گردشگری MICE؛ رقابت جدید شهرها برای جذب سرمایه و ایده
دکتر بنیاسدی با درج یادداشتی در برنا نوشت:تصور کنید شهری که هر ماه میزبان دهها همایش علمی، نمایشگاه تخصصی یا رویداد فرهنگی بینالمللی است؛ خیابانهایش پر از مهمانانی از سراسر جهان، هتلها و رستورانها مملو از بازدیدکننده، و دانشگاهها و مراکز علمی پر از ایده و نوآوری. این تصویر تنها یک خیال زیبا نیست؛ بلکه چشمانداز واقعی شهرهای پیشرو در گردشگری MICE است. براساس آخرین آمار سازمان جهانی گردشگری، شهرهایی که توانستهاند میزبان رویدادهای بینالمللی باشند، به طور متوسط ۲۰ تا ۳۰ درصد رشد اقتصادی اضافی در بخش خدمات و هتلداری تجربه کرده و برند خود را در سطح جهانی تثبیت کردهاند. پرسش اینجاست: آیا ایران با تمام ظرفیتهایش آماده است تا در این رقابت جهانی حضور فعال داشته باشد و از میزبانی رویدادها، نه تنها سود اقتصادی بلکه اعتبار بینالمللی کسب کند؟
وی افزود: گردشگری MICE که شامل همایشها، سفرهای انگیزشی، کنفرانسها، نمایشگاهها و رویدادها است، سالهاست در کشورهای پیشرو بهعنوان یک صنعت استراتژیک شناخته میشود. این نوع گردشگری فراتر از پر شدن هتلها و سالنهای همایش است؛ ایجاد شبکههای علمی، تجاری و فناورانه، رشد اقتصادی، توسعه فرهنگی و ارتقای تصویر بینالمللی شهرها را به همراه دارد. ایران با موقعیت جغرافیایی ممتاز در منطقه، میتواند به یک مرکز مهم گردشگری همایش و رویداد در خاورمیانه تبدیل شود. شهرهایی مانند تهران، به عنوان پایتخت و مرکز همایشهای بینالمللی، شیراز و اصفهان با ظرفیتهای تاریخی و فرهنگی منحصر به فرد و مشهد با جاذبههای مذهبی و زیرساختهای پذیرایی گسترده، هرکدام مزیتهای رقابتی ویژهای دارند که میتواند گردشگران رویداد و سرمایهگذاران خارجی را جذب کند. هر رویداد بینالمللی میتواند علاوه بر گردش مالی، امکان معرفی پروژههای علمی و صنعتی، صنایع خلاق و استارتاپها را به سرمایهگذاران خارجی فراهم کند و به شکل مستقیم در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال مؤثر باشد. بنابراین، توسعه گردشگری MICE هم یک اقدام فرهنگی و علمی و هم یک استراتژی اقتصادی هوشمند برای جذب سرمایه و ارتقای جایگاه ایران در منطقه است.
وی در یادداشت خود ادامه داد: این حال، سهم ایران از بازار جهانی گردشگری MICE بسیار کمتر از توان واقعی کشور است. علت اصلی ضعف، نبود برنامهریزی استراتژیک، پراکندگی نهادهای مسئول و تمرکز محدود بر برنامههای کوتاهمدت و تشریفاتی است. بسیاری از رویدادهای بینالمللی نیازمند برنامهریزی چندساله و ثبت در تقویم جهانی هستند، اما حضور ایران در این تقویمها محدود است و فرصتهای ارزشمند از دست میرود. ضعف در برندسازی شهری باعث میشود تجربه شرکتکنندگان محدود به سالنهای همایش شود و هویت بصری، برنامههای فرهنگی جانبی، معرفی صنایع محلی و جاذبههای شهری کمتر دیده شود. ایران همچنین حضور فعالی در شبکههای بینالمللی MICE ندارد؛ این کمکاری مانع از افزایش فرصتهای میزبانی رویدادهای علمی، صنعتی و فرهنگی و ارتقای تصویر کشور میشود. کمبود دادههای دقیق و شفاف درباره بازار MICE نیز تصمیمگیری استراتژیک برای سرمایهگذاران و نهادهای دولتی را دشوار میکند و پراکندگی رویدادها و تمرکز ناکافی بر جذب گردشگران تخصصی و سرمایهگذاران، پتانسیل واقعی ایران در این حوزه را محدود کرده است.
دکتر بنیاسدی اضافه کرد: برای درک اهمیت این حوزه کافی است نگاه کوتاهی به ترکیه داشته باشیم؛ کشوری که گردشگری همایش را به یکی از ارکان اصلی اقتصاد خود تبدیل کرده است. بر اساس گزارشها، گردشگری MICE حدود ۲۰٪ از درآمد گردشگری ترکیه را تشکیل میدهد و متوسط هزینه هر شرکتکننده در یک کنفرانس حدود 258/2 دلار است. نرخ رشد سالانه بازار MICE ترکیه حدود ۱۰٪ گزارش شده و ارزش آن در سال ۲۰۲5 نزدیک 63/6 میلیارد دلار برآورد شد که پیشبینی میشود تا سال ۲۰۳۳ به 7/13 میلیارد دلار برسد. شاخصترین مقاصد این بازار استانبول و آنتالیا هستند؛ در استانبول ۷–۸ رویداد بزرگ در ماه برگزار میشود و در آنتالیا گروههایی تا سقف ۵۰۰ نفر حضور دارند. این موفقیت ترکیه نشان میدهد که با استراتژی روشن، توسعه زیرساخت و برندینگ شهری، امکان تبدیل شدن به قطب منطقهای رویداد وجود دارد . مسیری که ایران نیز میتواند با برنامهریزی جدی دنبال کند.
مدیر امور گردشگری و راه ابریشم شهرداری سمنان تاکید کرد: برای ارتقای گردشگری MICE در ایران، تدوین نقشه راه ملی و شهری ضروری است؛ هر شهر باید مزیت رقابتی خود را شناسایی کرده، نوع رویدادهای قابل جذب را مشخص و تجربهای متفاوت برای شرکتکنندگان ارائه دهد. ایجاد نهاد هماهنگکننده نیز میتواند همکاری میان مدیریت شهری، اتاقهای بازرگانی، هتلها، دانشگاهها و بخش خصوصی را یکپارچه کند و از پراکندگی تصمیمها جلوگیری نماید. همزمان، تقویت برند شهری با تمرکز بر تجربه شرکتکننده اهمیت دارد؛ تجربهای که فراتر از سالن همایش باشد و فرهنگ، نوآوری و خدمات شهری را در بر گیرد. حمایت از شرکتهای متخصص مدیریت رویداد نیز کیفیت برگزاری و استانداردهای بینالمللی را وارد میکند و پیوند رویدادها با اقتصاد محلی، فرصت معرفی شرکتهای دانشبنیان، صنایع خلاق و مراکز علمی را فراهم میآورد و ارزش افزوده واقعی ایجاد میکند.
وی در پایان گردشگری MICE فراتر از یک فعالیت اقتصادی دانست و بیان کرد: این سبک گردشگری بخشی از هویت آیندهمحور شهرها و کشورها است. ایران با ظرفیتهای متنوع خود میتواند بازیگری مهم در این عرصه باشد، اگر از «میزبانی تشریفات» عبور کرده و به «میزبانی آینده» برسد. توسعه نهادهای آماری و ارائه دادههای دقیق، شفاف و دورهای میتواند علاوه بر جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی، مسیر ایران را برای حضور مؤثر و پایدار در گردشگری بینالمللی هموار کند و جایگاه ویژه ایران در منطقه را تثبیت نماید.
