اقتصاد زیارتی و اقتصاد تجاری مشهد دو نقطه مقابل هم هستند

به گزارش خبرگزاری برنا از مشهد به نقل از روابط عمومی پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن، دکتر عباس کاظمی در نخستین نشست از «سلسله نشست‌های تخصصی گفتمان شهر » در مشهد با بیان این مطلب اظهار داشت: المان‌های اقتصاد زیارتی را بازارهایی مثل بازار رضا که تجربه یک سفر معنوی را ایجاد می‌کند، نذرهای مادی که به حرم مطهر پیشکش می‌شود و سوغاتی‌های مشهد تشکیل می‌دهند. اما اقتصاد مشهد دارای بعد دیگری نیز هست که تحت سلطه سرمایه‌داران است که همان مراکز تجاری و تفریحی هستند که سنخیتی با فضای زیارت ندارند.

وی ادامه داد: چشم زائران در اقتصاد زیارتی از مفاهیم معنوی و نوستالژیک پر می‌شود اما اقتصاد تجاری به دنبال ارضای حس تنوع‌طلبی و جلب توجه خریداران است. همچنین مبنای اقتصاد زیارتی بدون توجه به اختلاف طبقاتی است اما اقتصاد جدید مبتنی بر تفاوت طبقات و فقر و غناست.

این استاد مطالعات فرهنگی تصریح کرد: تصوری که امروز از مشهد دارم با تصور سال‌ها پیش متفاوت است، سال‌های قبل آمدن به مشهد تنها جنبه‌ای معنوی داشت اما امروزه نگاه‌ها به مشهد تغییر کرده است و حتی نگاه اقتصادی در جزئی‌ترین ابعاد مدیریتی مشهد موج می‌زند.

وی ادامه داد: در مطالعات فرهنگی به دنبال تعریف مصرف فرهنگی شهر هستیم به این معنا که هر مجاور و هر زائر از شهر مشهد چه تعریفی دارد و چگونه از آن بهره می‌برد یا به تعبیری آن را مصرف می‌کند. مصرف فرهنگی به معنی درک یک مفهوم و تولید ثانویه مفهومی جدید است.

وی بیان داشت: دشواری سفر به مشهد در قدیم، تهیه سوغاتی، داستان‌هایی که از سفر به این شهر نقل می‌گشت و تمام تجربیات معنوی این شهر امروزه تغییرات زیادی کرده است و به نوع دیگری از تجربیات تبدیل شده است. اما بازنمایی مشهد توسط رسانه‌ها و تبدیل این شهر به یک آرمان شهر هنوز هم برای مردم همان ذهنیت مشهد قدیم را تداعی می‌کند، در حالی که این فضا تنها در حرم مطهر رضوی احساس می‌شود و در بافت جدید شهر دیگر آن معنویت قدیم به چشم نمی‌خورد.

این استاد مدعو دانشگاه‌های آمریکا تصریح کرد: «اقتصاد نذری» مقوله‌ای  است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد اما با کمی دقت در آن و روند رو به افزایش نذورات می‌توان به این نتیجه رسید که مشکلات و مسائل مردم رو به ازدیاد است چرا که نذر، فرایندی مذهبی برای درخواست رفع مشکلات و برآورده شدن نیازها است.

کاظمی گفت: اینکه عده‌ای می‌گویند مشهد از شهر زیارتی به شهر توریستی و تفریحی تبدیل شده است را قبول ندارم بلکه مشهد درحال گسترش ابعاد دیگر خودش است و جنبه توریسیتی مشهد هیچوقت به جنبه زیارتی آن لطمه نخواهد زد، چرا که هر مسافری که به مشهد می‌آید به صورت بالفعل زائر نیز خواهد بود. باید توجه داشت که مشهد مانند شهرهای زیارتی دیگر مثل قم و کربلا نیست که فقط یک جنبه داشته باشد.