اوقات فراغت حلقه مفقوده بین دولت و مردم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری برنا؛ چندسالی است که اوقات فراغت در ادیبات زندگی جامعه ایرانی نقش قابل توجه‌ای پیدا کرده است و مسئولان می کوشند تا در برنامه ششم توسعه این امر را جای دهند. در حقیقت اوقات فراغت  یکی از شاخص های توسعه یافتگی است و کشورها سعی می کنند در این امر از یکدیگر سبقت بگیرند .

بر طبق آمار سرانه اوقات فراغت در ایران در شش ماه نخست سال 94 حدود 33 درصد بوده است و تا کنون نیز تغییری نکرده است.

آن چیزی که باعث شده است اوقات فراغت و سپری کردن آن در چند سال گذشته به طور تخصصی مورد بررسی قرار بگیرد، اهمیت و تاثیر آن بر زندگی است. حال همگان به خوبی می دانند، اگر انسان وقت آزاد خود را به اموری که دوست دارد بپردازد و به طور هدفمند از آن استفاده کند بازده قابل توجهی خواد داشت و نمود عینی آن را می توان در اجتماع دید.

امان ا... قرائی مقدم آسیب شناس و جامعه شناس درباره اهمیت اوقات فراغت به خبرنگار برنا گفت: بعد از انقلاب صنعتی به دلیل اینکه ماشین آلات جایگزین نیروی کار انسانی شد، اوقات فراغت انسان نیز بیشتر از گذشته شد و به نوعی وقت آزادی که انسان ها در اختیار داشتند افزایش پیدا کرد.

وی اضافه کرد: بعد از بوجود آمدن این جریان جامعه شناسان به فکرغنی و پر کردن این اوقات افتادند، و درصدد بودند بهترین راه حل ها را برای این مهم ارائه دهند.جامعه شناسان معتقدند اگر امروز یک دلار خرج اوقات فراغت شود در آینده قطعا میلیاردها دلار سود در بر خواهد داشت.نکته مهم این است که کشورهای پیشرفته یکی از عوامل مهم توسعه یافتگی خود را چگونگی گذراندن و پر کردن این اوقات می دانند.

این آسیب شناس عنوان کرد: ما باید از چهار جنبه مورد بررسی قرار دهیم،اقتصادی،سیاسی،اجتماعی و فرهنگی که هر کدام از این ها زیر ساخت های خودش را می خواهد.

به گفته قرائی مقدم در بعد اقتصادی می توان گفت: اگر افراد جامعه اوقات فراغت مطلوبی را سپری کنند قطعا نمودعینی آن را در جامعه شاهد خواهیم بود؛ کارآیی قطعا بهترمی شود،تولید،کسب و کار با روند صعودی رو رشدی مواجه خواهد شد و روحیه تمارضی که به طور گسترده در جامعه و رفتارهای اجتماعی افراد می بینبم از بین می رود.

وی همچنین در خصوص بعد اجتماعی اوقات فراغت عنوان کرد: اگر اوقات فراغت به نحو احسنت سامان دهی ش از بروزبسیاری آسیب های اجتماعی می توان جلوگیری کرد . وقتی جوان اوقات فراغت غنی شده نداشته باشد رو به بسیاری از ناهنجاری ها می آورد .سیگار کشیدن،رفیق بازی،اعتیاد،روابط نادرست میان دو جنس مخالف ،ایستادن در کوچه و خیابان و ... یکی از چندین آسیب های جاری در اجتماع است که می توان نام برد.مهم ترین این ابعاد، که اصل و بنیان یک اجتماع را تشکیل می دهد فرهنگ است.فرهنگ پایه گذار زیر ساخت های یک جامعه می باشد و شاید مهم ترین وجه بیرونی هر حکومت است،اما تا فرهنگ نهادینه نشود نمی توان انتظار موفقیت داشت.

قرائی مقدم افزود:اگر مسؤلان یک مملکت مشکلات افراد برایشان دغدغه باشد و نسبت به پر کردن اوقات فراغت میل و رقبت نشان دهند می توانند درصد قابل توجهی از اعتماد افراد را بدس آورند،ببیند در وجه سیاسی می توان گفت اگر میزان رضایتمندی از مسئولان زیاد باشد جامعه پویای خواهیم داشت.

 فرار مغزها

این استاد دانشگاه افزود: از 20 سال قبل تاکنون بر طبق آمارها و تحقیقات صورت گرفته ما طیف گسترده ای از مهاجرت را در میان نخبگان داشتیم که به فرار مغزها معروف است.فرار مغزها هنگامی صورت می گیرد که نیروی جوان در هیچ یک از جنبه های زندگی احساس رضایت نداشته مثل نداشتن کار مناسب با میزان تحصیلات و استعدادهایش و یا اوقات فراغت مطلوب.

قرائی مقدم معتقد است: اگر اوقات فراغت مناسبی را فراهم کنیم از گریز جوانان،مغزها، متفکران،اندیشمندان واز همه مهمتر خروج میلیونها دلار سرمایه جلوگیری می کند.بگذارید واقعیتی را عرض کنم؛ کشورهای پیشرفته غربی منتظر فرار مغزهای کشورهای در حال توسعه هستندو معتقدند این گونه افراد می توانند پایه و پشتیبانی مهم علمی باشند.

وی با اشاره به اینکه دولت ها باید اوقات فراغت مناسبی را فراهم کنند، افزود: من معتقدم وظیفه دولت هاست که اوقات فراغت افراد جوان و میانسال را پر کنند تا از بروز آسیب های اجتماعی جلوگیری کنند که خود همین امر باعث دلبستگی به نظام می شود.

این جامعه شناس با تاکید بر اینکه جایگاه اوقات فراغت در کشور ما بسیار ضعیف است، گفت: در کشور ما چیزی به اسم اوقات فراغت وجود ندارد و از طرفی هم صدا و سیما اولیه ترین نیاز یک مخاطب را برطرف نمی کند، آن وقت گله مندیم که چرا افراد جذب سریالهای ماهواره ای می شوند وقتی رسانه ملی ما وقتی برای جوانان ندارد و تمامی برنامه هایش برای طیف کهنسال است چه توقعی داریم که جوانان و نوجوانان ما بیننده برنامه ها باشند.

قرائی مقدم با طرح این سوال که به راستی جایگاه موسیقی و یا فیلم هایی با سطح بالای فرهنگی در رسانه ما کجا جا دارد، عنوان کرد: وقتی برنامه ریزی های اینچنینی صورت می گیرد ما باید شاهد آسیب زایی باشیم. نگاهی به فضای دیداری و شنیداری بیندازید متوجه می شوید  برنامه های ماهواره ای طوری شده که جوانان و نوجوانان انواع سبک زندگی، ارتباطات بین دو جنس مخالف و رابطه جنسی خارج از عرف و شرع  را در بسیاری از این فیلم ها می بینند و الگو برداری می کنند.

18 میلیارد دلار غنمیت کشورهای همسایه از ایران

وی اضافه کرد: بر طبق آمار سال گذشته 18 میلیارد دلار در آنتالیا، ارمنستان و تایلند توسط هموطنان در این کشورها خرج شده آن هم به خاطر چند محافظه کار سنتی.ما یک اصطلاح داریم "مگه من چی کم دارم" وقتی دختران و پسران جوان ما به این کشورها می روند و فضای باز آنجا را می بینند با خودشان می گویند مگر من چه چیزی از آنها کم دارم و آن وقت است که بسیاری از رفتارهای پر خطر را که در این کشورها رایج است را انجام می دهند و یا برخی از اعمال که خلاف هنجارهای جاری در اجتماع ماست.

به گفته این آسیب شناس، ناهنجاری ها  این روزها افزایش پیدا کرده است:سیگار کشیدن، اعتیاد به مواد مخدر و رفتارهای پر خطر جنسی مواردی است که این روزها در جامعه ما به طور گسترده افزایش پیدا کرده است. به جرات می توان گفت فضای جامعه ما به هیچ عنوان از لحاظ پر کردن اوقات فراغت که سرمایه اصلی مملکت است هیچ کاری نکرده که همین امر باعث بروز بسیاری از اتفاقات ناخوشایند در آینده خواهد شد. ما از لحاظ ساختاری و زیر ساختاری بسیار مشکل داریم ما فرهنگسرا می سازیم اما کلی قوانین دست و پا گیر برای استفاده از آن وضع می کنیم که فرهنگسرا را به زندانسرا تبدیل می کنند و اینگونه است که جوان ترجیح می دهد روی به دیگر مسائل بیاورد.

اوقات فراغت نقش مهمی در پیشگیری از آسیب های اجتماعی دارد

عضو کمیسیون مشارکت و هویت جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز در مورد نقش اوقات فراغت و سپری کردن آن به خبرنگار برنا گفت: اگر به این امر توجه کافی نشود قطعا دچار یکسری آسیب های اجتماعی جبران ناپذیری خواهیم داشت.

ظریفیان درباره ضرورت اوقات فراغت و نقش آن در پیشگیری از انحرافات اجتماعی گفت:در گذشته اوقات فراغت با مفهوم فوق برنامه تعریف می شد زندگی در جریان بود،کار طبق روال هر روزه اش پیش می رفت، بشر نیاز دید باید یک فوق برنامه ای در کنار حیات  روزمره ی خودش داشته باشد . در سال 2000 یک سری بررسی های  صورت گرفت،و در جریان این تحقیقات مشخص شد اوقات فراغت کاملا عین برنامه است و ذهن انسان به عنوان یکی از ضروریت های زندگی  در کنار علم، شغل ، دانش و هنر جای داده است در واقع  بحث فراغت یک نوع زیست جهان .

وی عنوان کرد:باید دقت کرد اگر به اوقات فراغت و سپری کردنش توجه نشود علاوه بر جسم روح هم دچار آسیب های کلان می شود.دو بخش فردی و اجتماعی را در بر می گیرد؛وقتی در یک جامعه که قشر جوان آن بیشتر است مانند کشور ما  ب قطعا دچار خسران می شود.در نتیجه توجه اوقات فراغت عین زندگی است و اینکه یک انسان به همان میزان که به علم دانش نیاز دارد. به فراقت و اوقات آن هم نیاز دارد، تنوع این  اوقات مبتنی بر سنین مختلف است  که  با توجه به شرایط و اقلیم های مختلف قبض و بست پیدا می کند در بخش محیطی و جهانی ،بنابراین در کشورهای توسعه یافته بحث اوقات فراغت و آوردن آن  در برنامه های اساسی توسعه کشوری امری ضروری تلقی شد و در شاخصه های توسعه یافتگی قرار گرفت و به این امر احتمام ورزیدند و بعد این اثر بخشی در جوامع پیشرفته نمود عینی پیدا کرد بر خلاف کشورهای توسعه نیافته. 

وی خاطر نشان کرد: در کشور ما چند صباحی است که بحث اوقات فراغت در سطح کلان مطرح شده، که ما از سلب برخی از مسائل به این ایجاب رسیدیم وقتی ارزیابی کردیم مصرف مواد مخدر،میزان بالارفتن خشونت و  طلاق به بحث اوقات فراغت رسیدیم.البته ناگفته نماند در برنامه های توسعه دوم و چهارم یک سری مسائل مورد بررسی قرار گرفت ولی به نتیجه نرسید و مورد غفلت قرار گرفت، خصوصا برای جامعه ایران که بالای 70 درصد آن جوان هستند و نسلی که در معرض انقلاب سایبری قرار گرفته است،مدام با پیام های جهانی  رو به رو است و به نوعی همگرایی رسیده. ما امروزه  نیازهای جهانی در جوانان  می بینم که بخشی از آن ها بومی است.

این استاد دانشگاه گفت: اوقات فراغت در جوامع کنونی با  بحث سبک زندگی مطرح می شود که ما سعی می کنیم الگوی زیست مسلمانی را به شکل ایجابی برای زندگی افراد جامعه مطرح کنیم.خوشبختانه در برنامه ششم توسعه این امر به عنوان یک موضوع جدی و اساسی توجه شده است و باید عقب ماندگی که در این بخش داشتیم جبران کنیم. که اگه این اتفاق نیفتد جبرانش خیلی سخت است.

ظریفیان در ارتباط با جبران عقب ماندگی تاکید کرد:این امر نیاز به نهاد سازی های دارد که دولت متولی اول این جبران است و وقتی نتوانیم این مغضل را برطرف کنیم قطعا با انحرافات اجتماعی رو به رو خواهیم بود.

عضو کمیسیون مشارکت و هویت جوانان وزارت ورزش و جوانان گفت: ما در معرض پیام های جهانی هستیم که وارد سبک زندگی ما شده، مثلا ورزشی  به عنوان یک مسئله جدی اوقات فراغت مطرح می شود و یا پرداختن به آن  خصوصا در کودکان و نوجوانان که باعث می شود این گروه نوعی زندگی زیست داوطلبانه در فعالیتهای خودشان تجربه کنند. خوشبختانه انواع و اقسام کانونهای مختلف بوجود آمده که خودش می تواند امید بخش باشد.

وی در پایان تاکید کرد:امروزه خانواده  از حالت  سنتی اولیه خارج شده و مطلع شده که دیگر نگاه سنتی پاسخ گو نیست و باید درک و همراهی کند و از طرفی هم ما باید آموزش دهیم، ادبیات جانعه را نسبت به این معقوله تغییر دهیم که نیازی هم نیست از صفر شروع کنیم  می توانیم از تجربه جهانی کشورهای که با مناسبات ما نزدیک دارند و  یا حداقل تجارب خوبی در این زمینه کسب کرده اند استفاده کنیم با یک سری  کارهای تطبیقی در فعالیت های جوانان.

سمیرا عالم پناه