قیام حماسی ۱۹ آبان ۵۷ گچساران؛ نقطه عطفی در تاریخ مبارزات کهگیلویه و بویراحمد

به گزارش برنا؛ به پاس گرامیداشت این روز تاریخی، شورای فرهنگ عمومی استان، نوزدهم آبان را به نام روز کهگیلویه و بویراحمد در تقویم رسمی استان نام‌گذاری کرده تا یاد و خاطره شهدای این قیام در حافظه تاریخی مردم ماندگار بماند.

پیش‌زمینه قیام

بر اساس اسناد تاریخی و روایت شاهدان عینی، حرکت انقلابی مردم گچساران از اوایل دهه ۱۳۵۰ آغاز و در سال ۱۳۵۶ با شکل‌گیری سه ضلع مبارزاتی به اوج رسید.

به گفته یدالله مرادی، از شاهدان عینی وقایع روز ۱۹ آبان، این حادثه یک جریان ناگهانی و اتفاقی نبود، بلکه محصول سال‌ها تلاش، همبستگی و آگاهی انقلابی مردم این شهرستان بود که در قالب سه ضلع مثلث مبارزاتی یعنی بازار، صنعت نفت و فرهنگیان شکل گرفت و در نهایت در ۱۹ آبان ۱۳۵۷ به قیامی خونین و سرنوشت‌ساز انجامید.

وی بیان کرد: ضلع نخست این حرکت را بازاریان متدین و اهل دین تشکیل می‌دادند که با برگزاری جلسات مذهبی و دعوت از سخنرانانی از قم و انتقال اعلامیه‌ها و نوارهای سخنرانی امام خمینی(ره) از تهران به گچساران، در آگاهی‌بخشی مردم نقشی مؤثر داشتند.

مرادی با بیان اینکه ضلع دوم این قیام، کارکنان آگاه صنعت نفت بودند که با مشاهده تبعیض و غارت منابع ملی، به رهبری مرحوم محمد زید بهبهانی – مبارز تبعیدی از اهواز – به صف انقلابیون پیوستند گفت: همچنین ضلع سوم فرهنگیان انقلابی و معلمان متعهد به رهبری حاج بهرام تاج‌گردون در کنار دانش‌آموزان و دانشجویان، از طریق آموزش و روشنگری، بذر آگاهی و مقاومت را در میان نسل جوان کاشتند.

رهبری معنوی این جریان نیز بر عهده مرحوم متقی کاشانی و شهید محمدتقی بشارت – نماینده ویژه امام خمینی(ره) در گچساران – بود که نقش مهمی در انسجام نیروهای مردمی ایفا کردند.

در روز ۱۹ آبان چه گذشت؟

مرادی که در آن زمان دانش‌آموز سال سوم دبیرستان بود، از جزئیات روز واقعه چنین روایت می‌کندو می گوید: در ۱۹ آبان ۵۷ گروهی از زنان بدکاره شهر، در حمایت از شاه، با شعار "جاوید شاه" در خیابان دوگنبدان راهپیمایی کردند و این اقدام موجب خشم و تجمع مردم در مسجد جامع گچساران شد.

وی ادامه داد: حدود ساعت ۱۵، جمعیت انبوهی از شهروندان در مقابل مسجد نشسته بودند و به سخنرانی‌ها گوش می‌دادند که ناگهان خودرویی حامل نظامیان وارد شد و مأموران بی‌هیچ هشدار، به مردم شلیک کردند.

مرادی تصریح کرد: ابتدا مردم تصور می‌کردند تیرها مشقی است، اما با اصابت گلوله به شکم شهید سید نجف بلادیان، همه متوجه واقعیت تلخ ماجرا شدند و پس از آن مردم خشمگین به نشانه اعتراض، برخی اماکن از جمله مشروب‌فروشی‌ها و سینمای شهر را آتش زدند و چند جوان دیگر نیز در خیابان پهلوی آن روز (شهید بشارت کنونی) به شهادت رسیدند و درگیری‌ها تا ساعت هشت شب ادامه یافت.

شهادت حسین امینی و ادامه درگیری‌ها

مرادی درباره شهادت همکلاسی خود افزود: فردای آن روز، یکی از دوستانم خبر داد که جسدی در ساختمان نیمه‌کاره سیاحان (محل فعلی بسیج خواهران) رها شده ، وقتی رفتیم، دیدم پیکر بی‌جان دوستم، شهید حسین امینی، آنجاست و او شب قبل در درگیری مقابل فرمانداری زخمی شده و پس از پناه بردن به ساختمان، بر اثر شدت جراحات به شهادت رسیده بود.

وی اظهار کرد: شهدای ۱۹ آبان از اقوام مختلف لر، ترک، بهبهانی و اصفهانی بودند؛ از صنف‌های متنوعی همچون دانش‌آموز، کارگر، معلم و دانشجو. این تنوع نشان می‌دهد که نوزدهم آبان، آیینه وحدت و مشارکت همه اقشار مردمی در مسیر انقلاب بود.

روایت بازاریان و مبارزان قدیمی

محمدابراهیم شریعتی، از بازاریان قدیمی و مبارزان انقلابی گچساران، درباره آن روز می گوید: در دوران رژیم پهلوی مردم گچساران از ابتدایی‌ترین امکانات محروم بودند، در حالی‌که نفت و گاز این منطقه را صادر می‌کردند و مردم حتی آب آشامیدنی سالم نداشتند.

وی ادامه داد: در ۱۹ آبان ۵۷ شهر در التهاب بود؛ کارکنان صنعت نفت به دستور امام خمینی(ره) در اعتصاب بودند، بازار و ادارات تعطیل، و مردم در مسجد جامع گرد آمده بودند که ناگهان نیروهای ساواک مسجد را محاصره کردند و با دستور فرمانده، درب خانه خدا را به گلوله بستند.

وی افزود: در این حادثه، شش تن از جوانان انقلابی از قومیت‌ها و اصناف گوناگون از جمله شهید حاج سید نجف بلادیان (بازاری)، شهید سید مذکور پارسی (دانشجو)، شهید حسین کیامرثی (کارگر ترک‌زبان)، شهید غریب پرویزی (کارگر)، شهید محمد فراشبندی (دانش‌آموز) و شهید حسین امینی (دانش‌آموز) به شهادت رسیدند.

پیامدهای قیام و شکل‌گیری کمیته انقلاب

به گفته یدالله مرادی، قیام ۱۹ آبان پیامدهای عمیقی داشت؛ مردم پس از این واقعه جسارت بیشتری برای مقابله با رژیم پیدا کردند و فعالیت‌های انقلابی به اوج رسید.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دستور امام خمینی(ره) کمیته‌های انقلاب در سراسر کشور تشکیل شد و در گچساران نیز "شهید حجت‌الاسلام محمدتقی بشارت"، "محمد زید بهبهانی" و "بهرام تاج‌گردون" کمیته انقلاب را پایه‌گذاری کردند و جوانان شهر برای حفظ امنیت و پاسداری از تأسیسات نفتی مسلحانه خدمت کردند.

قیامی برای همیشه ماندگار

قیام ۱۹ آبان ۱۳۵۷، نه‌تنها در تاریخ گچساران، بلکه در مسیر انقلاب اسلامی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و ین واقعه، نمادی از ایمان، اتحاد و آگاهی مردم جنوب کشور در برابر ظلم و استبداد بود.

امروز، با گذشت دهه‌ها، خون پاک شهیدان آن روز همچنان یادآور حماسه‌ای است که در تاریخ کهگیلویه و بویراحمد با نام قیام ۱۹ آبان گچساران برای همیشه ثبت شد.

۱۹ آبان روز استان کهگیلویه و بویراحمد نام گذاری شد

مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه ۱۹ آبان روز استان کهگیلویه و بویراحمد نام گذاری شد گفت: در تاریخ ملت‌ها روزهایی وجود دارد که سرنوشت هر قوم، منطقه و کشوری را برجسته می‌کند ودر تاریخ مردم استان هم روز بزرگی مانند ۱۹ آبان ۵۷ راداریم که شش نفر از جوانان گچسارانی در مبارزه با رژیم منحوس پهلوی به شهادت رسیدند.

احمد بهرامی افزود: روز ۱۹ آبان باید با تلاش همه آحاد مردم استان برجسته شود چراکه با وجود همه ظلم‌ها، خفقان و سختگیری‌هایی که در دوران رژیم پهلوی وجود داشت اما جوانان غیور و انقلابی گچساران با تبعیت از امام‌(ره) و باشعور، فرهنگ و آگاهی هر چه بیشتر مسیر انقلاب را به زیبایی ترسیم کردند که در ادامه نیز در ۲۲ بهمن ۵۷ انقلاب اسلامی به پیروزی رسید.

وی اظهار کرد: پیگیری‌های زیادی صورت گرفته تا این روز به‌عنوان یک واقعه تاریخی ماندگار در تقویم اجرایی فرهنگ ایثار و شهادت بنیاد شهید به ثبت برسد و به‌عنوان یک روز ملی از آن یاد شود و به همین دلیل باید این روز ارزشمند هر چه بیشتر در جامعه تبیین شود.

وی ادامه داد: در این روز شش نفر از جوانان مبارز و از قومیت‌های مختلف به نام‌های شهید حاج سید نجف بلادیان بهبهانی بازاری، شهید سید مذکور پارسی دانشجو از سادات لر زبان، شهید حسین کیامرثی کارگر ترک‌زبان، شهید غریب پرویزی کارگر ترک‌زبان، شهید محمد فراشبندی دانش‌آموز و شهید حسین امینی دانش‌آموز ترک زبان به دست جلادان خون‌خوار و جنایت‌کار رژیم پهلوی به شهادت رسیدند.

موقعیت گچساران

میدان نفتی گچساران دومین میدان بزرگ نفتی ایران است که با مرکزیت شهرستان گچساران در استان های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، بوشهر و فارس قرار دارد.

شرکت بهره‌برداری نفت و گاز گچساران زیرمجموعه‌ شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب است و در زمینه استخراج، پالایش و انتقال نفت خام، گاز طبیعی و تولید میعانات گازی فعالیت می‌کند.