ایلام و حلقه های مفقوده توسعه..

خبرگزاری برنا_ ایلام، در توضیح توسعه پایدار باید گفت که توسعه پایدار را می توان به صندلی محکمی دارای چهار پایه با اندازه و استحکام یکسان در نظر گرفت که پایه های آن عبارتند از اقتصاد، محیط زیست، اجتماع و فرهنگ.

پایداری یک مفهوم اصولی و بنیادی است و دلالت بر نگهداری منابع و ثروت ها توسط هر نسل با هر سطح از توسعه انسانی دارد و آنچه که باید نگهداری شود فرصت هایی است که نسل های آینده برای دستیابی یک زندگی ارزنده به آن نیاز دارد.

توسعه پایدار به معنی توسعه چهار شاخص، محیط زیست، اقتصادی، اجتماع و فرهنگ است، به طوری که آیندگان نیز بتوانند به سطح توسعه مورد نظر دستیابی داشته باشند.

استان ایلام با حدود 20 هزار کیلومتر مربع وسعت و 620 هزار نفر جمعیت در آخرین سرشماری که به سال 1385 بر می گردد در غربی ترین نقطه جغرافیایی کشور و در جوار استان های کرمانشاه، لرستان، خوزستان و کشور عراق واقع شده است. این استان تا اوایل دهه 1350 با عنوان فرمانداری کل، تحت شمول استان کرمانشاه بود و در 22 شهر و 550  روستای بزرگ و کوچک پراکنده است؛ معیشت مردم این منطقه از طریق کشاورزی و دامپروری است به گونه ای که نزدیک به 40 درصد جمعیت این استان از طریق کشاورزی امرار معاش می کنند. ترکیبی از مرزنشینی در 8 سال جنگ تحمیلی با دشمن تا بن دندان مسلح بعثی موجب شد تا این منطقه که در ادوار گذشته از مراکز تمدن ایران زمین بود آن طور که شایسته است نتواند از موقعیت ها بهره مند شود.

 بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اگر چه از نظر شاخص های اولیه برخورداری مانند تأمین آب و برق و راه، استان ایلام شرایط مطلوب تری پیدا کرد اما تجاوز رژیم بعث عراق به مرزهای استان ایلام و جنگ تحمیلی مانع از برخورداری مناسب این استان از برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی شد.

  ایلام با برخورداری از محصولات نامطلوب عدم توسعه سناریوی بعضی دوگانگی ها و عدم تعادل هاست این دوگانگی ها در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و ... نمود یافته است که از یک طرف استان هایی چون: تهران، اصفهان، مرکز و ... قد علم کرده و از طرف دیگر استان های کردستان، ایلام و لرستان سر برآورده و پدیده های شومی چون فقر، محرومیت، بیکاری پنهان و مزمن، فقدان فرصت های اشتغال، مهاجرت اجباری به سایر استان ها، اعتیاد، بالا رفتن تصاعدی طلاقو

 در سال های اخیر به طوری که از سال 1385 به این سو در ایلام از هر 5 مورد منجر به طلاق 2 مورد توافقی بوده است. خودسوزی که اخیراً در دو سه سال گذشته بیشتر به خودکشی تغییر چهره داده و با افزایش بی رویه و سرسام آوری  رو به رو شده است که به گفته «دکتر موسی نژاد» استاد دانشگاه ایلام و عضو هیأت علمی این دانشگاه میزان خودکشی در سه سال گذشته در ایلام و 8 شهرستان تابعه آن 3200 نفر بوده است که واقعاً فاجعه است به طوری که الان ایلام نه تنها در کشور بلکه در جهان مقام اول از لحاظ آسیب های اجتماعی و خودکشی دارا است، این آسیب های کلان و فاکتورهای عدم توسعه و توسعه نیافتگی بر گرده ی ساکنان آنها سنگینی می کند این در حالی است که امروزه نیاز به رشد و توسعه بیش از پیش حیاتی شده شرایط کنونی جهان و دورنمای آتی آن به صورتی است که سوای صعوبت و دستیابی به توسعه و تجربه فاکتورهای آن، عدم توسعه مترادف با خروج از فرآیند زندگی معنی شده است.

استانی که از نظر توزیع فضایی یکی از چهره های محروم و از مناطق توسعه نیافته و به عبارتی دقیق تر کمتر توسعه یافته کشور نسبت به سایر مناطق کشور به شمار می رود. علیرغم تلاش هایی که در مناطق و شهرستان های مختلف آن صورت گرفته هنوز ناهمگونی و نابرابری در جذب فرصت های زندگی انسانی تر و بطور کلی دوگانگی هایی را با توجه به موقعیت جغرافیایی و توپولوژی خاص در خود می پروراند، برخی از این فاکتورها ساختاری بوده و ریشه در ساختار اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و موقعیت ژئوپلتیک این استان دارد و در واقع بازخوردهای داخلی داشته و بعضی دیگر دستاورد و کارکرد سیاست ها و استراتژی هایی بوده که توسط دولت مردان مرکزی و محلی در این منطقه آزمون شده اند، غبار محرومیت چهره خسته و متفکرانه این استان را که محصول بی توجهی و کارکرد ناکارآمد سیاست ها و استراتژی های گزینشی مقامات امر و برخورد کلیشه ای و متعصبانه ناشی از فقدان درک اصولی و منطقی منطقه و نیز عدم شناخت دقیق و نیز عدم شناخت دقیق شرایط آن می باشد این استان را به صورت اندام واره ای نامتعادل و نامتجانس از انام و کلیت اقتصادی کشور در آورده است ک متعاقباً چالش هایی را فرا روی زمینه ها و دستبردهای توسعه استان قرار داده و هزینه های فرصت از دست رفته و زیان های مالی انسانی جبران ناپذیری برای منطقه در بر داشته است به گونه ای که فرآیند و پویش جامعه توسعه را در این استان برای چندین دهه (نسبت به مناطق و استان های دیگر کشور) عقب انداخته و دوگانگی را موجب شده که اثرات آن در بخش های مختلف استان مشاهده می شود.

استان ایلام دنیایی از بیکاران مزمن است، بیکاری پنهان، فقر اقتصادی، تبعیض های سیاسی و بطورکلی فاکتورهای توسعه نیافتگی، بیانگر اکثریت قریب به اتفاق مردم و ساکنان آن است. به علت بیکاری از نیروهای مواد استفاده نمی شود و سرمایه های انسانی به خارج از استان و کشور مهاجرت می کنند اکثر مردم به سبب پیدا نکردن شغل مناسب و در خورشان تنگ دست بوده و قادر به برآوردن نیازهایشان نیستند؛ سرمایه گذاری به دلیل تصور مبهم ریسک سیاسی بالای عدم برگشت سرمایه ها دچار رکود و کساد می شده فرآیند اشتغال را مختل و با چالش اساسی رو به رو کرده است.

 این استان علیرغم برخورداری از استعدادها و زمینه های توسعه ملی نبرده و به حاشیه فرآیند توسعه رهنمون شده است از این رو توزیع فضایی بهینه و مناسب تر از استراتژی ها و برنامه های توسعه در راستانی هدایت پتانسیل ها به این استان ضرورت یافته مسلتزم توجه بیشتر به نیازمندی های توسعه می باشد، توسعه در واقع فرآیندی است چند بعدی با ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... و در بر گیرنده مجموعه فعالیت ها و اقداماتی است که برای هدایت جامعه در جهت بهبود سطح زندگی مردم بر اساس نظام ارزشی مورد پذیرش جامعه لازم می باشد و در صورتی معقول و معنی دار خواهد بود که موجب بهبود شرایط زندگی همه مردم شود.

بدون شک تحقق چنین هدفی در ایران با توجه به تورم جمعیت، مشکلات اقتصادی-اجتماعی- سیاسی و ... و بطورکلی عدم تعادل ها و دوگانگی هایی که در سطح کلی گریبانگیر این کشور است. مستلزم برنامه ریزی و بهبود سطح زندگی مردم و ارتقاء استاندارد زندگی و متعاقباً رسیدن به اهداف توسعه است.

 این برنامه ها بایستی ابعاد مختلفی را در بر گیرند که رسیدن به این مقصود مستلزم ترکیب بهینه فعالیت ها در ابعاد مختلف می باشد مسأله ای که در این رابطه وجود دارد این است که برنامه ریزی ها در ایران اغلب در سطح ملی صورت گرفته و کلیه تصمیمات مربوط به این برنامه ها در این سطح اتخاذ می شود و اقدامات عملی در قالب بخش هایی مانند: کشاورزی، صنعت، بهداشت، آموزش و پرورش و ... صورت می گیرد اینکه چگونه این بخش ها توسعه پیدا کند و جهت توسعه آنها چقدر بایستی هزینه کرد به وسیله سیاست مداران، برنامه ریزان و دولت مردانی که در تهران مستقر می شوند تعیین و تبیین می شوند، در این رابطه استان های مختلف کشور ناگزیر به قبول و پذیرش تصمیمات اتخاذ شده در مرکز می باشند: از عدم توجه برنامه های ملی به استعدادها و محدودیت ها و استان ها باعث رشد و توسعه برخی استان ها و عقب ماندگی و عدم توسعه مناسب در سایر آنها شده اند.

اغلب نیازهای مناطق خاصی برآورده نشده که به عدم تعادل نسبی در توسعه ساختارها بین آنها منجر شده است، از ظاهر این عدم تعادل ها همانا توزیع نابرابر درآمد فرصت های اشتغال و عدم تعادل فیزیکی و کالبدی در بین استان های مختلف کشور می باشد از طرفی به دلیل تأکید فراوان این برنامه ها بر رشد کلی اقتصاد و به توزیع متناسب فعالیت های اقتصادی توجه چندانی مبذول نشده است این امر منجر به تمرکز بسیاری از فعالیت های اقتصادی در یک یا چند استان خاص شده و توسعه بیشتری را در این استان ها پدید آورده در حالی که دیگر استان ها از مواهب توسعه بهره چندانی نبرده اند این مسأله یکی از دلایل عدم توفیق برنامه های ملی در مشارکت دادن و کارایی مردم استان ایلام بوده است.

** انسان با امید زنده است، استان بر مدار ریل توسعه قرار گرفت..

 در دولت های نهم و دهم آنچنان که باید و شاید توجهی به این استان محروم اما مقاوم و نستوه نشد و مدیران ارشد استان که در این دولت ها (نهم و دهم) مدیران پروازی بودند و با تحمیل هزینه های فراوان به استان و اجرای برنامه های همچون شب های آفتابی با صرف هزینه های میلیاردی و نسیم رحمت که حرف و حدیث های زیادی را باعث شد نه تنها باعث به حرکت انداختن چرخ دنده های توسعه استان نشدند بلکه باعث شدند تا زنگار بیشتری بر آن بنشیند اما خوشبختانه اینکه می گویند و گفته می شود: «انسان با امید زنده است» همین طور هم شد و با پیروزی قاطع گفتمان تدبیر و امید در انتخابات 24 خرداد 1392 و انتخاب دکتر حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور منتخب مردم ایران امیدها و شور و نشاط مضاعف به محاق رفته به کشور و علی الخصوص استان همیشه در صحنه ایلام بازگشت و سپس با انتخاب عالم زاده ای توانا، متخصص و با تجربه و دانش توأمان و فرزند بومی این آب و خاک «مهندس محمدرضا مروارید» به عنوان سکاندار دولت در استان و استاندار ایلام به حول و قوه الهی بسیاری از چالش ها مرتفع شد و مشکلات یکی پس از دیگری با انتخاب مدیران لایق، کار کشته و با تدبیر در بدنه اجرای استان گشوده شد و استان بر مدار ریل توسعه قرار گرفت و در این 2 سال گذشته تلاش ها و پیگیری ها و طرح ها و برنامه ها با نظم و دیسیپلین خوبی در حال اجرا است و موفقیت های خوبی هم ماحصل و خروجی این مهم بوده است.

نمونه بازر و بی ادعای آن منطقه آزاد تجاری مهران است که در دولت تدبیر و امید و مجموعه عالی استان و پیگیری شخص استاندار شتبا و روند فزآینده ای به خود گرفت و دولت از این مسأله استقبال نمود و لایحه آن را به مجلس داده است تا به آن رأی داده و آن را تأیید کنند که استان های کرمانشاه و خوزستان هم اگر چه پیگیر این مسأله برای استان های خویش هستند اما تلاش های مداوم و مستمر مجموعه عالی استان بر آنها غالب آمده است و این قضیه بستگی به همت و تلاش بیشتر نمایندگان حوزه شمالی و جنوبی استان در مجلس شورای اسلامی دارد و می طلبد تا با رایزنی و قدرت چانه زنی بالا با نمایندگان مجلس در بهارستان و به ویژه نمایندگان غرب کشور این مسأله اساسی را به سامان برسانند که یکی از مواهب و شاخصه های اصلی توسعه استان ایلام به شمار می رود.

یادداشت اختصاصی خبرگزاری برنا،

محسن جمشیدزاده- روزنامه نگار و فعال محیط زیست