نجات آب در اقلیمی خشکو خاص / هرمزگان الگوی نوین آبیاری در کشور

به گزارش برنا؛ براساس آخرین آمارهای منتشر شده، سطح زیرکشت اراضی زراعی، باغی و محصولات سبزی و صیفی خارج از فصل استان هرمزگان در حال حاضر از مرز ۱۶۱ هزار هکتار عبور کرده است که این سطح کشت، سالانه بیش از سه میلیون و ۹۵۰ هزار تُن محصول را به بازار عرضه می‌کند.

این آمارها نشان می‌دهد که استان هرمزگان با عبور از مرز ۱۶۱ هزار هکتار کشت خارج از فصل و دستیابی به نرخ بالای ۷۰ درصد بهره‌گیری از سیستم‌های آبیاری نوین، نقش خود را به عنوان قطب استراتژیک تامین محصولات کشاورزی کشور در فصول سرد تثبیت کرده است؛ این دستاورد ترکیبی از بهره‌گیری از مزیت‌های اقلیمی و سرمایه‌گذاری موثر در فناوری‌های کشاورزی مدرن است.

هرمزگان؛ شتاب در توسعه سامانه‌های نوین آبیاری برای مدیریت بهینه منابع آب

سامانه‌های نوین و تحت فشار آبیاری به روش‌هایی گفته می‌شود که طی آن آب با استفاده از لوله‌گذاری و فشار بیش از فشار اتمسفر بر سطح اراضی کشاورزی توزیع و به ریشه گیاه منتقل می‌شود. بهره‌گیری از این روش‌ها نیازمند یکپارچه‌سازی اراضی، سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی و همچنین اقتصادی‌تر شدن فرآیند تولید برای کشاورزان است.

این شیوه آبیاری، بالاترین بازدهی مصرف آب را در میان روش‌های مختلف دارد؛ زیرا آب در مسیر انتقال از داخل لوله‌های ویژه عبور کرده و تماس مستقیم با هوا و خاک ندارد، از این رو میزان اتلاف آب به حداقل رسیده و نیاز به آب و نیروی کار نسبت به روش‌های سنتی به‌مراتب کمتر است.

براساس اعلام مسئولان جهادکشاورزی هرمزگان، تاکنون ۶۰ درصد از اراضی باغی و ۴۰ درصد از اراضی زراعی استان به سامانه‌های آبیاری نوین مجهز شده‌اند. همچنین عملیات اجرایی این طرح در ۱۵۶ هکتار دیگر از مزارع ادامه دارد که با تکمیل آن، سطح اراضی بهره‌مند از این فناوری بیش از پیش افزایش خواهد یافت.

توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، احداث زیرساخت‌های کشاورزی و اجرای الگوی کشت از سیاست‌های اصلی وزارت جهاد کشاورزی به شمار می‌رود که تحقق آن در استان‌ها، به‌ویژه هرمزگان، نیازمند تامین اعتبارات لازم است.

توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، احداث زیرساخت‌های کشاورزی و اجرای الگوی کشت از سیاست‌های اصلی وزارت جهاد کشاورزی به شمار می‌رود که تحقق آن در استان‌ها، به‌ویژه هرمزگان، نیازمند تامین اعتبارات لازم است.

کارشناسان معتقدند اجرای این طرح‌ها علاوه بر کاهش هدررفت آب، موجب افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه تولید و استفاده بهینه از منابع خاک و انرژی می‌شود. گسترش آبیاری تحت فشار در نقاط مختلف هرمزگان، امکان مدیریت دقیق آبیاری، بهبود کیفیت محصول و افزایش بازده اقتصادی را برای کشاورزان فراهم کرده است.

بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، با ادامه روند تجهیز اراضی، سهم استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری در هرمزگان افزایش خواهد یافت و به این ترتیب پایداری کشاورزی در استان تقویت می‌شود.

به گفته متخصصان، اجرای روش‌های نوین آبیاری، راندمان را در شیوه قطره‌ای تا ۹۵ درصد و در روش بارانی تا ۷۵ تا ۸۰ درصد افزایش می‌دهد. از این رو با توجه به اقلیم خشک هرمزگان، محدودیت منابع آبی و جدی بودن بحران آب، توسعه این روش‌ها برای صرفه‌جویی و مدیریت منابع آبی و جایگزینی آبیاری سنتی و غرقابی با شیوه‌های نوین، به عنوان یک ضرورت اساسی در استان مورد تأکید قرار گرفته است.

گامی رو به جلو برای کشاورزی پایدار

توسعه آبیاری تحت فشار علاوه بر کاهش اتلاف آب، موجب افزایش کیفیت محصولات، کاهش هزینه‌های تولید و استفاده بهینه از منابع خاک و انرژی شده است؛ با ادامه روند تجهیز اراضی، برنامه‌ریزی‌ها بر آن است که سهم سیستم‌های نوین آبیاری در هرمزگان بیش از گذشته افزایش یابد و مسیر پایداری کشاورزی در این استان تقویت شود.

در این راستا مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان اظهار کرد: با ادامه شرایط خشکسالی و کاهش محسوس منابع آب در هرمزگان، اجرای طرح‌های نوین آبیاری در اولویت برنامه‌های بخش کشاورزی استان قرار گرفته است؛ در همین راستا، از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۸۷۳ هکتار از اراضی کشاورزی هرمزگان به سامانه‌های آبیاری تحت فشار مجهز شده است؛ اقدامی که به گفته کارشناسان، نقش موثری در مهار هدررفت آب، افزایش راندمان آبیاری و پایداری تولید دارد.

عبدالعلی مرادی یادآور شد: این سطح جدید تجهیزشده، بخشی از برنامه جامع وزارت جهاد کشاورزی برای مقابله با اثرات طولانی‌مدت خشکسالی در مناطق جنوبی کشور است؛ برنامه‌ای که هدف آن، گذار تدریجی از شیوه‌های سنتی آبیاری و استقرار روش‌های علمی، دقیق و کم‌مصرف در مزارع استان است.

از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۸۷۳ هکتار از اراضی کشاورزی هرمزگان به سامانه‌های آبیاری تحت فشار مجهز شده است؛ اقدامی که به گفته کارشناسان، نقش موثری در مهار هدررفت آب، افزایش راندمان آبیاری و پایداری تولید دارد.

وی بیان کرد: به‌کارگیری سیستم‌های آبیاری تحت فشار در این ۸۷۳ هکتار علاوه بر کاهش مصرف آب، موجب بهبود کیفیت آبیاری، کاهش هزینه‌های نیروی کار، امکان مدیریت زمانی و حجمی آب و افزایش بهره‌وری محصول شده و زمینه را برای پایداری بیشتر تولیدات کشاورزی فراهم کرده است.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان تاکید کرد: روند تجهیز اراضی همچنان ادامه دارد و با تکمیل طرح‌های در دست اجرا، سهم هرمزگان از سیستم‌های آبیاری نوین بیش از پیش افزایش خواهد یافت.

مرادی ادامه داد: با افزودن این ۸۷۳ هکتار جدید به سطح اراضی تجهیزشده، مجموع زمین‌های کشاورزی هرمزگان که اکنون از سامانه‌های آبیاری تحت فشار بهره‌مند هستند، به ۱۱۳ هزار و ۶۰۰ هکتار رسیده است؛ رقمی که نشان‌دهنده یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های آبیاری نوین کشور در یک استان گرم و خشک است.

وی گفت: افزایش این سطح، تنها به معنای گسترش زیرساخت‌های فنی نیست، بلکه تغییری بنیادین در الگوی مصرف آب و شیوه مدیریت مزرعه به شمار می‌رود؛ بهره‌گیری از آبیاری تحت فشار در این وسعت، نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش هدررفت آب، افزایش راندمان آبیاری، بهبود تغذیه گیاه، کاهش هزینه‌های تولید و ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی داشته است.

به گفته وی، آبیاری نوین با رساندن آب دقیقاً به ریشه گیاه، موجب صرفه‌جویی قابل‌توجه در منابع آبی استان شده و امکان کنترل بهتر شرایط مزرعه را برای کشاورزان فراهم می‌کند؛ موضوعی که در اقلیم خشک هرمزگان و شرایط تداوم خشکسالی، اهمیت دوچندان دارد.

وی گفت: این دستاورد نشان می‌دهد که توسعه آبیاری تحت فشار در هرمزگان نه تنها یک اقدام فنی، بلکه گامی راهبردی در مسیر مقاوم‌سازی کشاورزی، افزایش پایداری تولید و ارتقای امنیت غذایی استان است.

مرادی ادامه داد: در حال حاضر نیز عملیات تجهیز ۱۵۶ هکتار دیگر از مزارع هرمزگان به سامانه‌های آبیاری تحت فشار در مراحل اجرایی قرار دارد؛ طرحی که با پیشرفت آن، روند توسعه سیستم‌های نوین آبیاری در استان شتاب بیشتری می‌گیرد.

به گفته وی، این اراضی در نقاط مختلف استان هرمزگان در حال آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم هستند و با پایان یافتن عملیات نصب لوله‌ها، ایستگاه‌های پمپاژ و تجهیزات کنترلی، به زنجیره گسترده اراضی مجهز به آبیاری نوین افزوده خواهند شد.

مدیر آب و خاک سازمان جهادکشاورزی هرمزگان ابراز کرد: تکمیل این طرح نه تنها سطح بهره‌مندی کشاورزان از فناوری‌های کم‌مصرف را افزایش می‌دهد، بلکه ظرفیت استان برای مدیریت هوشمند آب، کاهش تلفات، بهبود عملکرد محصول و تثبیت تولید در شرایط خشکسالی را بیش از گذشته تقویت می‌کند؛ به این ترتیب، هرمزگان با هر مرحله پیشروی در اجرای این پروژه‌ها، گام دیگری به سمت کشاورزی پایدار و سازگار با کم‌آبی برمی‌دارد.

وی اجرای طرح‌های نوین آبیاری در هرمزگان را گامی اساسی در مسیر سازگاری با کم‌آبی و گذر از کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن دانست و تأکید کرد که توسعه این سیستم‌ها، نقش مهمی در ارتقای پایداری تولیدات کشاورزی در استان خواهد داشت.

تحول بزرگ مدیریت آب در هرمزگان؛ از سنت تا فناوری

بررسی روند توسعه آبیاری تحت فشار در هرمزگان نشان می‌دهد که این استان طی سال‌های اخیر یکی از موفق‌ترین نمونه‌ها در گذار از شیوه‌های سنتی به سیستم‌های نوین آبیاری در کشور بوده است؛ تجهیز ۱۱۳ هزار و ۶۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی به این سامانه‌ها آن هم در منطقه‌ای با اقلیم خشک و محدودیت شدید منابع آب ـ بیانگر تحولی راهبردی در مدیریت آب و افزایش بهره‌وری است.

اجرای این طرح‌ها موجب کاهش چشمگیر هدررفت آب، افزایش حداکثری راندمان آبیاری و بهبود قابل توجه کیفیت و عملکرد محصولات کشاورزی شده است. افزون بر این، ادامه عملیات تجهیز ۱۵۶ هکتار دیگر از اراضی، نشان‌دهنده تداوم عزم استان برای نوسازی زیرساخت‌های کشاورزی و انطباق هرچه بیشتر با چالش‌های اقلیمی است.

به‌طور کلی، توسعه آبیاری تحت فشار در هرمزگان تنها یک اقدام فنی یا عمرانی نیست، بلکه پایه‌گذار کشاورزی هوشمند، پایدار و مقاوم در برابر خشکسالی به شمار می‌آید؛ مسیری که می‌تواند الگویی موفق برای سایر مناطق کم‌آب کشور بوده و آینده کشاورزی جنوب ایران را مطمئن‌تر، کارآمدتر و پربازده‌تر سازد.

هرمزگان از جنوبی‌ترین استان‌های ایران با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۴۷۱ کیلومتر مربع در ساحل خلیج فارس و دریای عمان واقع شده و متشکل از ۱۳ شهرستان، ۱۴ جزیره، ۴۵ شهر، ۳۹ بخش ، ۸۵ دهستان و ۲ هزار و ۱۷۹ آبادی دارای سکنه است.