مسکن ملی ایلام، مسیری دشوار اما امیدبخش برای تحقق رؤیای خانه‌دار شدن در استان

به گزارش برنا؛ تامین مسکن امن و مطمئن همواره در صدر دغدغه‌های اصلی خانوارهای ایرانی قرار داشته و از این رو دولت چهاردهم با جدیت پیگیر اجرای نهضت ملی مسکن است، این برنامه ملی با هدف ساخت حدود چهار میلیون واحد مسکونی در سراسر کشور طراحی شده که بخش مهمی از آن در استان ایلام نیز در دست اجرا است.

در سال‌های اخیر رشد فزاینده قیمت زمین و ملک تحقق رویای خانه‌دار شدن را برای بسیاری از جوانان و خانواده‌های بدون سرپناه در عمل به آرزوی دور تبدیل کرده بود، با این حال آغاز این طرح بزرگ ملی بارقه‌ای از امید را در دل این قشر جامعه زنده کرده و افقی نو برای مالکیت مسکن ترسیم کرده است.

با وجود اهداف بلندپروازانه، مسیر اجرای این پروژه با چالش‌های متعددی روبه رو است، بزرگ‌ترین مانع پیش‌روی روند اجرایی طرح کسری مزمن در منابع مالی و اعتبارهای تخصیص‌یافته است، تاخیرهای مکرر در تزریق بودجه‌ها توان عملیاتی پروژه‌ها را تضعیف کرده و متقاضیان زیادی را به دلیل ناتوانی در تامین سهم آورده خود از فرآیند ساخت‌وساز کنار گذاشته است.

از سوی دیگر، تاثیرهای تورم و نوسان‌های شدید بازار مصالح ساختمانی باعث شده تا هزینه‌های اولیه پروژه‌ها به طور کامل تغییر کند و این امر به طور مستقیم به کند شدن عملیات ساخت منجر شود، افزون بر این از منظر فنی کمبود زمین‌های مناسب و آماده‌ نشدن سریع عرصه‌های قابل واگذاری بن‌بست‌های فیزیکی جدیدی را بر سر راه پیمانکاران قرار داده است.

رضا بیگلری از تحلیلگران و کارشناسان حوزه مسکن ایلام این حوزه تاکید می‌کند که برای عبور از رکود کنونی لازم است دولت و شبکه بانکی با اتخاذ راهکارهای مالی شفاف‌تر و ارائه تسهیلات با بهره پایین جریان پرداخت‌ها را منظم و بدون وقفه سازند، بدون شک این اقدام فشار اقتصادی از روی اقشار کم‌درآمد برداشته و تضمین‌کننده تداوم و شتاب پیشرفت پروژه‌های عمرانی خواهد بود.

مشکلات مالی متقاضیان و ضرورت نظارت بیشتر بر واحدهای مسکن ملی ایلام

بخش قابل‌توجهی از متقاضیان طرح مسکن ملی به‌ ویژه جوانان و اقشار کم‌درآمد، توانایی تامین منابع مالی لازم برای آغاز یا تکمیل ساخت واحدهای مسکونی را ندارند، از سوی دیگر فرآیند اخذ مجوزهای باقی‌مانده و تامین زیرساخت‌های اولیه همچنان به کندی پیش می‌رود.

نبود پایش منسجم و دائمی بر پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها نیز وضعیت را پیچیده‌تر کرده است، پس از تحویل زمین سازوکار موثر و پیوسته‌ای برای پایش عملکرد پیمانکاران، رفع موانع اجرایی و حمایت واقعی از متقاضیان وجود ندارد، امری که اگر اصلاح نشود نهضت ملی مسکن در استان مرزی ایلام را همچنان با کندی و تاخیر مواجه خواهد کرد.

طولانی شدن فرآیند اجرایی پروژه‌ها بزرگ‌ترین مانع مسکن ملی ایلام

استاندار ایلام در این باره با تاکید بر این که بزرگ‌ترین مانع در اجرای پروژه‌های نهضت ملی مسکن طولانی شدن فرآیندهای اجرایی است، گفت: دستگاه‌های خدمات‌رسان توسعه زیرساخت‌های این بخش را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.

احمد کرمی اظهار کرد: در نشست اخیر شورای مسکن ملی چالش‌های متعددی در حوزه نهضت ملی مسکن استان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که بسیاری از آن‌ها ماهیت مشترک با دیگر استان‌ها داشتند، با این وجود موارد خاص استان ما نیز وجود دارد که نیازمند پیگیری فوری است.

وی افزود: بزرگ‌ترین مانع، طولانی شدن فرآیند اجرایی پروژه‌ها است که منجر به اعمال تعدیل‌های هزینه‌ای و افزایش سنگین بار مالی بر دوش متقاضیان می‌شود و به تبع آن نارضایتی‌ها را افزایش می‌دهد لذا انتظار می‌رود دستگاه‌های خدمات‌رسان توسعه زیرساخت‌های نهضت ملی مسکن را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.

استاندار ایلام یادآور شد: اکنون ۲۲ هزار و ۱۹۱ واحد مسکونی در قالب پروژه نهضت ملی در استان در دست ساخت است و از این تعداد پروژه‌هایی که بنیاد مسکن به عنوان کارگزار عهده‌دار اجرای آن بوده، با اتمام کار ساخت چندین واحد از سهم خود توانسته‌ در دولت چهاردهم ۲۹۰۰ واحد را به بهره‌برداری برسانند.

ضرورت تکمیل تعداد مشخصی از واحدها مسکن ملی ایلام تا پایان سال

استاندار ایلام گفت: تاکید می‌شود تا پایان سال جاری، تمرکز اصلی بر آماده‌سازی تعداد مشخصی از واحدها برای بهره‌برداری باشد و در این راستا از همکاری بانک مسکن و صندوق ملی مسکن که منجر به تخصیص مبلغ ۷۱ میلیارد تومان تسهیلات شده قدردانی می‌شود.

وی اضافه کرد: این اعتبار باید به فوریت برای واحدهایی که بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارند تسویه تا امکان تزریق منابع بیشتر و شتاب در بهره‌برداری واحدها فراهم شود و هزینه‌های نهایی کاهش یابد.

استاندار ایلام بیان کرد: مسائلی نظیر هزینه‌های بالای تمدید قراردادهای نظام مهندسی به دلیل طولانی شدن پروژه نیازمند تعیین تکلیف فوری است که در این مورد پیشنهاد می‌شود جلسه‌ای با حضور فرمانداران، نمایندگان نظام مهندسی و بانک مسکن برگزار تا مشکلات مربوط به تأمین تسهیلات و هزینه‌های نظارتی مرتفع شود.

کرمی افزود: با وجود قدردانی از عملکرد برخی دستگاه‌ها در حوزه زیرساخت‌ها لازم است در دیگر بخش‌ها شتاب عمل بیشتری به خرج دهیم به ویژه در تأمین زمین برای طرح‌های جوانی جمعیت، مسکن محرومان و مسکن نیروهای مسلح که از اولویت‌های اصلی هستند.

وی تاکید کرد: انتظار می‌رود بر اساس روش‌های مطرح شده در شورای مسکن روند تامین زمین با جدیت پیگیری شود و در نهایت با توجه به محدودیت زمین بررسی امکان جانمایی یک شهرک مستقل با ارائه کامل خدمات زیربنایی برای تامین بخشی از نیازهای مسکن استان ضروری است.

تکلیف بانک‌ها به تخصیص ۲۰ درصد از منابع به طرح مسکن ملی

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام نیز با بیان این که میانگین پیشرفت فیزیکی پروژه‌های نهضت ملی مسکن استان ۷۰ تا ۹۰ درصد است، تاکید کرد که بانک‌ها باید ۲۰ درصد از منابع خود را به حوزه مسکن ملی اختصاص دهند.

رضا دارابی بیان کرد: بانک‌های عامل بر اساس سهمیه و با معرفی راه و شهرسازی ایلام در بازه زمانی کوتاهی باید برای متقاضیان تشکیل پرونده دهند و در غیر این صورت به عنوان ترک فعل باید پاسخگوی مراجع قضایی باشند.

وی افزود: استناد همه ما به قانون است و سهمیه‌ها برای بانک‌ها مشخص شده و خارج از این چارچوب کار اضافه‌ای از بانک‌های استان نمی‌خواهیم.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام تاکید کرد: با توجه به پیشرفت فیزیکی ۷۰ تا ۹۰ درصدی پروژه‌های مسکن ملی در استان ایلام، حسب مصوبه شورای تامین مسکن، دستگاه‌ها وظیفه دارند در اسرع وقت کاربری‌های عمومی مانند مدارس، فضای سبز، مراکز درمانی مساجد و … را هرچه سریع‌تر ایجاد کنند و هرگونه اهمال در این زمینه، به عنوان ترک فعل تلقی خواهد شد.

دارابی اضافه کرد: هزینه صدور پروانه ساختمانی برای مسکن محرومان و متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن زیر پوشش نهادهای حمایتی، به صورت رایگان است و شهرداری‌های استان مکلف به استرداد هزینه‌های اخذ شده احتمالی هستند.

وی ضمن تاکید بر تامین زمین‌های مورد نیاز برای مسکن محرومان در تمام شهرستان‌ها، عنوان کرد: افرادی که توان ادامه پرداخت ندارند به شرطی که انصراف بدهند، تعیین تکلیف شده و افراد متقاضی جدید جایگزین می‌شوند.

سه هزار مسکن ایلام در حال احداث است

مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام هم با بیان این که عملیات ساخت سه‌هزار و ۱۸۶ خانه در قالب طرح نهضت ملی مسکن در شهرهای مختلف استان آغاز شده و بخشی از آن‌ها نیز در مراحل نهایی تکمیل قرار دارند، گفت که اجرای این طرح با هدف خانه‌دار کردن اقشار متوسط و جوان استان با شتاب مطلوبی در حال پیشرفت است.

جعفر رفیعی اظهار کرد: تاکنون برای این تعداد خانه در قالب طرح نهضت ملی مسکن استان ایلام پروانه ساخت صادر و عملیات اجرایی آن‌ها آغاز شده که بخش عمده این پروژه‌ها در شهر ایلام در دست اجرا است.

وی افزود: از این تعداد، ۲۷۵ واحد تکمیل و آماده تحویل نهایی به متقاضیان است و روند تکمیل بقیه واحدها نیز با شتاب مطلوبی در حال پیگیری است.

دو پروژه بزرگ مسکن شهر ایلام کِی از زمین بلند می‌شود؟

مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام با بیان این که در شهر ایلام دو پروژه بزرگ نهضت ملی مسکن در حال اجرا است، گفت: پروژه «کوثر» با یک‌هزار و ۸۸ واحد در زمینی به گستره ۱۵ هکتار با حدود ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی و پروژه «تپه ماهور» با ۶۳۰ واحد و حدود ۷۰ درصد پیشرفت آماده بهره‌برداری است.

مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام یادآور شد که این بلوک‌ها طبق جدول زمان‌بندی و بر اساس اولویت آورده متقاضیان، در دهه مبارک فجر امسال به واجدان شرایط تحویل داده خواهد شد.

وی ادامه داد: در شهر مهران نیز یک سایت ۱۰۰ هکتاری برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در نظر گرفته شده که تاکنون ۱۳۴ قطعه زمین به متقاضیان واگذار شده است.

رفیعی بیان کرد که همچنین در قالب طرح جوانی جمعیت، ۵۷۷ قطعه زمین دیگر در این شهر واگذار شده که ساخت آن‌ها به‌صورت ویلایی و توسط خود متقاضیان انجام می‌شود.

مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام بیان کرد: در شهرستان مرزی دهلران نیز دو سایت ۶۰ و ۱۵ هکتاری به طرح‌های نهضت ملی مسکن و جوانی جمعیت اختصاص یافته و تاکنون ۳۵۲ قطعه زمین در قالب طرح جوانی جمعیت تحویل و ۴۴۷ قطعه دیگر نیز آماده واگذاری است.

مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام با اشاره به برنامه توسعه مسکن در دهلران، گفت: پهنه ۲۰۰ هکتاری دیگر نیز در مرحله برگزاری مناقصه برای آماده‌سازی قرار دارد و پس از اتمام عملیات زیرساخت، زمین‌ها به متقاضیان تحویل داده خواهد شد.

وی با بیان اینکه سقف تسهیلات طرح نهضت ملی مسکن بین ۵۵۰ تا ۶۵۰ میلیون تومان است، یادآور شد: در زمین‌های ویلایی ساخت به‌صورت خودمالک انجام می‌شود و آورده نقدی به طور مستقیم به دستگاه اجرایی پرداخت نمی‌شود، بلکه هزینه ساخت بر عهده متقاضی است.

رفیعی با تاکید بر اینکه خرید و فروش واحدها و زمین‌های واگذارشده طرح نهضت ملی مسکن ممنوع و غیرقانونی است، گفت: متقاضیان موظف‌اند حداکثر ظرف سه ماه پس از تحویل زمین نسبت به اخذ پروانه ساخت اقدام کنند و ظرف مدت دو سال واحد خود را تکمیل نمایند و در صورت عدم رعایت این زمان‌بندی قرارداد فسخ و زمین به متقاضیان بعدی واگذار می‌شود.

وی اضافه کرد: در طرح جوانی جمعیت، محدودیت زمانی برای ساخت وجود ندارد و زمین از زمان عقد قرارداد به مالکیت متقاضی درمی‌آید و بر اساس توان مالی خود می‌تواند ساخت را آغاز کند.

رفیعی گفت: در دیگر شهرهای استان ایلام، پروژه‌های نهضت ملی مسکن به‌ صورت انبوه‌سازی یا گروه‌ساخت اجرا می‌شود و تنها در شهرهای مهران و دهلران، با توجه به موقعیت این شهرها زمین‌های ویلایی به متقاضیان واگذار شده است.

با این اوصاف گزارش پروژه نهضت ملی مسکن در استان ایلام نشان می‌دهد که با وجود ساخت و ساز گسترده بیش از ۲۲ هزار واحد مسکونی، این طرح با چالش‌های ساختاری و مالی روبه‌رو است که مانع از تحویل فوری پروژه‌ها به متقاضیان شده است.

بزرگترین مانع، تاخیر در آماده‌سازی و تامین زیرساخت‌های عمومی است که به طور مستقیم به طولانی شدن فرآیندها و تحمیل هزینه‌های تعدیل سنگین بر دوش متقاضیان منجر شده است.

همچنین پایبند نبودن بانک‌ها به تخصیص سهمیه قانونی ۲۰ درصدی از منابع خود به عنوان یک «ترک فعل» مورد انتقاد قرار گرفته و مدیران استان بر لزوم نظارت قاطع، الزام بانک‌ها به تشکیل سریع پرونده‌ها و تعیین ضرب‌الاجل برای دستگاه‌های خدمات‌رسان برایررفع کمبودها و نواقص زیرساختی تأکید کرده‌اند.

در شهرستان‌هایی مانند مهران و دهلران، زمین برای اجرای طرح‌های ویلایی (جوانی جمعیت) نیز تخصیص یافته است، در مجموع عزم مدیریتی برای حل چالش‌های تأخیر و بهره‌برداری از واحدهای نزدیک به اتمام قاطعانه است، اما تحقق کامل اهداف منوط به رفع موانع زیرساختی و انضباط مالی نهادهای مرتبط خواهد بود.