تلفیق هنر و اقتصاد در دستان زنان سیستان و بلوچستان از سوزن‌دوزی تا صادرات

به گزارش برنا؛ سیستان و بلوچستان سرزمین رنگ و نقش، گنجینه‌ای بی‌بدیل از هنرهای دستی را در خود جا داده که ریشه در تاریخ و فرهنگ کهن این دیار دارد. زنان و دختران این استان، از دیرباز و از دامان مادران و مادربزرگان خود، رموز سوزن‌دوزی، خامه‌دوزی و آینه‌کاری را آموخته‌اند؛ هنرهایی که نه تنها جلوه‌ای از ذوق و قریحه آنان بوده، بلکه امروز به منبعی پایدار برای کسب درآمد، معرفی شایسته استان در پهنه گیتی و ایجاد اشتغال برای بانوان هنرمند این سرزمین تبدیل شده است.

سیستان و بلوچستان با جغرافیایی گسترده و فرهنگی غنی، همواره مهد هنرهایی بوده که در بطن زندگی روزمره مردم آن جاری است. در این میان، صنایع دستی، به‌ویژه آن دسته که با دستان پرتوان و خلاق زنان این خطه جان می‌گیرند، از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. سوزن‌دوزی، خامه‌دوزی و آینه‌کاری، سفال از رکن‌های اساسی از این مجموعه هنری هستند که هر کدام داستانی از تاریخ، طبیعت و آرزوهای مردمان این سرزمین را روایت می‌کنند.

هر نقش از این هنرها، داستانی از طبیعت اطراف، باورهای فرهنگی یا آیین‌های سنتی را بازگو می‌کند. دختران و زنان استان پهناور سیستان و بلوچستان از سنین کودکی، با الهام از طرح‌های پیچیده و رنگ‌های شاداب اطرافشان، سوزن به دست می‌گیرند و از مادران و مادربزرگان خود، نسل به نسل این هنر ارزشمند را می‌آموزند. این آموزش‌های سینه به سینه، نه تنها اصالت هنر را حفظ می‌کند، بلکه پیوندی عمیق میان نسل‌ها برقرار می‌سازد.

آنچه این هنرهای دستی را ارزشمندتر می‌سازد، نقش آنها در توانمندسازی اقتصادی زنان و خانواده‌هاست. هنرمندان سیستان و بلوچستان، با خلق آثاری که ریشه در میراث فرهنگی غنی آنها دارد، نه تنها به حفظ این میراث کمک می‌کنند، بلکه از طریق فروش محصولات خود، منبع درآمدی پایدار برای خود و خانواده‌هایشان فراهم می‌آورند. شرکت‌های تعاونی صنایع دستی، کارگاه‌های خانگی و فروشگاه‌های محلی، بستری برای عرضه این محصولات فراهم کرده‌اند.

با توجه به ظرفیت‌های بی‌نظیر صنایع دستی در سیستان و بلوچستان، حمایت همه‌جانبه از هنرمندان، توسعه بازارچه‌های صنایع دستی، آموزش‌های نوین و بازاریابی هدفمند، می‌تواند به رشد و شکوفایی هرچه بیشتر این هنرها منجر شود. این رویکرد، نه تنها به حفظ و احیای هنرهای اصیل کمک می‌کند، بلکه راه را برای ایجاد اشتغال پایدار و معرفی هرچه بهتر این استان فرهنگ‌دوست به جهانیان هموار خواهد ساخت

بازاریابی و بازارچه‌های صنایع دستی؛ کلید گشایش مشکلات صنعتگران

مدیرعامل یکی از شرکت‌های تعاونی صنایع دستی در سیستان و بلوچستان گفت: صنایع دستی آینه‌ای تمام‌نما از فرهنگ غنی و اصیل این مرز و بوم است که از کودکی با تار و پود زندگی زنان و دختران این دیار عجین شده و امروز نه تنها منبع ارزشمند کسب درآمد برای خانواده‌هاست، بلکه به عنوان سفیری هنری، معرف توانمندی‌ها و زیبایی‌های این استان در سطح ملی و بین‌المللی نیز محسوب می‌شود.

فریبا اکرمی بیان کرد: فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۶۸ با خیاطی، سوزن‌دوزی و چرم‌دوزی آغاز کردم و اکنون به تلفیق رودوزی‌های سنتی سیستان و بلوچستان در طراحی لباس‌های شب و مجلسی، کیف، البسه و سایر منسوجات مشغول هستم.

وی تاکید کرد: در ۲ سال اخیر نیز به صورت تخصصی وارد حوزه طراحی و دوخت شدم و صادرات محصولات به داخل و خارج از سیستان و بلوچستان را خودم بر عهده گرفته‌ام.

این بانوی صنعتگر سیستان و بلوچستان با اشاره به یکی از آثار برجسته تولید شده، گفت: لباس فاخری دارم که خامه دوزی اصیل سیستان را در خود جا داده و برای کشور امارات این کار انجام شده و اکنون در انتظار ثبت معنوی آن هستم.

وی با تأکید بر نقش کارآفرینان در توسعه هنر و صنعت، اظهار کرد: ما کارآفرینان وظیفه خود را به درستی در بحث هنر انجام داده‌ایم؛ اما در حوزه بازاریابی، متولیان امر باید حمایت‌های لازم را به عمل آورند.

اکرمی بر این باور است که راه‌اندازی بازارچه‌های صنایع دستی و برپایی نمایشگاه‌ها، راهگشای بسیاری از مشکلات صنعتگران در عرصه صنایع دستی خواهد بود، بنابراین با اشاره به اهمیت تلفیق هنرها گفت: تلفیق هنر سیستان و بلوچستان، نظیر خامه دوزی و آینه‌دوزی، نه تنها نشان‌دهنده وحدت و همزیستی فرهنگ‌ها در این استان است، بلکه به معرفی هرچه بیشتر هنرهای زیبای منطقه نیز کمک می‌کند.

محمدهادی طهرانی مقدم، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان از افتتاح نخستین بازارچه دائمی استان در مجموعه تاریخی گاراژ ملک با حضور معاون وزیر میراث فرهنگی در زاهدان خبر داد و گفت: این بنای تاریخی همزمان با پنجم مهرماه، آغاز هفته گردشگری و روز جهانی گردشگری به عنوان اولین بازارچه سنتی در استان شکل گرفته است.

استفاده از صنایع دستی در هدایای دولتی، راهکاری برای توسعه پایدار

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان با تأکید بر اهمیت حمایت از بانوان هنرمند و صنعتگر استان از برگزاری دوره‌های آموزشی توانمندسازی خبر داد و افزود: این دوره‌ها با هدف ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و ارتقای مهارت‌های هنرمندان برگزار می‌شوند تا آنان بتوانند در عرصه صنایع دستی، حضوری فعال‌تر و موفق‌تر داشته باشند.

وحیده رخشانی ادامه داد: بازارچه دائمی صنایع دستی با عنوان «بازارچه گاراژ ملک» در راستای حمایت از صنعتگران، امروز پنجم مهر با حضور معاون وزیر میراث فرهنگی در زاهدان افتتاح خواهد شد؛ این بازارچه فضایی مطمئن و مناسب برای عرضه مستقیم محصولات هنرمندان فراهم می‌آورد و گام مهمی در مسیر رونق اقتصادی این بخش محسوب می‌شود.

وی از پیگیری تسهیلات حمایتی و معافیت‌های مالیاتی برای صنعتگران هنرمند خبر داد و بیان کرد: این موارد نیز در دستور کار قرار دارد تا بار مالی از دوش فعالان این حوزه برداشته شود.

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان به یکی دیگر از اقدامات صورت گرفته برای معرفی هنر صنایع دستی و فروش محصولات تولیدی صنعتگران اشاره کرد و گفت: حضور صنعتگران در نمایشگاه‌ها در راستای معرفی هنر صنایع دستی و فروش محصولات تولیدی آنها از دیگر اقدامات حمایتی از سوی اداره کل میراث فرهنگی است، این حضور، فرصتی بی‌نظیر برای ارتباط مستقیم هنرمندان با مشتریان و معرفی خلاقیت‌هایشان به مخاطبان فراهم می‌کند.

وی بر ضرورت یکپارچگی حمایت‌ها تأکید کرد و ادامه داد: ضرورت دارد تا به‌منظور معرفی بیشتر و حمایت از صنعتگران که بخش قابل توجهی از آنان بانوان و زنان سرپرست خانوار هستند، دستگاه‌های اجرایی و نهادهای دولتی و خصوصی از صنایع دستی استان در تهیه هدایای خود استفاده کنند، این اقدام می‌تواند گامی بلند در راستای توسعه پایدار صنایع دستی و توانمندسازی اقتصادی هنرمندان این استان باشد.

رخشانی از اهدای گواهینامه پایان دوره آموزشی به ۶۹ هنرجوی رشته‌های سوزن‌دوزی و سکه‌دوزی در زاهدان خبر داد و گفت: هدف از برگزاری دوره‌های آموزشی، توانمندسازی بانوان و حمایت از توسعه صنایع‌دستی منطقه به‌ویژه در حوزه‌های سوزن‌دوزی و سکه‌دوزی است که می‌تواند نقش مهمی در اشتغال‌زایی، ارتقای سطح معیشت خانوارها و تقویت هویت فرهنگی سیستان و بلوچستان داشته باشد.

پیوند مهارت‌آموزی و صنایع‌دستی زمینه‌ساز اقتصادی مولد

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، بر اهمیت همگرایی میان آموزش‌های مهارتی و صنایع‌دستی برای رونق تولید و اشتغال تأکید کرد.

مریم جلالی دهکردی صبح دیروز پنجم مهر در سفر به سیستان و بلوچستان و حضور در جلسه‌ای در اداره کل فنی‌وحرفه‌ای استان با بیان اینکه ایرانِ ماهر، ایرانِ مولد است، گفت: توسعه آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و پیوند آن با صنایع‌دستی می‌تواند بستر جهش تولید و تقویت اقتصاد ملی را فراهم کند.

وی افزود: توانمندسازی نیروی انسانی از طریق مهارت‌آموزی پشتوانه‌ای ارزشمند برای ارتقای جایگاه صنایع‌دستی در کشور است و موجب رونق اشتغال پایدار خواهد شد.

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، تصریح کرد: همکاری حوزه فنی‌وحرفه‌ای و صنایع‌دستی می‌تواند الگویی موفق در تحقق اقتصاد هویت‌محور باشد؛ الگویی که به نام ایران و برای ایران رقم خواهد خورد.