قیمت ارزان تر با کالاهای داخلی رقابت کرده و گوی سبقت را از آنها ربودند.

مژگان هادی افزود: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از سالها پیش با انتشار تصاویری از نامداران ادبیات کهن از جمله شاهنامه در این مورد ورود پیدا کرده است اما متاسفانه شخصیت هایی که در ادبیات کشورهای غربی وجود دارد به دلیل جذابیت بیشتر و اینکه به وفور در قالب فیلم، انیمیشن وجود دارد مورد استفاده کودکان و نوجوانان قرار می گیرد.

وی ادامه داد: با توجه به تبلیغات گسترده این فیلم ها که به فراوانی در قالب سی دی، فلش و فضای مجازی منتشر می شود و کودکان و نوجوانان با این شخصیت ها ارتباط می گیرند در خرید این محصولات نیز تاثیر دارد.

نامداران ایرانی باید بیشتر معرفی و تبلیغ شوند

وی علت استقبال نکردن کودکان از محصولات داخلی و یا قهرمانان ملی را تبلیغات کم و آشنا نبودن با این شخصیت ها عنوان کرد و گفت: هم اینک چند درصد کل کشور با شاهنامه آشنایی دارند؟ کودکان و نوجوانان در دوره ابتدایی و راهنمایی با این شخصیت ها آشنا نمی شوند و این می طلبد که تبلیغات وسیعی انجام شود.

این کارشناس کودک و نوجوان گفت: داستان زندگی نامدارانی همچون پروین اعتصامی، حافظ، سعدی و فرودسی که دارای آثار تربیتی و آموزشی هستند باید باز آفرینی و بازنویسی شود و در قالب محتوای آموزشی و تربیتی متناسب سازی و در اختیار کودکان و نوجوانان قرار گیرد.

هادی خاطر نشان کرد: هم اینک جای خالی این داستانها در تولیدات تصویری، رسانه ای و رادیویی احساس می شود و این همه گیری باید اتفاق بیفتد چراکه این شخصیت های غربی با فرهنگ ایرانی اسلامی ما مطابقت ندارند.

وی افزود: علاوه بر تبلیغات گسترده در این خصوص و تولید وسیع باید واردات این وسایل کمتر شود و انتشارات کتاب نیز باید برای متناسب سازی و چاپ کتاب هایی با موضوع شخصیت های ملی و قهرمان ایران ورود پیدا کند که در این راستا انتشارات کانون در سالهای اخیر به انتشار داستان های از زندگی ائمه و بازنویسی متون کهن اقدام و آثاری را چاپ و منتشر کرده است.

هادی با بیان اینکه نوشت افزارهایی با شخصیت های ایرانی وجود دارد اما به دلیل تولیدات کم و تبلیغات نامناسب مورد استقبال قرار نگرفته است گفت: از طرفی به دلیل قیمت بالای مواد اولیه این تولیدات با قیمت بالا عرضه می شود و در مقابل محصولات خارجی با کیفیت پایین تر، به دلیل ارزان تربودن مورد استقبال قرار گرفته است.

برندهای خارجی به دلیل فراوانی در ذهن کودک نقش بسته اند

سرگروه کیفیت بخشی فعالیت پرورشی آموزش و پرورش استان همدان در پاسخ به این سوال که علت استقبال نسل کودک و نوجوان از نوشت افزارها و اسباب بازی هایی با نماد شخصیت های کارتونی خارجی گفت: یکی از عوامل فراگیر شدن برندهای خارجی از جمله کرومی و لبوبو این است که رسانه به صورت خواسته یا ناخواسته به این موضوع پرداخته است و به مرور زمان فراگیر شده است.

جلال تلطفی افزود: به طور مثال در بازی ها، کلیپ ها و شخصیت های کاتونی این برندها وجود دارد و به مرور در ذهن کودک نقش می بندد.

وی ادامه داد: تولید کنندگان این ابزارها به ذائقه کودک از نظر شکل، تصویر، رنگ و مدل توجه و بر آن اساس محصول خود را تولید می کنند که متاسفانه این موضوع از سوی تولیدکنندگان داخل لحاظ نمی شود.

این کارشناس آموزش و پرورش با اشاره به اینکه این وسایل با وجود اینکه ظاهر جالبی ندارد اما به دلیل اینکه کودکان و نوجوانان زیاد آن را می بینند برای آنها دل انگیز، زیبا و دلچسب است و در ضمیر ناخودآگاه آنها نقش می بندد.

تلطفی عامل دیگر استقبال نسل نوجوان از محصولات و برندهای خارجی را همه گیری عنوان کرد و ادامه داد: وقتی کودکان انواع و اقسام این مدل ها را در دست همسالان می بینند به خرید تشویق می شوند چراکه کودکان نقش زیادی در سبک زندگی دارند و باید ها و نباید ها آنچنان تاثیری در آنها ندارد.

وی عامل سوم برای خرید این محصولات را وجود افراد سودجو دانست که از این اتفاق رسانه ای بهره برداری کرده و خیلی سریع مداد، دفتر، کیف و سایر وسایل مورد نیاز مدرسه و کودک را عرضه می کنند تا در دسترس همه باشد و شاید هم عده ای به دلیل اینکه به نهادهای بیرون از کشور وصل باشند با یک برنامه ریزی این اتفاق را ترویج می کنند.

تولیدات داخل باید متناسب با ذائقه کودکان باشد

سرگروه کیفیت بخشی فعالیت پرورشی آموزش و پرورش استان همدان گفت: چندین سال پیش هم برند باربی در کشور رایج شد و با تبلیغات زیاد در سبک زندگی تاثیرات زیادی داشت که همه از آن پیروی می کردند که این رویه برای جامعه بسیار خطرناک است.

وی در پاسخ به این سوال که برای مقابله با این رویه چه راهکاری پیشنهاد می شود، توضیح داد: نهادهای فرهنگی از جمله آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد و سایر نهادهای مرتبط که در این خصوص نقش دارند و برای کودک کار می کنند باید این خلاء را پر کنند.

تلطفی با بیان اینکه تولید داخل تنها مربوط به خودرو و یا وسایل خانگی نیست بلکه نوشت افزار و وسایل مرتبط با کودک هم باید در تولید مورد توجه قرار گیرد گفت: همین برندها هم باید تولید داخل باشد و متاسفانه ما در این رابطه طراح نداریم، در ساخت برخی از انیمیشن های ایرانی برخی از اساتید و یا مشاهیر و اسطوره ها از جمله رستم و سهراب استفاده شده اما برخی از این شخصیت ها برای کودکان جذاب نیست و در این رابطه باید با استفاده از ذائقه آنها محصول تولید کرد.

وی معتقد است: از سوی دیگر مسوولان هم باید از این تولید کنندکان داخلی حمایت کنند و تولیدات آنها از طریق سامانه شاد و شبکه پویا معرفی و همه گیر شود.

وی نقش رسانه ها، رسانه ملی و کانال های پربازدید در فضای مجازی را در معرفی محصولات ایرانی اسلامی موثر دانست و گفت: اصحاب رسانه باید در این قضیه دغدغه و نگرانی جامعه و والدین را به مسوولان منتقل کنند.

استفاده از طراحان توانمند برای تولیدات نوشت افزار

تلطفی با تاکید بر اینکه برای تولید نوشت افزار در بحث کودک و نوجوان باید ستادی تشکیل و از طراحان توانمند در کشور استفاده شود افزود: با برگزاری جشنواره باید بتوانیم برند مورد ذائقه کودک را تولید کنیم تا کودکان را جذب کند.

وی هماهنگی در این تولیدات را موثر دانست و گفت: نباید هر فردی ساز خودش را بزند و برای طراحی نوشت افزارهای کودکان و نوجوانان از روانشناسان این حوزه بهره گرفت تا با کمک آنها طرحی تولید و همه گیر شود که در صورت موفقیت حتی این برندها می تواند در کشورهای دیگر هم مورد استفاده قرار بگیرد و راهی برای انتقال فرهنگ به سمت اقصی نقاط کشور باشد.

وی در خصوص اینکه سالها قبل عروسک دارا و سارا تولید شد اما در حد انتظار مورد توجه قرار نگرفت گفت: این عروسک ها علاوه بر اینکه از نظر پوشش خیلی دلچسب نبود وزن سنگینی هم داشت و مورد استقبال قرار نگرفت و از سوی سازندگان آن طرحی را که شروع کرده بودند تکامل ندادند و رها شد و اگر این رها شدگی اتفاق نمی افتاد و تولید کنندگان پای کار می ایستادند این برند جای خود را در بین کودکان پیدا می کرد.

بازار مصرف نوشت افزار بازار شلوغی است و در استان همدان هر ساله هزاران دانش آموز با خرید اینگونه وسایل به طرف برندهای غربی کشیده می شوند و این نشانه ها نه تنها روی کیف‌ها و لوازم التحریر بچه‌هایمان جلوه ای زیبا ندارند بلکه منتقل کننده سبک زندگی‌ غربی است و در آینده آسیب زا خواهد بود، بنابراین تولیدات نوشت افزار و اسباب بازی باید متناسب با ذائقه کودکان همراه با چاشنی جذابیت و خلاقیت باشد.

از سویی دیگر برای ترویج فرهنگ ایرانی اسلامی می توان از قهرمانان ملی، مشاهیر، شخصیت های علمی و مذهبی کشور در این تولیدات استفاده کرد که لازمه استقبال از این تولیدات علاوه بر کیفیت این است که این شخصیت ها از قبل برای این نسل معرفی و شناسانده شوند.