آشتی سرد در بوسان

ترامپ که با شعار «بازگرداندن عظمت اقتصادی آمریکا» به قدرت بازگشته، طی ماه‌های گذشته سیاستی تهاجمی در برابر پکن در پیش گرفت؛ تعرفه‌های سنگین بر کالا‌های چینی، محدودیت صادرات فناوری‌های پیشرفته و تهدید به اعمال تعرفه ۱۰۰ درصدی جدید بر کالا‌های وارداتی از چین. در مقابل، پکن صادرات عناصر نادر- مواد حیاتی برای صنایع الکترونیک، خودرو‌های برقی و جنگ‌افزار‌ها - را محدود کرد تا فشار متقابل وارد کند.

این چرخه اقدام و واکنش، نه تنها بازار‌های جهانی را دچار تلاطم کرد، بلکه نشانه‌ای از شکاف عمیق در نظم اقتصادی پسابرجام تجاری بود. از همین‌رو، گفت‌وگوی مستقیم دو رهبر در بوسان، با وساطت مقام‌های کره جنوبی و پس از مذاکرات مقدماتی در کوالالامپور، اهمیتی راهبردی یافت.

*عناصر نادر، سویا و فنتانیل

طبق اظهارات ترامپ، پکن پذیرفته است محدودیت صادرات عناصر نادر را بردارد و در مقابل، واشنگتن نیز تعرفه‌های موسوم به "فنتانیل" را از ۲۰ درصد به ۱۰ درصد کاهش می‌دهد. به این ترتیب، مجموع تعرفه‌های آمریکا بر کالا‌های چینی از ۵۷ به ۴۷ درصد می‌رسد. این توافق، به گفته ترامپ، برای مدت یک‌ساله اعتبار دارد و هر سال تمدید خواهد شد. چین نیز متعهد شده خرید سویا از آمریکا را از سر بگیرد و تولید مواد شیمیایی مرتبط با فنتانیل- عامل موج جدید مرگ‌ومیر ناشی از اعتیاد در ایالات متحده - را کنترل کند.

ترامپ در مسیر بازگشت به واشنگتن در هواپیمای ریاست‌جمهوری گفت: «در مقیاس صفر تا ده، این دیدار را باید دوازده دانست. همه چیز بر سر عناصر نادر حل شد؛ این فقط موضوعی آمریکایی نبود، بلکه جهانی بود.»

شی جین‌پینگ در اظهاراتی غیرمستقیم از طریق رسانه‌های دولتی، ضمن تأیید «توافق مقدماتی در حل نگرانی‌های اساسی دو طرف»، تاکید کرد که پکن و واشنگتن باید «شریک و دوست» باقی بمانند و اختلاف‌های خود را در چارچوب گفت‌و‌گو مدیریت کنند.

*زمینه‌های سیاسی؛ از اوکراین تا تایوان

بنا بر گفته‌های ترامپ، دو طرف در این دیدار درباره جنگ اوکراین نیز گفت‌و‌گو کردند و وعده دادند برای یافتن «راه‌حلی مشترک» تلاش کنند. هرچند موضوع تایوان - حساس‌ترین پرونده در روابط دو کشور- عمدا نادیده گرفته شد و هر دو رهبر پرسش خبرنگاران در این باره را بی‌پاسخ گذاشتند. ترامپ تایید کرد که چین «مقادیر زیادی نفت از روسیه می‌خرد»، اما افزود که این موضوع در دستور کار نشست قرار نداشت. در مقابل، شی در بیانیه آغازین خود گفت: «جهان با چالش‌های بزرگی روبه‌رو است؛ چین و آمریکا به‌عنوان دو قدرت بزرگ باید مسئولیت خود را در قبال ثبات جهانی بپذیرند و برای منافع دو کشور و جهان کار‌های بزرگ‌تری انجام دهند.»

*نشانه‌های تنش پنهان

اگرچه لبخند‌ها و دست‌دادن‌ها در تصاویر رسمی فضا را آرام نشان می‌داد، اما در لایه‌های زیرین گفت‌و‌گو، رقابت استراتژیک میان دو کشور ادامه دارد. توافق یک‌ساله بر سر عناصر نادر، بیش از آنکه نشانه آشتی واقعی باشد، وقفه‌ای موقت در مسیر رقابت ژئواقتصادی است. کارشناسان آمریکایی نیز همین دیدگاه را مطرح کردند. به گفته «کریگ سینگلتون» از بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها: «توافق پیشنهادی، الگوی تکراری امسال است؛ ثبات کوتاه‌مدت در لباس پیشرفت راهبردی. هر دو طرف صرفا در حال مدیریت نوسان‌اند تا از بحران کامل جلوگیری کنند، در حالی که رقابت عمیق‌تر همچنان باقی است.»

دیدار بوسان پیامی دوگانه برای جهان داشت: از یک‌سو امید به کاهش تنش‌های تجاری و باز شدن مسیر گفت‌و‌گو‌های بیشتر و از سوی دیگر، یادآوری این واقعیت که واشنگتن و پکن هنوز در یک رقابت ساختاری برای تسلط بر فناوری، انرژی و زنجیره‌های تأمین جهانی گرفتارند.

ترامپ در پایان نشست اعلام کرد قصد دارد در آوریل ۲۰۲۶ به چین سفر کند و شی نیز در زمانی پس از آن به آمریکا خواهد آمد. دیدار بوسان، اگرچه با لحنی آشتی‌جویانه برگزار شد، بیش از هر چیز نشان داد که روابط پکن و واشنگتن اکنون به مراحل مدیریت‌شده تضاد رسیده است. هر دو طرف به‌خوبی می‌دانند فروپاشی اقتصادی جهانی می‌تواند دستاورد‌های داخلی‌شان را تهدید کند، اما در عین حال حاضر نیستند از اهداف سیاسی و اقتصادی بلندمدت خود دست بکشند. در یک جمله، می‌توان گفت، بوسان نه پایان جنگ تجاری بود، نه آغاز صلح اقتصادی، بلکه توقفی موقت محسوب می‌شود در میدان نبردی که هنوز ادامه دارد.

انتهای پیام/