به گزارش خبرگزاری برنا از قزوین؛ یکی از پدیدههای شناختهشده در علم اقتصاد رفتاری، «اثر رژ لبی» است؛ اثری که نخستینبار در مطالعات بازارهای جهانی مورد توجه قرار گرفت و نشان داد در شرایط رکود یا تورم، الگوی مصرف خانوارها تغییر کرده و از خرید کالاهای سرمایهای و لوکس به سمت کالاها و خدمات کوچکتر و ارزانتر، اما لذتبخشتر سوق پیدا میکند.
در اقتصاد ایران نیز با تداوم رشد نرخ تورم و کاهش قدرت خرید خانوار، بهوضوح میتوان مصادیق این پدیده را مشاهده کرد. امروز برای بسیاری از اقشار جامعه، خرید خانه، خودرو یا حتی لوازم بادوام خانگی به رؤیایی دور از دسترس تبدیل شده است. در چنین شرایطی، رفتار مصرفکننده تغییر میکند؛ افراد به جای برنامهریزی برای سرمایهگذاریهای بلندمدت، بیشتر به دنبال کسب لذتهای آنی و کوتاهمدت هستند.
افزایش مراجعه به رستورانها و فستفودها، رشد تقاضا برای سفرهای کوتاهمدت محلی، مصرف بیشتر خوراکیها و کالاهای کوچک لوکس، و حتی رونق کافهها و مراکز تفریحی شهری، نشانههایی روشن از این اثر در اقتصاد امروز ایران است. به بیان دیگر، «اثر رژ لبی» در کشور ما نه به شکل خرید لوازم آرایشی، بلکه در قالب تغییر سبد مصرفی خانوار به سمت خدمات و کالاهای زودمصرف تجلی یافته است.
این تغییر الگو پیامهای مهمی برای سیاستگذاران و فعالان اقتصادی دارد. از یکسو، رکود در بازارهای بزرگ و سرمایهای را تشدید میکند و از سوی دیگر، فرصتهایی برای بخش خدمات و صنایع کوچک ایجاد میسازد. در نهایت، تداوم این روند میتواند ساختار مصرف و حتی فرهنگ اقتصادی جامعه را دگرگون سازد؛ جامعهای که آینده را مبهم میبیند و به همین دلیل، ترجیح میدهد «لذت امروز» را جایگزین «سرمایهگذاری فردا» کند.
یادداشت: محمد شهسواری
