کشور سوئیس عهد بسیار محکمی در زمینه تبادل فرهنگی با ایران دارد

در ابتدای این مراسم ایرج میرزاعلیخانی، یکی از بانیان برگزاری این نمایشگاه، ضمن تشکر از خانه هنرمندان ایران، طی سخنانی گفت: این سومین برنامه‌ای است که طبق برنامه‌ریزی انجام شده، برگزاری می شود و شما شاهد آن هستید. شروع این برنامه‌ها به خیلی وقت پیش بازمی‌گردد و صحبتی که با استاد مرتضی ممیز انجام شد و قرار شد تحقیقاتی در زمینه گرافیگ جهان صورت بگیرد. تحقیقاتی هم انجام شد و ماند تا زمانی که استاد فرشید مثقالی از من خواستند در سفری که به لهستان داشتم فعالیتی در این زمینه انجام دهم و از طراحان پوستر لهستان برای سفر به ایران دعوت کنم.

این طراح گرافیک ادامه داد: این جریانات بابی شد برای اینکه اصولا نگاهی داشته باشیم به طراحی پوستر و طراحان پوستر. در کشور ما خیلی سخت است که بتوانیم به کشورهای دیگر سفر کنیم و با طراحان آن کشورها آشنا شویم. طراحان معدودی هستند که در نمایشگاه‌های بین‌المللی شرکت می‌کنند و با پوسترهای کشورهای دیگر از نزدیک آشنا می‌شوند. متاسفانه آمدن این پوسترها به ایران نیز خیلی مشکل است. به ندرت می‌توانیم مجموعه پوسترهایی از این دست را در ایران ببینیم.

وی افزود: در نتیجه نشستی داشتیم با لادن رضایی و تصمیم گرفتیم طراحان ایرانی را با پوسترهای جهان، سبک‌هایشان و طراحان آنها آشنا کنیم. خیلی فرق می‌کند وقتی که بتوانیم یک پوستر را از نزدیک ببینیم و اندازه‌ها و تکنیک‌ها را مشاهده کنیم تا اینکه آنها را به صورت دیجیتال در دنیای مجازی نگاه کنیم. همچنین بسیار خوب است که طراحان خارجی به ایران بیایند تا ما بتوانیم از تجربه و تکنیک‌های آنها در طراحی پوستر استفاده کنیم.

میرزاعلیخانی با برشمردن «مکتب سوئیس» به عنوان یکی از مهم‌ترین مکاتب طراحی پوستر در دنیا، اظهار داشت: به دنبال برپایی نمایشگاه‌های «مکتب لهستان» در سال 1392 و «پوسترهایی از دانمارک» در سال 1393، اینک نوبت آن فرا رسیده تا طراحان، دانشجویان و علاقه‌مندان را به تماشای مجموعه‌ای ارزشمند از «پوسترهای معاصر سوئیس» دعوت کنیم. گرافیک کشور سوئیس به راستی به گردن گرافیک دنیا حق دارد، از طراحان برجسته تایپ‌فیس، تا ابداع‌کنندگان سیستم گرید، تا طراحان پوستر، این پدیدآورندگان «سبک بین‌المللی سوئیس» موجب تأثیری شگرف بر طراحی گرافیک در میانه سده بیستم شدند؛ تأثیری که امروز نیز همچنان آشکارا قدرت نمایی می‌کند.

وی سپس اضافه کرد: اما از سوی دیگر، گروهی از طراحان معاصر سوئیس، هرچند وارثان گذشته پربار دیزاین سرزمین‌شانند اما آثارشان بیش از هر چیز بازتابی از تفکر خلاق فردفرد ایشان است. چنین است که مجموعه پیش رو از تنوعی کم‌نظیر برخوردار است و بیننده خود را هر لحظه غافلگیر می‌کند. گردآوری و نمایش این مجموعه با‌ارزش جز با تلاش و همراهی پرفسور اشتفان بوندی، طراح نام‌آور سوئیسی، همکاری و پشتیبانی سفارت محترم سوئیس در ایران، مخصوصا سرکار خانم کریستینا فیشر و حمایت ویژه جناب آقای دکتر مجید سرسنگی، مدیرعامل محترم خانه هنرمندان ایران، شدنی نبود. خالصانه دستشان را می‌فشاریم و سپاس عمیق خود را ابراز می‌داریم.

ایرج میرزاعلیخانی در پایان سخنانش ضمن اشاره به اینکه قاعدتا باید از دکتر مجید سرسنگی درخواست می‌کردم تا برای سخنرانی تشریف بیاورند که متأسفانه ایشان به دلیل کسالت در جمع ما نیستند، از جولیو هاوز، سفیر سوئیس در ایران دعوت کرد تا برای سخنرانی به روی سن برود.

هاوز در ابتدای سخنان خود گفت: دو سال پیش سفارت سوئیس و خانه هنرمندان ایران نمایشگاه گرافیکی را در بزرگداشت صد و چهلمین سال بازرگانی و دوستی میان ایران و سوئیس برگزار کردند. اکنون سوئیس دوباره با نمایشگاه «پوسترهای معاصر سوئیس» به خانه هنرمندان ایران بازگشته است که این بار توسط آقای اشتفان بوندی، یکی از بزرگترین طراحان پوستر سوئیس گردآوری و انتخاب شده است. اشتفان یکی از بازیگران وادی گرافیک برای سال‌های متمادی بوده است.

سفیر سوئیس در ادامه با اشاره به نمایشگاه افتتاح شده در خانه هنرمندان ایران، اظهار داشت: وقتی می‌گوییم پوسترهای سوئیس دقیقا اشاره به تمام ویژگی‌هایی است که کشور سوئیس در تمام صنایع خود دارد؛ چه از لحاظ فنی و چه تایپوگرافی بی‌نقص و روان، کمپوزیسیون بسیار متعادل و مفهوم شفاف که از مشخصات پوستر سوئیس به شمار می‌روند. طراحی بسیار پاکیزه و منظمی دارند و از لحاظ اقتصادی هم به صرفه و در عین حال حامل نتیجه‌ای بسیار مؤثر هستند.

وی ادامه داد: این باعث افتخار من است که اعلام کنم که در ژانویه 2016 که ماه بهمن تقویم ایرانی می‌شود، ما نمایشگاهی از آثار اشتفان بوندی به همراه ورک‌شاپ ایشان، همین‌جا در خانه هنرمندان ایران خواهیم داشت. نمایشگاه فعلی یک نگاه تازه است به تایپوگرافی، پوسترها و دیزاین معاصر سوئیس. این نمایشگاه تنوع بصری معاصر در دیزاین سوئیس را به نمایش گذاشته است که همراه با خودش ردپایی از طراحی سنتی سوئیس را هم دارد و شامل آثار سال‌های اخیر طراحان سوئیسی می‌شود. آثار از لحاظ مفهومی و فرمی بسیار قوی است و  در آنها می‌توان ردپای طنز را هم دید.

جولیو هاوز در پایان افزود: بسیار مایلم تشکر عمیق خودم را از خانه هنرمندان ایران، مدیریت آن، دکتر مجید سرسنگی و لادن رضایی و ایرج میرزاعلیخانی که در اجرای این پروژه بزرگ به ما کمک کردند، ابراز کنم. کشور سوئیس عهد بسیار محکمی در زمینه تبلیغ این کشور و تبادل فرهنگی با ایران دارد و این شعار همیشگی ما است که «آزادی بیان، هنر و فرهنگ همیشه راه را به ما نشان خواهند داد».

در ادامه این مراسم، ابراهیم حقیقی به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: در ابتدا از لادن رضایی بابت این فعالیتی که آغاز کرده است و همچنین ایرج میرزاعلیخانی، تشکر می‌کنم. آنها موقعیت‌هایی را پدید می‌آورند و آنچه را که طراحان ایرانی در دسترس ندارند، فراهم می‌کنند تا پوسترها را از نزدیک نگاه کنند زیرا پوستر را باید از نزدیک دید هم به دلیل تکنیک چاپ که همیشه دگرگون بوده و هست و خواهد شد و هم از نظر ابعاد؛ به عنوان مثال در این نمایشگاه برای اولین بار بوده که در پوسترهای سوئیس می‌دیدم از چاپ یو وی براق استفاده شده است.

 این طراح گرافیک با بیان اینکه ما طراحان ایرانی همیشه از تایپ‌فیس‌های سوئیسی استفاده کرده‌ایم، افزود: این تایپ فیس‌ها یکی از مستحکم‌ترین تایپ‌فیس‌های جهان محسوب می‌شود و بسیار خوانا هستند که بازمی‌گردد به آن نظم هندسی سوئیسی‌ها که هنرشان را هم منطبق بر آن نظم می‌کند و در پی یافتن آن خوانایی، پیام شفاف، سرعت انتقال و صراحت است.

حقیقی در ادامه با اشاره به اینکه به همه روش‌های طراحی گرافیکی که در جهان وجود داشته است نمی‌توان سبک یا مکتب اطلاق کرد، گفت: در این زمینه مکتب لهستان، مکتب سوئیس و شاید بتوان گفت مکتب آلمان را داریم که متأثر از مکتب سوئیس بوده است. آغاز مکتب سوئیس به سال 1950 بازمی‌گردد که تاثیراتش در اروپا گسترش پیدا می‌کند و تا 20 سال تداوم پیدا می‌کند. سپس کمی فروکش می‌کند و بعدها در سال 1990 دوباره خودش را نشان می‌دهد.

وی در بخش دیگری از سخنانش، اضافه کرد: ترکیب‌بندی عناصر تصویری بر مبنای هندسه، هندسه‌ای ناپیدا چیزی که لزوما دیده نمی‌شود، استفاده از عکس که در بیش از 90 درصد از پوسترها که نگاه می‌کنیم عکس‌ها سیاه و سفید هستند که با طراحی‌های افقی، عمودی و یا اندکی مورب کار می‌شوند برای اینکه همچنان صراحت خود را داشته باشند (در حقیقت عکس‌ها همیشه به کمک تایپ‌فیس‌ها می‌آیند)؛ از ویژگی‌های مکتب سوئیس است به دلیل اینکه به این روش می‌توانند با صراحت و شفافیت حرف‌شان را بزنند.

ابراهیم حقیقی در ادامه با اشاره به تغییراتی که پس از جنگ جهانی دوم در مکتب سوئیس رخ داد و تأثیرات مکتب باهاوس، اظهار داشت: مکتب سوئیس را که پیگیری کنید آموزه‌های مکتب باهاوس را به آسانی می‌توان تشخیص داد. سوئیسی‌ها هیچگاه فرمالیست نبودند بلکه اول محتوا برایشان مهم بوده و سپس فرم را برمبنای محتوا می‌یافته‌اند. تعداد زیادی از طراحان گرافیک اخیر که آثارشان در این نمایشگاه به چشم می‌خورد، از آن مکتب مستحکم سوئیسی پا فراتر گذاشته‌اند و پیچیدگی به آثار اضافه شده است. سرعت انتقال و صراحت، کمی فروکش کرده است. شاید بتوان یکی از دلایل را حضور کامپیوتر دانست که از این بابت در اروپا یک زبان جهانی رواج یافت و دیگر نمی‌شود به راحتی این آثار را در مکتب سوئیس قرار داد.

در ادامه این مراسم لادن رضایی به سخنرانی پرداخت و گفت: اگر بخواهیم ساده بگوییم، امروزه دو جریان اصلی در طراحی گرافیک کشور سوئیس دیده می شود که یکی جریان سنتی است که در آن طراحان از گرافیک کلاسیک سوئیس و یا هرآنچه از آن باقی مانده استفاده می‌کنند و دیگری، جریان نوآور یعنی طراحانی که در عین حفظ ارزش‌های این سبک مشهور، در پی دستیابی به واژگان بصری جدیدی برای آن هستند. بسیاری از طراحان معاصر سوئیس عضو این جریان دوم هستند.

وی در ادامه افزود: دستاوردهای شخصی این گروه نوآوران در گرافیک معاصر سوئیس از ابتدای دهه ۵۰ تا به امروز تاثیرگذار بوده است. آثار طراحان گرافیک سوئیس در طی این زمان با حضوری مداوم و انکار نشدنی، مبتکرانه تر، خیال پردازانه تر و ماهرانه تر شده است. در میان هم‌سانی و هم‌شکلی محتاطانه رایج در گرافیک کلاسیک سوئیس، آثار این جریان نوآور به راحتی قابل تشخیص و تمیز هستند.

رضایی سپس اضافه کرد: یک دلیل برای این هویت متمایز درباره اقلیتی از این نوآوران، شاید این باشد که آنها تحصیلات آکادمیک در دانشگاه‌های سوئیسی نداشته‌اند و حرفه خود را در این دانشکده‌ها نیاموخته‌اند اما سایر اعضای این جریان هنری در واقع درهای دنیای شخصی خود را به روی بینندگان آثارشان گشوده‌اند، دنیایی از جنس گرافیک که فارغ از اصول اعتقادی گاه خشک و متعصبانه آن زمان، خود را آنچنان که هستند به تماشا می‌گذارند. این ارتباط بصری نه تنها به دلیل مهارت فنی، دستی و ایده‌های عالی بلکه به لحاظ اصالت بی‌تردید آثار و شخصی بودن خاص آںها است که به شدت آنها را تاثیر گذار کرده است.

وی در بخش دیگری از سخنانش، تاکید کرد: طراحان پوستر سوئیس، تصویر و رنگ و متن را به عنوان موادی برای آزمایش و استدیوهای خود را به عنوان آزمایشگاه به کار گرفته‌اند تا از این راه به ساختارهای بصری تازه‌ای دست پیدا کنند. امروز می‌توان با اطمینان گفت که این جریان دوم هنوز هم در حال آفرینش و نوآوری است و این پویایی در تازه‌ترین آثار این نوآوران همچنان قابل مشاهده است.

لادن رضایی در پایان گفت: وقتی به آثار این گروه از طراحان می‌نگریم گویی از سفری طولانی به سیاره‌ای ناشناس و اسرارآمیز بازگشته‌اند که در طول آن از بسیاری از قواعد دست و پا گیر، رها شده‌اند، به راز جاودانگی پی برده‌اند و به کشف جهانی دیگر نائل آمده‌اند؛ جهان قیچی و کاتر، جهان رنگ‌های زنده و پرشور، جهان خودانگیختگی و جهان خرده‌ریزها، بازی‌ها و کلاژها. طراحان معاصر سوئیس تلاش دارند پوسترهایی متفاوت بیافرینند آنها تایپ‌فیس‌های قدیمی را اما به شیوه‌ای تازه به کار می‌گیرند و فرم‌های به ظاهر جور نشدنی را، جفت و جور می‌کنند تا دیزاین‌هایی قدرتمند بیافرینند. آثار طراحان گرافیک سوئیس سی ‌و‌ اندی سال پیش من را به عنوان دانشجویی تازه وارد غافلگیر و شگفت‌زده کرد و پیش از آن استادان من را و امروز نیز همچنان غافلگیر می‌کند و شگفتی می‌آفریند.

پس از اتمام این مراسم، نمایشگاه «پوسترهای معاصر سوئیس» که به کوشش پرفسور اشتفان بوندی، لادن رضائی و ایرج میرزاعلیخانی در نگارخانه زمستان خانه هنرمندان ایران، برپا شده است توسط سفیر سوئیس و اساتید بنام گرافیک ایران، افتتاح شد.

نمایشگاه پوسترهای معاصر سوئیس با همکاری سفارت سوئیس در ایران و خانه‌ هنرمندان ایران برگزار ‌شده است و  تا ۴ اردیبهشت‌ ادامه خواهد داشت.

در این نمایشگاه آثاری از اریش بوشوهل، فلاویا کوچی، دومنیک ک. گایسبوهلر، مگی تسومشتاین، کلادیو باراندون، ملخیور ایمبودن، نادین کامبر، کلود کوهن، ژان‌ـ‌‌‌بنوا لوی، فلیکس پففلی، روژه فوند و ... به نمایش در‌آمده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای دیدن این نمایشگاه به نشانی خیابان آیت الله طالقانی، خیابان شهید موسوی شمالی، باغ هنر، خانه هنرمندان ایران مراجعه کنند.