صادرات خدمات فنی مهندسی بخش آب و برق به ۴۰ کشور دنیا/ کمبود آب مدیریت خواهد شد

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، به نقل از وزارت نیرو (پاون)، "حمید چیت‌چیان" در این برنامه با بیان این مطلب که صنایع آب و برق جزو صنایع پویای کشور بوده که دارای ابداعات جدیدی است، اظهار داشت: سال گذشته با تلاش متخصصان داخلی در وزارت نیرو 17 فن‌آوری جدید در حوزه‌های آب و فاضلاب و برق مورد استفاده قرار گرفت و هم‌اکنون 26 فن‌آوری نوین دیگر در دست اجرا است.

وی با بیان اینکه کشورمان با 74 هزار مگاوات ظرفیت تولید برق نصب شده جزو 14 کشور اول دنیاست، افزود: جمهوری اسلامی ایران در زمینه تولید تجهیزات نیروگاهی هم جزو هشت کشور برتر جهان است.

وزیر نیرو گفت: فن‌آوری‌های تولید تجهیزات نیروگاهی به چند کشور دیگر صادر شده و در تلاش هستیم نسل جدید نیروگاه‌های گازی را در کشور احداث کنیم.

وی افزود: بیش از 95 درصد فن‌آوری مورد نیاز بخش آب و بیش از 90 درصد فن‌آوری مورد نیاز بخش برق کشور در داخل تولید می‌شود.

*افزایش صادرات خدمات فنی و مهندسی

چیت‌چیان گفت: تجهیزات و خدمات فنی مهندسی در بخش آب و برق به 40 کشور دنیا صادر شده و همه این‌ها توسط شرکت‌های خصوصی انجام شده است.

وی با اشاره به ظرفیت‌های خوب ایجاد شده در صنعت آب و برق افزود: ظرفیت‌های موجود نیازمند بازارهای بزرگ است،، زیرا بسیاری از طرح‌ها در حوزه آب و برق کشور به اشباع رسیده است.

وزیر نیرو با بیان اینکه وزارت نیرو از شرکت‌های خصوصی برای اجرای طرح‌های بزرگ آب و برق در خارج از کشور حمایت می‌کند، افزود: اگر بازار محدود باشد امکان تحقیق و توسعه نیز محدود خواهد بود در صورتی که اگر بازار بزرگی وجود داشته باشد هزینه‌های تحقیق و توسعه بسیار کم شده و قابلیت رقابت با دنیا افزایش پیدا خواهد کرد.

وی با اشاره به رکود اقتصادی در کشور افزود: اگر خواهان رونق اقتصادی هستیم یکی از بهترین راه‌ها یافتن بازارهای بزرگ در خارج از کشور است.

وزیر نیرو با اشاره به اینکه صادرات خدمات فنی، مهندسی از 1.3 میلیارد دلار در سال 92 به 2.5 میلیارد دلار در سال 93 رسیده است، افزود: بخش آب و برق سهم بسیار بالایی در این صادرات داشتند.

وی تصریح کرد: از شرکت‌های خصوصی برای یافتن بازارهای بزرگ در خارج از کشور حمایت می‌کنیم.

* بهره‌برداری از طرح انتقال پساب به نیروگاه همدان

چیت‌چیان با اشاره به افتتاح بیش از یک هزار طرح در زمینه‌های توسعه خطوط انتقال و توزیع برق و شبکه‌های آب و فاضلاب و نیروگاه‌ها در هفته دولت در سراسر کشور گفت: طرح انتقال پسآب فاضلاب شهر همدان به نیروگاه شهید مفتح و اضافه شدن یک برجِ خشک به این نیروگاه برای کاهش آب مصرفی نیروگاه تا 15 درصد، از جمله شاخص‌ترین این طرح‌ها بود.

وی اضافه کرد: مسائل مربوط به آب به قدری حاد است که سیستمی که خودش عهده دار مدیریت است و منابع آب را در اختیار دارد قبل از هر سازمان یا موسسه دیگری،‌ خودش برای صرفه‌جویی در آب پیش قدم شده است واین کاری است که بایستی در تمام بخش‌های، کشاورزی، صنعت،‌ شرب نیز انجام شود.

وزیر نیرو افزود: با این طرح‌ها 700 مگاوات به ظرفیت تولید این نیروگاه اضافه شد و نیروگاه به ظرفیت اسمی هزار مگاواتی خود رسید.

* نقش موثر نیروگاه سیاه‌بیشه در شبکه برق

وی افتتاح نیروگاه سیاه بیشه در مسیر تهران، چالوس را از دیگر طرح‌های مهم به بهره‌برداری رسیده دانست و افزود: این نیروگاه نخستین نیروگاه از نوع نیروگاه‌های تلمبه ذخیره‌ای است که در کشور به بهره‌برداری رسیده و جزو نیروگاه‌های آبی است.

چیت‌چیان با بیان اینکه هم‌اکنون حدود 700 نیروگاه در کشور فعال است، گفت: بزرگ‌ترین نقش نیروگاه‌های تلمبه ذخیره‌ای نقش کنترل فرکانس اولیه واحدها است که اگر یکی از واحدهای نیروگاهی کشور به هر دلیل از مدار خارج شود نوسانی در شبکه ایجاد می‌کند که در صورتی که کنترل نشود منجر به قطع برق سراسری خواهد شد.

وی افزود: با بهره‌برداری از نیروگاه سیاه بیشه در شرایط اضطراری، این نیروگاه ظرف 30 ثانیه وارد مدار خواهد شد.

وزیر نیرو گفت: ظرفیت این نیروگاه یک هزارو 40 مگاوات است که بیش از ظرفیت نیروگاه هسته ای بوشهر و حتی بیش از بزرگ‌ترین واحد نیروگاهی کشور است.

وی با بیان اینکه نیروگاه سیاه بیشه از پیچیده‌ترین نیروگاه‌های کشور است که تنها دو شرکت در دنیا توانایی طراحی و اجرای آن را دارند، گفت: این دو شرکت هم به هیچ وجه حاضر به انتقال تجربیات خود به ایران نبودند؛ لذا وزارت نیرو با همکاری دانشگاه صنعتی شریف طراحی خاصی برای ساخت تونل مورد نیاز این نیروگاه را به اجرا درآورد.

چیت‌چیان با بیان اینکه یک واحد از واحدهای نیروگاه سیاه بیشه در ابتدای سال 92 به بهره‌برداری رسیده بود، گفت: در دو سال گذشته به تدریج سه واحد دیگر در مدار قرار گرفت که نقش بسیار مهمی در پایداری شبکه برق کشور دارد.

*وضعیت نامناسب بار‌ش‌ها در کشور

چیت‌چیان در ادامه با اشاره به بحران آب و قرار گرفتن کشور در منطقه خشک و نیمه خشک آسیا افزود: در سال‌های پرآب گذشته میزان متوسط بارش سالانه 250 میلی متر بوده در حالی که متوسط بارش جهانی 750 میلی متر بود.

وی با بیان اینکه کشور 15 سال است دچار خشکسالی مستمر شده گفت: در 46 سال گذشته به‌طور متوسط 250 میلی متر بارش داشتیم که بارش ما در شش سال گذشته بطور متوسط 205 میلی متر بوده است.

وزیر نیرو افزود: از مهر سال گذشته تا امروز به‌طور میانگین فقط 192 میلی متر بارش داشتیم و این در مقایسه با متوسط سال‌های گذشته 21 درصد و در مقایسه با سال گذشته 13 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

وی اضافه کرد: درجه حرارت متوسط کشور در مقایسه با سال‌های گذشته 1.1 درجه سانتیگراد افزایش پیدا کرده و منجر به تبخیر بیشتر آب و کاهش منابع در دسترس ما شده است.

*بیلان منفی در 330دشت کشور

وزیر نیرو با بیان اینکه میزان آب رودخانه‌ها در ایستگاه‌های اندازه گیری جریان آب بیش از 50 درصد کاهش پیدا کرده است، افزود: سالیانه 5.7 میلیارد مترمکعب بیلان منفی در منابع آب زیرزمینی داریم یعنی میزان آبی که در طی سال از چاه‌ها و چشمه‌ها و قنات‌ها از مجموع سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود از آن میزان آبی که در اثر بارش وارد سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود بسیار بیشتر است.

چیت‌چیان تعداد دشت‌های کشور را 609 دشت عنوان کرد و افزود: از این تعداد، 330 دشت دچار بیلان منفی است و آن وضعی که برای دریاچه بختگان، هامون و ارومیه رخ داد برای سفره‌های آب زیرزمینی ما نیز رخ داده است.

وی افزود: با وجود این همه خشکی و خشکسالی و تغییرات اقلیمی اگر مصرف آب را، درست مدیریت کنیم بر مشکلات غلبه خواهیم کرد.

چیت‌چیان با اشاره به اینکه 92 درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، گفت: در بخش کشاورزی راه‌های زیادی برای کاهش مصرف آب وجود دارد که از جمله می‌توان به جای کاشت هندوانه محصولات راهبردی مانند گندم کاشت تا مصرف آب بسیار کاهش یابد.

وی تبدیل شیوه‌های کشاورزی سنتی به کشاورزی صنعتی یا کشت گلخانه ای را در کاهش مصرف آب بسیار اثرگذار خواند و افزود: چندی پیش وزیر جهاد کشاورزی به موردی اشاره کرد که در نتیجه تبدیل کشاورزی سنتی به گلخانه ای 94 درصد مصرف آب کاهش یافته بود.

وی در پاسخ به اینکه چرا با توجه به بحران آب اینگونه اقدامات، جدی تر و سریع‌تر انجام نمی‌شود، گفت: یکی از این دلایل نبود اطلاعات کافی کشاورزان و همچنین مقاومت آن‌ها در تغییر روش‌های سنتی کشاورزی است.

چیت‌چیان اضافه کرد: تغییر روش‌های سنتی هزینه‌های زیادی برای کشاورزان دارد که دولت 85 درصد هزینه کشاورزانی را که روش‌های آبیاری سنتی غرقابی را به شیوه تحت فشار تبدیل کنند، به‌صورت تسهیلات بلاعوض پرداخت می‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنانش به هماهنگی‌ها و تفاهم ایجاد شده میان دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی برای مدیریت مصرف آب اشاره کرد و گفت: امسال نمی‌توانیم همه دشت‌های کشور را تحت برنامه مورد نظرمان قرار دهیم، اما یکصد دشت را بطور آزمایشی انتخاب کردیم و بنا داریم چاه‌های غیرمجاز را در این بخش‌ها تعیین تکلیف کنیم.

وزیر نیرو افزود: ما علاوه بر خشکی و خشکسالی با مشکل دیگری شامل برداشت‌های بی‌رویه، غیرمجاز و غیرقانونی از منابع آب مواجه هستیم و به همین جهت در دو سال اخیر حدود هشت هزار چاه غیرمجاز را مسدود کردیم.

وی ادامه داد: برخی چاه‌ها پروانه دارند، اما بیش از حد پروانه، آب برداشت می‌کنند که در این موارد نیز مقرر شد همه چاه‌ها به کنتورهای هوشمند مجهز شوند تا از این طریق بتوانیم آب برداشت شده از چاه را کنترل کنیم.

چیت‌چیان با بیان اینکه آب خوان داری نیز از اقدامات دیگر ما به شمار می‌رود که بر اساس آن آب به داخل سفره‌های آب زیرزمینی تزریق می‌شود گفت: در بخش مدیریت مصرف آب 15 طرح در دست اجرا داریم که 11 طرح در وزارت نیرو، سه طرح را در وزارت جهاد کشاورزی و یک طرح توسط سازمان زمین شناسی اجرایی خواهد شد.

وی ابراز امیدواری کرد با این برنامه‌ها طی پنج سال آینده بیلان منفی سفره‌های زیرزمینی را به صفر برسانیم.

وزیر نیرو گفت: در 15 سال بعد از این پنج سال هم، امیدواریم بتوانیم با کاهش برداشت از آب‌های زیرزمینی وضع سفره‌ها را به وضع ایست آبی 25 سال قبل برسانیم.

وی افزود: برای نخستین بار است که در مدیریت آب کشور میزان آب قابل برداشت از سفره‌های زیرزمینی 609 دشت کشور را مشخص کرده‌ایم که بر اساس آن سهم آب برداشتی در بخش شرب، کشاورزی و صنعت مشخص شده است.

چیت‌چیان گفت: اکنون تابلوی روشنی از میزان آب موجود و میزان برداشت‌ها پیش روی ماست و امیدواریم بتوانیم تالاب‌های خشک شده را نیز در این بخش احیا کنیم.

وی با اشاره به اینکه مدیریت منابع آب بایستی با مشارکت چندین وزارتخانه و دستگاه صورت گیرد به فعالیت جلسات شورای عالی آب کشور اشاره کرد و افزود: در دو سال گذشته 13 جلسه این شورا برگزار شده در حالی که در طول سه دولت قبلی این شورا فقط هفت بار جلسه تشکیل داده است.

*دلیل تاکید بر صرفه‌جویی در آب شرب

وزیر نیرو در خصوص اینکه با توجه به 92 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی چرا اینقدر به بحث صرفه‌جویی در آب شرب تأکید می‌شود، گفت: کیفیت آب شرب با کیفیت آب کشاورزی متفاوت است و از همه منابع آب نمی‌توان برای آب شرب استفاده کرد و آب شرب نیازمند هزینه‌های قابل توجه است.

وی افزود: مثلاً آب شرب یزد از حدود 400 کیلومتری تهیه می‌شود که تصفیه و کیفیت این آب بسیار هزینه بر است و هزینه آب شرب 10 برابر هزینه آب کشاورزی است؛ لذا صرفه جویی در یک متر مکعب آب شرب برابر با ارزش 10 برابر آبی است که در کشاورزی مصرف می‌شود.

چیت‌چیان گفت: گاهی اوقات منبع جدیدی برای آب شرب نداریم و اگر صرفه‌جویی نشود برخی شهرها و روستاها با جیره بندی آب مواجه خواهند شد.

وی افزود: با روش‌های بسیار ساده قادریم 25 تا 30 درصد آب را در هر منزل صرفه‌جویی کنیم و شهر و روستاهای زیادی را از خطر کم آبی برهانیم.

وزیر نیرو در ادامه سخنان خود به جلوگیری از هدر روی 13 درصدی آب کشور ناشی از فرسودگی شبکه‌های توزیع و برنامه‌های وزارت نیرو اشاره کرد و افزود: بسیاری از شبکه‌های آب بیش از 30 سال پیش احداث شده است و عمر مفید این شبکه‌ها به اتمام رسیده است.

وی گفت: اگر بخواهیم یک درصد از هدر رفت آب در شبکه‌ها را کاهش دهیم حدود هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری جدید نیاز داریم که کاری پرهزینه است.

چیت‌چیان با اشاره به اینکه در همه کشورهای دنیا هدر رفت آب وجود دارد افزود: ما در این بخش مدیریت فشار در شبکه‌های آب شهری را دنبال کرده‌ایم.

وی گفت: شب‌ها که مصرف آب به حداقل می‌رسد فشار شبکه‌ها بالاتر می‌رود و وقتی فشار زیاد شد احتمال پرت آب بیشتر می‌شود و اکنون در شبکه‌های آب، شیرهای تنظیم فشاری تعبیه کرده‌ایم که فشار را در ساعات خاصی از شبانه روز تنظیم می‌کند.

وزیر نیرو افزود: در برخی مواقع نیز چاره‌ای جز تعویض لوله‌ها نداریم که این کار هم دائم انجام می‌شود که نتیجه آن کاهش 1.3 واحد درصد از هدر رفت آب در دو سال اخیر بوده است.

وی گفت: در بخش برق هم از 2.5 درصد پرت شبکه‌های برق جلوگیری کرده‌ایم.

چیت‌چیان در بخش دیگری از سخنانش نفوذ دادن آب به داخل زمین، تبدیل جریان آب از کانال‌ها به لوله‌ها و همچنین تبدیل آبیاری غرقآبی به آبیاری قطره ای را راهکارهایی برای جلوگیری از تبخیر آب برشمرد.

* چاره‌اندیشی برای کاهش تبخیر آب پشت سدها

وزیر نیرو در خصوص کاهش تبخیر آب پشت سدها هم گفت: اخیراً چند نفر از اساتید دانشگاه تحقیقاتی انجام داده‌اند و به نتایجی رسیده‌اند و موادی را کشف کرده‌اند که اگر این مواد در دریاچه سدها ریخته شود لایه نازکی روی سطح آب ایجاد می‌کند که تبخیر را کاهش می‌دهد.

چیت‌چیان افزود: البته ما هنوز از اثرات زیست محیطی این روش اطمینان کامل نداریم و اگر سازمان حفاظت محیط زیست تأیید کند این روش را به کار خواهیم برد.

وی گفت: روش دیگری در آمریکا اجرا شده است که بر اساس آن گوی‌هایی را روی آب در پشت سدها پخش می‌کنند و این گوی‌ها موجب کاهش تبخیر می‌شود.

چیت‌چیان افزود: البته این روشی بسیار پرهزینه است و در همه جای آمریکا هم از آن استفاده نمی‌شود و درایالت کالیفرنیا که شرایط خشکسالی سختی دارد از این روش استفاده شده است و ما هم این موضوع را تحت بررسی قرار داده‌ایم.

وی در خصوص اینکه چرا با وجود انتقاد از سدسازی‌ها قرار است 9 سد در هشت استان افتتاح شود گفت: وزارت نیرو در دو سال اخیر بازنگری جدی در برنامه سدسازی داشته و تعداد سدهای بزرگ ما تا پایان مرداد 153 مورد بوده است.

وزیر نیرو افزود: احداث برخی سدها باید متوقف شود که برای مثال سدهایی که در حوزه دریاچه ارومیه بوده هیچ نتیجه مثبتی نداشته است.

چیت‌چیان در خصوص اینکه مگر برای احداث سدها مطالعات کارشناسی صورت نگرفته است گفت: شرایط آبی کشور تغییر کرده است مثلاً 15 سال قبل مطالعه ای برای احداث سد صورت گرفت که آن موقع احداث سد توجیه داشت اما با توجه به خشکسالی ها و افزایش مصارف آب در بالادست، سد توجیهی ندارد.

وی افزود: سدهایی داریم که قرار بود 150 میلیون مترمکعب پشت آن آب ذخیره شود که 30 میلیون مترمکعب بیشتر آب ندارد.

وزیر نیرو گفت: ما مشخصات برخی سدها را تغییر دادیم و مثلاً ارتفاع برخی از این سدها را کاهش دادیم، اما برخی سدها هم با همان مشخصات قبلی به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

وزیر نیرو در پایان اظهار امیدواری کرد با همراهی و مشارکت فعال مردم، سازمان‌های مردم نهاد و دستگاه‌های اجرایی بتوانیم موضوع آب را در کشور به بهترین نحو مدیریت کنیم.