باید استراتژی‌مان با دنیا لبخند باشد/ رهبری به من گفتند همیشه آرام صحبت کن/ اگر بگویم در مذاکرات خسته نشدم خلاف است

محمدجواد ظریف در این برنامه که به طور مستقیم از تلویزیون پخش می‌شد، حضور داشت به بیان گوشه‌ای از زندگی خود از دوران کودکی و نوجوانی خود پرداخت و خاطراتش از خانواده، دوستان و دوران تحصیلش را بازگو کرد.

وی در توصیف خانواده خود گفت: پدرم فردی مذهبی بود و نیایش‌های او در آرامش خانواده تأثیر زیادی داشت و همچنین مادرم نیز فردی مقتدر و بامحبت بود و به من لطف زیادی داشت اما متأسفانه من حدود 17 سال داشتم که به خاطر شرایط قبل از انقلاب از خانواده دور شده و برای ادامه تحصیل به آمریکا سفر کردم.

وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه بیان خاطرات خود به فوت پدرش اشاره کرد و افزود: حدود 25 سال داشتم که پدرم از دنیا رفت و این در حالی بود که من به دلیل دوری از خانواده نتوانسته بودم زمان‌های زیادی را با آنها سپری کنم ولی خوشبختانه پس از بازنشستگی تا حدی توانستم در کنار مادر و خانواده باشم و چند سالی به ایشان خدمت کنم.

مجری برنامه با اشاره به نقاشی که طرح صورت ظریف را با قلم نقاشی کرده بود نظر وی را در رابطه با این هنر پرسید که ظریف پاسخ داد: این تنها گوشه‌ای از هنرنمایی مردم اصفهان است و من امیدوارم همیشه این هنر و هنرمند در نزد مردم اصفهان که گفته می‌شود نصف جهان است باقی بماند و اصفهان همچنان به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام باقی بماند. .

همچنین مجری برنامه از وزیر امور خارجه کشورمان پرسید که یکی از موضوع‌های انشاء در دوران مدرسه این بود که دوست دارید در آینده چه کاره شوید، شما چه شغلی را برای آینده خود انتخاب کرده بودید که ظریف با خنده پاسخ داد: به هر شغلی غیر از شغلی که در حال حاضر دارم فکر می‌کردم. وقتی بچه بودم دوست داشتم پزشک شوم و از آنجا که شاگرد اول مدرسه علوی بودم این امر دور از ذهن نبود ولی بعدها به فکر رشته مهندسی افتادم و حتی فکر مهندسی انرژی‌ هسته‌ای نیز به سرم زد ولی در نهایت رشته کامپیوتر را انتخاب کردم.

وی ادامه داد: پس از انقلاب بنا به شرایط آن زمان و تحت تأثیر سخنان آقای شریعتی جامعه شناسی را دنبال کردم و هنگامی که در دانشگاه آمریکا تحصیل می‌کردم نیز روابط بین‌الملل خواندم.

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این سوال که آیا احساس می‌کنید روابط عمومی قوی شما ربطی به زندگی در یک خانواده مذهبی دارد یا خیر، گفت: البته فکر نمی‌کنم چندان روابط عمومی داشته باشم ولی قطعاً تحصیل من در مدرسه علوی در این زمینه موثر بود. تا آنجا که یادم است در سال دوم یا سوم دبستان تعدادی از مسئولان مدرسه پیش من آمده و از من خواستند متنی را در رابطه با عید غدیر بخوانم چرا که احساس کرده بودند من خوب صحبت می‌کنم و برای اولین بار من از طریق سخنرانی عمومی به این عرصه وارد شدم.

در بخش دیگری از این برنامه تلویزیونی ظریف به بیان خاطرات جالبی از آشنایی خود با همسرش و ازدواجشان پرداخت و گفت: سال 58 که از آمریکا به ایران آمدم به خانواده اعلام کرده بودم که قصد ازدواج دارم ولی از آنجا که در تهران گزینه مناسبی را برای این امر نداشتم من به اصفهان و خانه خواهرم رفتم.

وی ادامه داد: در اصفهان با همسرم دیدار داشتم و طی 7 یا 8 روز آشنایی ما و در نهایت ازدواجمان به ثمر نشست و ما برای ماه عسل 2 الی 3 روز به مشهد سفر کردیم و در نهایت من به آمریکا بازگشتم.

ظریف با اشاره به دوران نامزدی خود با همسرش تأکید کرد: دوران نامزدی من و همسرم در دعای ابوحمزه که آقای مظاهری آن را اجرا می‌کردند همراه با خواهرخانمم بود.

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این سوال که نام صمیمی‌ترین دوست دوران تحصیل خود را به یاد دارید یا خیر نیز اینطور توضیح داد: در مدرسه علوی همه با یکدیگر ارتباط خوبی داشتند تا جایی که در سال در مراسم عید غدیر با یکدیگر عهد اخوت می‌بستند.

وی ادامه داد: نام صمیمی‌ترین دوست من مرحوم مجید سالم بود که در دوران مدرسه شاگرد بسیار خوبی بود و همه او را دوست داشتند و پس از تمام شدن درسش به حوزه رفت و مجتهد شد ولی متأسفانه زمانی که حدود سی و چند سال بیشتر نداشت از دنیا رفت.

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این‌که مذاکرات هسته‌ای چقدر نفس‌گیر بود، گفت: طرف مقابل و ‌آمریکا خیلی روی تحریم‌ها و اثرات آن روی مردم و دولت حساب می‌کردند تا مردم را از حکومتشان جدا کنند اما مردم نشان دادند که از حکومت جدا نمی‌شوند و بسیاری از سختی‌ها و دشواری‌ها را مردم جبران کردند و ما به نسبت سختی کمتری را داشتیم و البته حمایت رهبری و رئیس جمهور هم کارساز بود.

وی گفت: مذاکرات گاهی مثل یک فیلم تکراری می‌شد اما ضرورت داشت تا بسیاری از مسائل تکرار شود و راهی برای حل مشکلات و موانع پیدا کنیم. باورمان و ادعا و سیاست ما در مذاکرات این بود که اگر کشورهای غربی نگران دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای هستند باید این نگرانی رفع شود و اگر هم دارند بهانه‌گیری می‌کنند باید این بهانه از دستشان خارج شود.

ظریف گفت: ما بر اساس یک بررسی راهبردی سلاح هسته‌ای را مخل و حرام می‌دانیم. از سویی مردم ما هم به سیاست‌های طرف مقابل اعتماد ندارند. غرب درباره ایران به ویژه بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی و تبلیغاتی که به خاطر ایران هراسی به راه انداخته‌اند همواره سعی کرده‌اند مردم را تحت فشار قرار دهند. از این‌رو پیگیری مذاکراتی که در آن چنین مشکلات و موانعی وجود داشت بسیار پیچیده،‌ سخت و البته طولانی بود.

ظریف گفت: ضرورت داشت در مذاکرات طرف مقابل احساس کند که خواست آنها را نمی‌پذیریم بلکه می‌خواهیم در چارچوب معقول و منطقی به خواسته‌هایمان برسیم که البته به همه آنها هم رسیدیم. مذاکرات نفس‌گیر، پیچیده و گاهی تند و تلخ بود اما معطوف به نتیجه بود و ما تلاش داشتیم این مسأله را به همگان بفهمانیم که فقط برای اعلام مواضع مذاکره نمی‌کنیم.

رئیس دستگاه دیپلماسی در پاسخ به این‌که پشتوانه این همه لبخند در مذاکرات چه بود، گفت: این لبخندها ناشی از خودباوری است که از توکل به خدا، پشت گرمی به حمایت مردم و گفتمان واقعی انقلاب نشأت می‌گیرد. در هر حال ما مقابل شش کشوری که بزرگترین قدرت‌های ظاهری دنیا هستند نشستیم و اگر این اعتماد و توکل به خدا و مردم را همانطور که در نماز و ادعیه آمده است که خدا هرچه بخواهد می‌شود نداشتیم نمی‌توانستیم به این شکل پیش رویم.

وی تأکید کرد: در این میان حمایت مردم یکی از دلایل مهم بود که ما را بیش از پیش در مذاکرات محکم می‌کرد و هرچه مذاکرات سخت هم می‌شد باز هم با این حمایت می‌توانستیم لبخند به لب داشته باشیم. بر اساس آموزه‌های قرآنی ما است که می‌گوید با طاغوت هم با زبان منطق، استدلال و نرمش صحبت کنید و اگر جایی هم او خواست از عبارات نابجا استفاده کند و چیزی را تحمیل کند مستحکم به آن پاسخ می‌دهیم.

ظریف با اشاره به جمله‌ای که از وی مبنی بر این‌که هیچ وقت نباید یک ایرانی را تهدید کرد در طی مذاکرات نقل قول شده است،‌گفت: من در آمریکا در سال‌ها پیش در مصاحبه ای گفتم مردم ایران به تهدید آلرژی دارند و واکنش‌شان به تهدید به گونه‌ای است که طرف مقابل را از تهدید پشیمان می‌کنند. مردم ایران بسیار باگذشت و خوب هستند و اگر کسی می‌خواهد ببیند مردم ایران چگونه‌اند نگاه کند امروز با همسایه سابقشان که رفتار خوبی با ‌آنها نداشته است چطور برخورد می‌کنند.

وی تأکید کرد: اگر با زبان احترام و تکریم صحبت کنند خواهند دید که مردم ایران اهل گفت‌وگو و منطق هستند.

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این‌که طی مذاکرات هسته‌ای خسته نشدید، گفت: اگر بگویم خسته نشدم خلاف است. به هر حال مذاکرات سخت بود و اگر حمایت رهبری و رئیس جمهور نبود واقعاً ما لحظات بسیار دشواری را می‌گذراندیم. ما در مقابل کشورهایی نشسته بودیم که فضاسازی عجیبی علیه ایران ایجاد کرده بودند. من در یکی از این جلسات به طرف‌های مقابل با نقل یک ضرب‌المثل از ملانصرالدین اینگونه گفتم که حکایتی داریم که می‌گویند ملانصرالدین در خیابان فریاد می‌زد جایی آش می‌دهند و مردم آنقدر به سمت آن محل هجوم آوردند و صف کشیدند که ملانصرالدین خودش هم باورش شد که آنجا آش می‌دهند و رفت ته صف ایستاد. برای گروه 1+5 همین‌طور است. اینقدر داد زدند که ایران دنبال سلاح است که خودشان هم باورشان شده است و الان برایشان سخت است که از این باور کوتاه بیایند و از این دروغ دست بکشند. در عین حال عبور از چنین فضایی در مذاکرات بسیار دشوار بود.

ظریف با اشاره به نگرانی‌های نتانیاهو از توافق هسته‌ای، گفت: آنها سال‌های زیادی برای ایجاد فضای ترس علیه ایران هزینه کردند. در ده سال گذشته به خاطر موضوع هسته‌ای و در سی سال بعد از انقلاب با ایجاد ایران هراسی و حالا این بنا دارد فرو می‌ریزد و این برای آنها هزینه دارد و به همین خاطر مذاکرات سخت بود.

وی در پاسخ به اینکه توافق هسته‌ای و موفقیت در مذاکرات را مدیون چه کسی یا کسانی می‌داند، اظهار کرد: مردم که با حضورشان در انتخابات این پیام را دادند که بین حاکمیت و ‌آنها فاصله ایجاد نمی‌شود و همینطور حمایت رهبری و رئیس جمهور. ولی همه ما باید مدیون دعای اهل بیت (ع) و امام زمان (عج) بدانیم. دو سال است که شب‌های احیاء ما در وین گذشت و من می‌دیدم که در همه اماکن متبرکه حتی خانه‌های مردم برای ما دعا می‌کنند و این برای فرزندان این ملت که در مذاکره بودند مهم است که بدانند مردم با آنها هستند.

ظریف در پاسخ به اینکه لبخندهای شما تکنیکی تاکتیکی است یا راهبردی، گفت: باید استراتژی‌مان با دنیا لبخند باشد. در یک مقطعی مقام معظم رهبری شنیده بودند که من در مذاکرات تند شدم. وقتی من را دیدند به من گفتند که همیشه آرام صحبت کن نیازی نیست تند صحبت کنید. دنیا باید بفهمد که ما با زبان منطق صحبت می‌کنیم. بنابراین معتقدم هیچ وقت زور پایدار نیست و منطق زور شکست خورده است. در عین حال که برای دفاع از منافع و ارزش‌هایمان باید محکم باشیم باید با زبان منطق هم صحبت کنیم.

وی گفت: بعضی وقت‌ها تاکتیک مذاکراتی هم بود تا طرف مقابل احساس نکند که ما از قدرت او و یا فشارهایی که به ما اعمال کرده است ترسیده‌ایم و یا نگرانیم. اما همه این ابزارها تا وقتی که به یک باور و اعتماد به نفس قوی نرسیده باشی کارآیی ندارد.

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این‌که چرا بعد از مذاکرات وین به پابوس امام رضا (ع) رفتید با بیان اینکه مگر این هم سوال دارد، افزود: فکر می‌کنم هر لحظه‌ای که در ایران فراموش کنیم که هرچه داریم از امام رضا (ع) است آن لحظه، لحظه خوبی نیست. باید قدر این نعمت بزرگ الهی را بدانیم. روزی که داشتیم با هواپیما به سمت وین می‌رفتیم و اتفاقا اقای صالحی هم بودند که جا دارد از زحمات ایشان قدردانی کنم و همچنین همکارانم در وزارت امور خارجه که 22 ماه زندگی نداشتند، دوستان با من شرط کردند اگر به توافق برسیم مستقیم به مشهد بیاییم و شکرانه این مذاکرات را که با حفظ سربلندی مردم همراه بود را به جای آوریم.

عضو هیأت دولت با اشاره به سفرش به اصفهان خاطرنشان کرد: امسال نصیب بنده شد که هفته دولت به اصفهان بیایم و پروژه‌هایی را افتتاح کنیم. به من گفتند یکی از شهرها را انتخاب کن که من هم طبعاً اصفهان را انتخاب کردم.

وی درباره اصفهان امروز گفت: اصفهان شهری بسیار پرظرفیت است و جای پیشرفت زیادی دارد. اصفهان مظهر تمدن، فرهنگ و تاریخ ایران است و در حوزه گردشگری امکانات زیادی دارد. مردم اصفهان نمونه بارز فرهنگ مدارای ایرانی هستند. اصفهان تابلوی صنعت کشور است و از سویی اگر سری به گلزار شهدای اصفهان بزنید می‌بیند که مردمی ایثارگر و از خود گذشته دارد.

ظریف با بیان این که اصفهان برای من بسیار مهم است و تعصبی اصفهانی نسبت به این شهر دارم، گفت: امیدوارم که این شهر هرچه بیشتر مسیر توسعه و بهبودی را طی کند.

وی همچنین گفت: یکی پروژه مخابراتی که تمام شهرهای استان را با فیبر نوری متصل می‌کند افتتاح شده است و همچنین کار ساخت یک شهرک نمایشی در اصفهان در این سفر آغاز شد.

ظریف با بیان این‌که دولت 10 هزار میلیارد ریال امسال به مناسبت هفته دولت پروژه‌های مختلفی را افتتاح می‌کند، گفت: بسیاری از این طرح‌ها در بخش خصوصی اتفاق می‌افتد که باید موتور محرک کشور باشد. با برداشته شدن تحریم‌ها موانع برداشته می‌شود و بعد از آن بهبودی شرایط به همت همه ما بستگی دارد. ما باید حرکت را آغاز کنیم و توقع نداشته باشیم که از آسمان برایمان بهبودی شرایط بیاید.

وی در پاسخ به این‌که بزرگترین اولویت توسعه شهر اصفهان را چه می‌دانید به موضوع آب اشاره کرد و گفت: موضوع آب خیلی مهم است و دولت هم توجه ویژه‌ای دارد. چندین جلسه هیأت دولت به موضوع آب اختصاص یافته است و خوشحالیم که کشاروزان استان برای کشت پائیزه از آن استفاه می‌کنند و اگر می‌بینید کمی در زاینده رود آب کم شده به همین دلیل است و حتماً در فاصله نزدیکی آب رودخانه باز می‌گردد.

ظریف در پاسخ به این‌که به نظر می‌آید مردم اصفهان بیشتر دغدغه سهم آب دارند، تأکید کرد: باید به موضوع آب ملی نگاه کنیم. نباید چه اصفهان یا استان‌های دیگر به این مسأله به عنوان یک رقابت نگاه کنند. ما در تمامی نقاط کشور با مشکل آب روبرو هستیم و همزمان زیرساخت‌هایمان هم مشکلاتی دارد. امیدوارم هرچه زودتر این مسائل به طور اساسی حل شوند.

همچنین وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص بهبود وضعیت جذب گردشگری در اصفهان نیز گفت: هر چند اصفهان شهرت جهانی دارد ولی نباید از ضرورت تبلیغ و معرفی جاذبه‌های این استان غافل شد.

وی ادامه داد: شهر اصفهان برای پذیرش گردشگر جاذبه‌های زیادی دارد و این جذابیت تنها مختص چند محل یا ساختمان تاریخی خاص نمی‌شود بلکه فرهنگ مدارا و همزیستی آنها در کنار علم، تفکر و همچنین دانشگاه‌های معتبر در جهان و حوزه‌های علمیه این کشور همگی از جمله جاذبه‌های گردشگری اصفهان است.

وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به وجود جاذبه‌های گردشگری در اصفهان و لزوم بازنگری در زیرساخت‌های گردشگری این استان، تأکید کرد: از اینکه در جلسه مسئولان اصفهان حضور یافتم خیلی خوشحالم و همچنین از این‌که مطلع شدم چند پروژه مهم قرار است در این استان صورت گیرد و من از یکی از آنها بازدید خواهم کرد.

وی خاطرنشان کرد: زیرساخت های جذب گردشگری در اصفهان نیاز به توجه دارد و همچنین تا سال آینده بخش خصوصی نیز به عرصه گردشگری این استان وارد شود.

ظریف از همکاری وزارت امور خارجه در راستای افزایش گردشگری خبر داده و وعده داد: نمایندگی‌های وزارت امور خارجه در خدمت کارآفرینان و بخش خصوصی هستند. همچنین از سال گذشته ارزیابی ما از سفرا با میزان کمک آنها در توسعه کشور سنجیده می‌شود.

در پایان مجری برنامه از وزیر امور خارجه کشورمان پرسید آیا اصفهانی‌ها می‌توانند یک میز در وزارت امور خارجه داشته باشند که ظریف به او گفت: وزارت امور خارجه در اصفهان یک نمایندگی دارد و این خیلی بالاتر از داشتن یک میز است چرا که تعدادی از همکارانمان تمام وقت به دنبال خدمت به مردم این استان هستند.