نقض سازمانیافته حقوق کودکان توسط گروه مسلح پژاک
به گزارش خبرگزاری برنا، گزارش تکمیلی و تفصیلی دیدبان حقوق بشر کردستان ایران درباره سرنوشت اسرین محمدی (سونیا) و نقض سازمانیافته حقوق کودکان توسط گروه مسلح پژاک، بر پایه دریافت اطلاعات تازه و قابلاتکا از یکی از نجاتیافتگان اخیر از کمپهای این گروه منتشر شده است.
این گزارش با اتکا به شهادت میدانی، بازسازی زمانی روایی وقایع، ارزیابی حقوقی، تحلیل تطبیقی با استانداردهای بینالمللی و بررسی نقش دولت اقلیم کردستان عراق تنظیم شده و نشان میدهد که این پرونده نه تنها یک تراژدی فردی، بلکه بخشی از الگوی منسجم، سیستماتیک و سازمانیافتهی جذب کودکان توسط پژاک است؛ الگویی که در تعارض مطلق با کنوانسیون حقوق کودک، پروتکل اختیاری مربوط به مشارکت کودکان در مخاصمات مسلحانه، اصول حقوق بشردوستانه عرفی و قواعد مسئولیت دولتها قرار دارد.
تحقیقات تازه دیدبان آشکار میسازد که روایت رسمی پژاک درباره «کشتهشدن اسرین در بمباران هوایی ترکیه» ساختگی بوده و این گروه با یک عملیات پنهانسازی، مرگ اجباری ناشی از فشارهای غیرقانونی را مخفی کرده است؛ زیرا اسرین محمدی پس از ماهها درخواست بینتیجه برای بازگشت به خانه و مواجهه با تحقیر، تهدید و اجبار، در نهایت با سلاح سازمانی خود، اقدام به خودکشی کرده و فرماندهان گروه بلافاصله تلاش کردهاند آثار این مرگ را از بین ببرند.
روستاهای مرزی سردشت طی دو دهه گذشته بهدلیل موقعیت جغرافیایی، عدم حضور مداوم نیروهای رسمی عراق در مرز و استقرار پایگاههای آموزش نظامی پژاک در ارتفاعات قندیل، در معرض فعالیت گروههای مسلح غیردولتی قرار داشتهاند و کودکان این مناطق بیش از دیگران در معرض خطر بودهاند. در چنین فضایی نفوذ به خاک ایران، تهدید شبانه، ورود مسلحانه به منازل و تحمیل همکاری به خانوادهها گزارش شده و پدر اسرین نیز سالها تحت فشار بوده و ناچار به ارائه غذا به اعضای گروه پژاک میشده است.
آمارهای مستقل از نهادهای حقوق بشری نشان میدهد که پژاک و شاخههای همسو با آن در ساختار PKK الگویی ثابت در جذب نظامی افراد زیر ۱۸ سال دارند؛ الگویی مبتنی بر تهدید غیرمستقیم خانوادهها، تطمیع ایدئولوژیک، فشار روانی بر کودکان یا ربایش مستقیم.
اسرین محمدی یکی از دهها مورد شناختهشدهای است که بدون رضایت خود یا خانوادهاش وارد ساختار نظامی گروه شده است. او در ۱۳ سالگی در حالی که در حیاط خانه حضور داشت و پدرش در منزل نبود، توسط عناصر پژاک از خانه به مرز منتقل شده و مادرش به دلیل مشکل شنوایی نتوانست به درخواست کمک او پاسخ دهد.
همسایگان شاهد انتقال او بودهاند و این اقدام از منظر حقوق بینالملل مصداق کامل ربایش کودک و انتقال اجباری به یک گروه مسلح است. پدر اسرین پس از اطلاع از ماجرا به اقلیم کردستان عراق رفته اما با انکار مطلق مواجه شده است؛ رویکردی که با الگوهای شناختهشدهی رفتار گروههای مسلح غیردولتی برای ایجاد سردرگمی و پنهانسازی اطلاعات همخوان است. شهادت یک عضو سابق پژاک که اخیرا از این گروه، نجاتیافته است تأکید دارد که اسرین بارها و با گریه درخواست بازگشت به خانه را مطرح کرده اما فرماندهان گروه، از جمله فردی به نام فواد بریتان، با تهدید، تحقیر و تخریب روحیه کودک مانع این کار شدهاند؛ رفتاری که از نظر حقوقی در چارچوب شکنجه روانی، رفتار غیرانسانی و محرومسازی از آزادی قرار میگیرد.
در شبی که اسرین برای نگهبانی گماشته شده بود، رفتاری که خود نقض ماده ۳۸ کنوانسیون حقوق کودک محسوب میشود، با قرار دادن لوله تفنگ کلاشینکف در دهان خود شلیک و خودکشی کرده است.
فشارهای مستمر، قطع ارتباط با خانواده، تحقیر و درماندگی او را به نقطهای رسانده بود که مرگ را تنها راه رهایی میدید. بلافاصله پس از مرگ، چهار شاهد حاضر تهدید شدهاند تا سکوت کنند.
جسد اسرین به یکی از تپهها منتقل شده و روایت جعلی «مرگ در حمله هوایی ترکیه» ساخته شده است؛ اقدامی که از منظر حقوقی مصداق دستکاری عمدی اطلاعات، مانعتراشی در کشف حقیقت و اخلال در روند عدالت است. پژاک سپس پدر اسرین را به اقلیم کردستان عراق فراخوانده، مراسمی نمایشی برگزار کرده و او را «پدر شهید» معرفی نموده و با ترساندن او از «اعدام در ایران»، مانع بازگشتش شده است رفتاری که استفاده ابزاری از خانواده قربانی و نقض حقوق بنیادین غیرنظامیان به شمار میرود.
اقدامات پژاک در این پرونده ناقض مواد مختلف کنوانسیون حقوق کودک از جمله ماده ۳ درباره منافع عالیه کودک، ماده ۳۷ درباره منع رفتار غیرانسانی، ماده ۳۸ درباره مشارکت کودکان در مخاصمات و ماده ۱۹ درباره منع خشونت و سوءاستفاده است و ربایش کودک، اجبار او به فعالیت نظامی، قطع ارتباط با خانواده و تحمیل فشار روانی شدید نقض صریح این مواد است.
همچنین مطابق پروتکل اختیاری کنوانسیون حقوق کودک درباره درگیری مسلحانه، گروههای مسلح غیردولتی تحت هیچ شرایطی نباید افراد زیر ۱۸ سال را جذب یا استفاده کنند و ساختار سازمانی پژاک، آموزشها و تسلیحات آن نشان میدهد که مشمول کامل این ممنوعیت است.
از منظر حقوق بینالمللی بشردوستانه نیز استفاده از کودکسرباز، اجبار غیرنظامیان به همکاری، ورود مسلحانه به منازل، تهدید خانوادهها و پنهانسازی اطلاعات مرگ افراد، همگی در دسته رفتارهای غیرقانونی و غیرانسانی گروههای مسلح قرار میگیرند.
علاوه بر این، با توجه به اینکه پایگاههای آموزشی و نظامی پژاک در قلمرو اقلیم کردستان عراق قرار دارند و انتقال، نگهداری و مرگ اسرین در خاک عراق رخ داده است و نهادهای امنیتی اقلیم سالها بر فعالیت کمپهای قندیل کنترل کافی نداشتهاند، مطابق کنوانسیون حقوق کودک دولت اقلیم مسئولیت پیشگیری از استثمار کودکان، جلوگیری از فعالیت گروههای ناقض حقوق کودک و تحقیق درباره مرگ اسرین را بر عهده دارد.
بر اساس این شواهد، دیدبان حقوق بشر کردستان ایران از کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در عراق میخواهد تحقیقات رسمی و میدانی درباره پرونده اسرین محمدی آغاز شود، دولت اقلیم کردستان ملزم به همکاری، ارائه اطلاعات، محدودسازی فعالیت کمپها و فراهمکردن امکان مصاحبه با شاهدان گردد، پژاک به عنوان گروه ناقض حقوق کودک در فهرست سیاه نهادهای بینالمللی ثبت شود و حمایت عملی از خانواده اسرین، از جمله تضمین سلامت روانی و فیزیکی آنان و فراهمکردن شرایط بازگشت پدر به ایران مورد توجه قرار گیرد.
پرونده اسرین محمدی سند آشکار جنایت علیه کودکان است و او نه یک مورد استثنایی بلکه بخشی از روند سیستماتیک سربازگیری کودکان در ساختار پژاک بوده است. پنهانسازی مرگ او، بهرهبرداری تبلیغاتی از پدرش، تهدید شاهدان و جعل روایت رسمی نشان میدهد که این گروه از کودکان به عنوان ابزار جنگی، از خانوادهها به عنوان ابزار تبلیغاتی و از مرگها به عنوان ابزار فشار سیاسی استفاده میکند.
کودکان کُرد ایرانی نیز شهروندان این سرزمیناند و حقوق آنان غیرقابلمعامله است و هیچ آرمان یا ایدئولوژیای نمیتواند و نباید نقض حقوق آنان را توجیه کند. این پرونده باید به عنوان نمونهای شاخص برای پاسخگویی حقوقی، افشای حقیقت و پیشگیری از تکرار، بهصورت فوری توسط نهادهای بینالمللی پیگیری شود.
انتهای پیام/
