خاطراتی در بزرگداشت آیت الله خزعلی (ره)

مرتضی نجفی قدسی

بسم الله الرحمن الرحیم

«إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ * ادْخُلُوهَا بِسَلاَمٍ آمِنِینَ » (حجر/45-46)

محققاً متقین در بهشت هایی که نهرهای جاری دارد، خواهند بود و به آنان با درود و سلام خطاب می شود وارد بهشت شوید و در آنجا برای همیشه در امنیت خواهید بود.

ارتحال عالم فرزانه، مجاهد عظیم الشأن، فقیه بزرگوار و مفسر قرآن کریم حضرت آیت الله ابوالقاسم خزعلی (رحمت الله علیه) ضایعه ای جبران ناپذیر برای حوزه های علمیه و جبهه انقلاب اسلامی است و جامعه قرآنی هم یکی از بزرگترین پشتوانه های علمی و معنوی خود که هم مفسر قرآن و هم حافظ کل قرآن و نهج البلاغه بود را از دست داد.

حیات پر بار علمی، تبلیغی، انقلابی، مبارزاتی، دینی و معنوی این عالم بزرگ از مصادیق بارز «عاش سعیداً‌و مات سعیداً» محسوب می شود.

شرح مجاهدات، تحصیلات، تدریس ها و فعالیت های بی شمار این شخصیت علمی، روحانی، سیاسی و اجتماعی را کم و بیش همگان می دانند و یا در این روزها به مناسبت رحلت ایشان، بازگویی و تشریح می شود، امّا آنچه که بنده حقیر را واداشت تا نسبت به ایشان ادای وظیفه نمایم سابقه، آشنایی دیرینه و مرور خاطرات بی شماری است که از ایشان به یاد دارم و توفیق درک محضرشان را در بسیاری از جلسات، سفرها و حضرها داشته ام.

خبر ارتحال بسیار غیر مترقبه و تأثر بار بود و به سبب انس  ونزدیکی که با ایشان داشتم، احساسم این است که یکی از پشتوانه های خود را از دست داده ام و همانطور که دیگر اساتید  وبزرگان را از دست دادیم و جای آنان پر نشد، ایشان هم به ناگاه به ملکوت اعلی پر کشید و پس از تحمل روزگاری طولانی در مجاهدات  وسختی های قبل از انقلاب و پس از انقلاب، هم اکنون موقع راحتی او فرا رسیده و انشاء الله با اولیای الهی و مرادش حضرت امام خمینی (رض) محشور خواهد بود، انشاء الله.

* شیفتگی فوق العاده آیت الله خزعلی به حضرت امام خمینی (رض)

حضرت آیت الله خزعلی (ره) شیفتگی عجیبی به حضرت امام خمینی (قدس الله نفسه الزکیه) داشت  واین عشق و ارادت در اعماق وجود ایشان آنچنان رسوخ کرده بود که محال بود ذره ای از این حب و علاقه کاسته شود.

سالها پیش سفری در معیت ایشان به همدان داشتم که در آن روز پس از اینکه آیت الله خزعلی (ره) در جلسه ائمه جماعات و علمای استان سخنانی را ایراد کردند و سپس نماز جماعت برگزار شد و صرف ناهار هم در جمع آقایان بودند، برای استراحت ما را به اتاقی راهنمایی کردند، پس از دقایقی دیدم حضرت آقای خزعلی استراحت نمی کنند و نشسته اند، عرض کردم چرا استراحت نمی کنید؟ فرمودند: در این اتاق عکس حضرت امام هست و من هیچگاه در جایی که عکس ایشان باشد، پایم را دراز نمی کنم! که من بلا فاصله از میزبانان خواستم بیایند عکس را ببرند تا ایشان بتواند در آن اتاق استراحت کند!‌

* اهتمام پیوسته آیت الله خزعلی به زیارت حرم امام خمینی (رض)

و امّا از همه مهمتر اهتمام ایشان به زیارت حرم امام خمینی (رض) بود که  شاید صدها بار توفیق این زیارت را داشت! و دلیل آن هم این بود که حرم امام در ابتدای عوارضی جاده تهران- قم واقع است و حضرت آقای خزعلی هرگاه که به قم می رفت و یا از قم بر می گشت ، حتی اگر نصف شب هم بود به حرم امام تشرّف پیدا می کرد و دیگر نگهبانان حرم با رفت و آمد ایشان خو کرده بودند و می دانستند هر وقت و ساعتی از روز و شب ممکن است حضرت آیت الله خزعلی به حرم بیایند ولذا این آمادگی را داشتند و به محض ورود ایشان راه را باز می کردند و از درب جنوبی وارد حرم می شدند و در کنار ضریح مطهر لحظاتی به تلاوت قرآن و دعا مشغول می شدند  و نمازی می خواندند و سپس به مسیر خود در جهت قم یا تهران ادامه می دادند، حتی بنده به ایشان عرض کردم که آقا شما وقت زیادی را برای زیارت حرم امام صرف می کنید، چه لزومی دارد هر بار که از این جاده گذر می کنید به حرم امام هم مشرف شوید؟! خیلی از مسئولین و شخصیت ها حتی سالی یک بار هم نمی آیند! ایشان سخنی بدین مضمون فرمودند که امام حق زیادی بر ما و ملت ما دارد و من وجودم نمی تواند بپذیرد که از کنار مضجع ایشان گذر کنم و به ایشان عرض اخلاص و ارادت نداشته باشم و حتی فرمودند من فقط یک بار به دلیل عجله ای که داشتم از این زیارت صرف نظر کردم و بعد هم بسیار پشیمان شدم و با خود عهد کرده ام که در هر شرایطی از اینجا عبور کنم به زیارت ایشان هم مشرف شوم!

در اینجا بی مناسبت نیست یادی از استاد عزیزم مرحوم آقای پرورش بکنم که ایشان هم چنین رویه ای داشت و خودشان برای بنده نقل کردند که یکی دو بار به جهت تعجیلی که به اصفهان رفتن داشتم در حرم امام (رض)‌ توقف نکردم، روزی در اصفهان پس از آنکه در یکی از جلسات، سخنرانی‌ام تمام شد، خانمی به نزد بنده آمد و گفت من حضرت امام خمینی (رض) را در خواب دیده ام و ایشان فرمودند به آقای پرورش بگویید چرا دیگر از اینجا رد می شوید به ما سری نمی زنید؟!‌ و این بود که استاد پرورش هم همانند آیت ا لله خزعلی (رض)، روح حضرت امام (ره) را آنچنان بیدار و حاضر و ناظر می دیدند که هیچگاه به خود اجازه نمی دادند از کنار این جاده رد بشوند و به ساحت ایشان عرض ادبی نداشته باشند!‌

* دیدار معنوی آیت الله خزعلی و استاد پرورش

حال که ذکر خیر استاد پرورش شد این مطلب را هم اضافه کنم که بنده روزی برای حضرت آقای خزعلی (ره) شرح مکاشفه ای از استاد پرورش در رؤیت بهشت را نقل کردم!‌ دیدم ایشان بسیار متعجب شد و برای اطمینان خاطر گفت: تو خودت از ایشان شنیدی؟! عرض کردم بله!‌ فرمودند: من آقای پرورش را مرد با فضیلت  وصادقی می شناسم و دوست دارم این ماجرا را از زبان خودشان بشنوم، عرض کردم آقای پرورش اصفهان هستند، فرمودند اشکالی ندارد، هماهنگی کنید همین فردا من به اصفهان برای دیدار ایشان می روم!‌

من واقعیتش دوست نداشتم که آقای پرورش بفهمد من ماجرای مکاشفه ایشان را برای شخصی و آن هم آیت الله خزعلی نقل کرده ام، می دانستم که آقای پرورش چه‌بسا ناراحت شود ولیکن به اصرار آیت الله خزعلی تماس گرفتم و به آقای پرورش عرض کردم آقا، حقیقت ماجرا این است که من قضیه بهشت دیدن شما را برای حضرت آقای خزعلی نقل کرده ام و ایشان بسیار شایق هستند که به اصفهان بیایند و این ماجرا را از زبان خود شما بشنوند. آقای پرورش اظهار داشتند به ایشان عرض کنید بنده در یک سفر که به تهران بیایم، خدمت حضرتعالی هم مشرف خواهم شد و عرض خواهم کرد ولیکن حضرت آیت الله خزعلی بسیار تعجیل داشتند و فرمودند نخیر، موکول به آینده دیر است، من همین فردا به اصفهان می روم و شما قرار را بگذارید تا ایشان را حتماً ببینم و اینچنین بود که حضرت آیت الله خزعلی صرفاً‌ برای دیدار استاد پرورش و شنیدن خاطره ای از مکاشفات ایشان به اصفهان رفتند و هنگامی که از منزل استاد پرورش بیرون آمدند به تلفن همراه بنده تماس گرفتند و بسیار تشکر کردند از اینکه این دیدار برای ایشان حاصل شده است و فرمودند ما جناب آقای پرورش را به بزرگی و معنویت می شناختیم امّا نه در این حدّ و من در این جلسه، هم قضیه رؤیت  بهشت و چندین ماجرای دیگر را از ایشان شنیدم و ملاقاتمان چند ساعت به طول انجامید.

* اهتمام آیت الله خزعلی به عبادات، ادعیه و تلاوت قرآن

یکی از ویژگی های معنوی حضرت  آیت الله خزعلی اهتمام جدی ایشان به عبادات، نوافل، ادعیه و تلاوت قرآن بود. در سال 1370 در معیّت ایشان به سفر حج مشرف بودم که جلوه های عبادی  ومعنوی بسیاری را از این عالم بزرگ از میقات مسجد شجره گرفته تا طواف ها و نمازهای فراوان شاهد گردیدم.

حرم شریف نبوی (ص) در آن سال ها، شب ها بسته بود و حدود یک ساعت به اذان صبح درها را باز می کردند ولیکن حضرت آیت الله خزعلی معمولاً‌ از دو ساعت به اذان مانده مشغول عبادت و تهجد می شدند  وپس از آنکه درب های حرم باز می شد، به حرم مشرف می شدند. یک شب ساعتی که برای بیدار شدن کوک می  کردند، عمل نکرده بود و حضرت آقای خزعلی یک ربع به اذان بیدار شده بودند و از اینکه فرصت شب زنده داری ایشان کم شده بود، بسیار ناراحت بودند و این ناراحتی شاید تا چند روز برایشان پدیدار بود!‌

در مدتی که در مکه مکرّمه مشرف بودیم، ایشان مقید بودند هر سه وقت نمازها را در مسجد الحرام بخوانند و از همه مهمتر بعد از هر نماز هفت بار در آن ازدحام جمعیت و در آن گرمای طاقت فرسای ظهرها طواف کنند و سپس با چهره ای که از حرارت گلگون شده بود، به هتل محل اقامت باز می گشتند و صرف غذا انجام می شد که دیگر موقع جمع کردن سفره ها بود.

بنده که نصف سنّ حضرت آقای خزعلی را داشتم، طاقت بسیاری از این اعمال عبادی مستحب را نداشتم و مخصوصاً بعد از نماز ظهر در اوج گرما فقط یک بار موفق به انجام طواف ها شدم  وکم مانده بود که بیهوش شوم و لذا توفیق همراهی بسیاری از این اعمال را نداشتم.

* دیدار آیت الله صدیقین اصفهانی و آیت الله خزعلی در مکه مکرّمه

حضرت آیت الله صدیقین (رحمت الله علیه) یکی از علمای بزرگ و بسیار متقی و پارسایی بودند که ایشان در اصفهان از جهت قداست و تقوی و عبودیت زبانزد بود و اوصاف معنوی عجیبی داشت. یک روز که در معیت حضرت آیت الله خزعلی وارد بعثه مقام معظم رهبری در مکه شدیم، سر سفره ناهار چشممان به حضرت آیت الله صدیقین اصفهانی افتاد و از اینکه ایشان به حج مشرف شده و در بعثه مقام معظم رهبری هستند، بسیار تعجب کردیم، چون ایشان تقریباً‌ هیچ جا نمی رفتند و فقط برای اقامه نماز به مسجد سرکوچه ای که منزلشان در آنجا بود، رفت و آمد داشتند و اصلاً‌ قادر به مسافرت و اینها نبودند، به هر حال تعجب کردیم و در معیّت حضرت آیت الله خزعلی به دیدار ایشان رفتیم و عرض خوش آمد گویی و احوال پرسی و دیدار بسیار گرم و جالبی شد. از حضرت آیت الله صدیقین سؤال شد حضرتعالی که به سختی حتی به مسجد محل تشریف می برید، چگونه به حج مشرف شده اید؟!‌ ایشان جواب بسیار مهمی دادند و فرمودند: بله، همینطور است من مسجد را هم به سختی چند قدم راه را با ماشین می روم ولیکن تشرف ما انجام وظیفه بود و حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) به بنده امر فرمودند که به حج مشرف شوم و به نیابت از حضرت حجّت (ارواحنا فداه) حج بجا بیاورم!‌

به نظرم وجود شریف این مرد روحانی و مقدس در حج سال 1370 بسیار مهم بود، بخصوص بعد از آنکه در سال 1366 صدها زائر کشورمان به شهادت رسیدند و سه سال هم راه حج بسته شد، و همه نگران بودند که مبادا قضایای سال 66 تکرار شود ولیکن به دعای اولیای الهی و این مرد بزرگ، هیچ حادثه ای اتفاق نیفتاد و حتی چند روز قبل از تظاهرات برائت از مشرکین من از حضرت آقای صدیقین سؤال کردم که به نظرتان امسال هم اتفاقی می افتد؟! که  ایشان پاسخ دادند خیر، امسال در کمال آرامش و امنیت حج برگزار خواهد شد!

سخن به درازا کشید و لیکن ما هنوز در اول وصف تو مانده ایم. امیدواریم خدای متعال حضرت آیت الله خزعلی را با اولیائش محشور نماید و به ما هم توفیق ادای دِینی که آنها برگردنمان دارند را عطا بفرماید و بتوانیم آنچه را که در این سال ها از این بزرگان مشاهده کرده ایم برای استفاده نسل جوان نقل کنیم.