گنجینههای کهن خراسانشمالی زیر نگاه قانون
به گزارش برنا؛ خراسانشمالی با تاریخ غنی و میراث فرهنگی بینظیرش همواره به عنوان یکی از گنجینههای فرهنگی ایران شناخته شده است.
این استان با آثار تاریخی متنوع و ارزشمندی که در دل خود جای داده، نمایانگر هویت ملی و محلی ما است اما این هویت در سالهای اخیر با چالشهای زیادی مواجه شد.
بلاتکلیفی در تعیین حریم آثار تاریخی، تهدیدی جدی برای این گنجینهها به شمار میرفت اما اکنون با خوشحالی اعلام میشود که پس از سالها انتظار، حریم ۱۱ اثر تاریخی در این استان تعیین شده است.
تعیین حریم برای آثار تاریخی نه تنها اقدامی قانونی بلکه نشانهای از احترام به تاریخ و فرهنگ ماست و این اقدام نشاندهنده عزم راسخ مسوولان و جامعه برای حفظ ارزشهای فرهنگی و تاریخی است.
با تعیین حریم مناسب، میتوان از آسیبهای احتمالی ناشی از ساخت و سازهای غیرمجاز و فعالیتهای صنعتی جلوگیری کرد و این تصمیم به ما یادآوری میکند که حفاظت از میراث فرهنگی وظیفهای همگانی است و همه ما باید در این راستا تلاش کنیم.
تعیین حریم؛ از تپه ینگه قلعه تا رباط عشق
تپههای تعیین حریم شده شامل تپه ینگهقلعه ۱ و ۲ بجنورد، تپه فریمان اسفراین، مساجد جامع ایور و درق، بقایای کاروانسرای اِجُغ، تپه و کاروانسرای رباط عشق گرمه، ارگ کاظمخان جاجرم و آقتپه ۱ و ۲ پیشقلعه مانه هستند.
هر یک از این آثار داستانهایی از گذشته را روایت میکنند و نشاندهنده تمدنها و فرهنگهای مختلفی هستند که در این سرزمین شکوفا شدهاند.
سرپرست ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان شمالی در این باره می گوید: تصویب ضوابط عرصه و حریم ۱۱ اثر تاریخی استان در قالب هفت پرونده در نشست شورای ملی حرایم کشور، گامی مهم در صیانت اصولی از میراث فرهنگی به شمار میرود.
احمد دیناری می افزاید: این مصوبه از مهمترین اقدامات حفاظتی است که مسیر صیانت قانونی و جلوگیری از دخل و تصرف در آثار ارزشمند استان را هموار میکند.
وی با اشاره به اینکه این آثار در قالب هفت پرونده در شورا بررسی و تصویب شدهاند، می گوید: تعیین حریم و ابلاغ ضوابط حفاظتی به دستگاههای اجرایی، امکان ساماندهی، حفاظت اصولی و مدیریت بهتر این آثار را فراهم میکند و از توسعههای غیرمجاز، ساختوسازهای مخرب و تعرضهای احتمالی جلوگیری خواهد کرد.
تپه ینگه قلعه
تپههای ینگه قلعه متشکل از ۲ برجستگی کوتاه و بزرگ معروف به ینگه قلعه ۱ و ۲ است که بر اساس مستندات موجود دربردارنده شواهدی از هزاره اول قبل از میلاد هستند.
تاکنون در سطح هر ۲ محوطه مواد فرهنگی نوع دهستان و نوع سفال منقوش مربوط به هزاره اول پیدا شده است.
تپههای ینگه قلعه از یک سو به دلیل شخم سطحی اراضی در دهههای گذشته و از سوی دیگر به دلیل قرارگیری در محدوده شهر بجنورد در معرض تخریب قرار گرفته و حفریات قاچاق نیز آسیبهایی به آن وارد کرد.
این تپه ها در سال ۱۳۸۶ با شماره ۲۱۲۲۴ و ۲۱۱۰۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
تپه فریمان
تپه فریمان مربوط به سدههای اولیه و میانه دورانهای تاریخی پس از اسلام و در بخش شمال غرب دشت اسفراین در پایکوههای غربی رشتهکوه آلاداغ واقع شده است.
در سطح تپه دادههای فرهنگی از قبیل قطعات شکسته آجر، سفال، جوشکوره قابل مشاهده است که با توجه به شواهد سفالی از قبیل نقوش زرد بر زمینه قهوهای با خمیره قرمز آجری و قطعه سفالهای با لعاب یکرنگ فیروزهای، سبز لجنی مربوط به دوره سلجوقی می باشد.
این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ با شماره ۲۳۳۱۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد جامع درق
مسجد جامع درق از آثار ارزشمند مذهبی، تاریخی شهرستان گرمه قلمداد می شود که در دوره صفوی بنا شده است.
این مسجد کوچک با الگوی معماری سنتی و مصالح خشت و گل ساخته شده و سقف آن با مجموعه ای از قوس های ضربی پوشش یافته است و در وسط بنا چهار ستون درشت چهارگوش وجود دارد که پایه های گنبد بزرگ مرکزی بر روی آنها قرار گرفته است.
مسجد جامع ایور
مسجد جامع ایور از بناهای تاریخی ارزشمند جاجرم خراسان شمالی محسوب می شود که بر اساس کتیبه داخل بنا، تاریخ ساخت آن مربوط به سال ۱۱۷۱ هجری قمری است.
این مسجد با مصالح خشت و گل ساخته شده و سقف آن با گنبدهای کوچک ضربی، پوشش یافته که پایه آنها بر روی هفت ستون و ۶ نیم ستون مدور بزرگ قرار گرفته است.
رباط عشق گرمه
رباط عشق در موقعیت دشتی میانکوهی شوقان و در جنوب رشتهکوه آلاداغ قرار دارد.
مهمترین ویژگی این اثر موقعیت قرارگیری آن در نقطهای استراتژیک است که برای رفتن از خراسان به جرجان باید از آن عبور کرد. همین ویژگی باعث شده حتی بعد از تخریب کامل در قرون میانی اسلام دوباره در همین موضع مدتی بعد رباطی دیگر ساخته شود که اکنون نسبتا سالم و پا برجاست.
کاروانسرای رباط عشق در سال ۱۳۸۳ با شماره ۱۱۰۶۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
آق تپه مانه
تپه باستانی و تاریخی آق تپه به وسعت حدود ۵۰ هکتار در جنوب غربی شهر پیش قلعه مانه خراسان شمالی واقع شده است.
آق تپه در زبان ترکی محلی این منطقه به معنی تپه سفید است که به گفته بومی ها دلیل نامگذاری آن رنگ روشن خاک این تپه است.
آق تپه هویت و تاریخ شهر پیش قلعه را تا سه هزار سال قبل تایید می کند
این محوطه تاریخی که در سال ۵۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، یک استقرار شهری نسبتا بزرگ از هزاره اول قبل از میلاد تا اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی است که هویت و تاریخ شهر پیش قلعه را تا سه هزار سال قبل تایید می کند.
تاکنون ۷۵۴ اثر تاریخی خراسانشمالی در فهرست آثار ملی ثبت شده که از این تعداد ۵۲۵ اثر، تاریخی و مابقی طبیعی هستند.
استان با داشتن ۱۱۵۱ اثر تاریخی شناساییشده، در شمال شرق کشور قرار دارد و سالانه پذیرای میلیونها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم(ع) است که از این خطه عبور میکنند.
