به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، با وجود آنکه این روند کاهشی، برای مخالفان - و نه منتقدان - دولت بهانهای بود تا بار دیگر دولت یازدهم، بیژن زنگنه وزیر نفت و حتی جواد ظریف وزیر خارجه و روند مذاکرات هستهای را زیرسوال ببرند اما واقعیت این است که این روند کاهشی آن هم با این شیب و شدت، توطئهای خارجی از سوی عربستان سعودی و برخی کارتلهای وابسته نفتی در غرب بود برای اینکه همزمان با روند مثبت مذاکرات هستهای میان ایران و کشورهای عضو 1+5 بتوانند فشار مضاعفی بر جمهوری اسلامی ایران وارد کنند. از همان روی کار آمدن حسن روحانی، دولت یازدهم دو سیاست مرتبط با نفت را بطور همزمان پی گرفت؛ سیاست اول، کاهش وابستگی بودجه کشور به نفت بود که روند کاهشی سهم نفت در بودجه، برخلاف دوران دولتهای نهم و دهم، از سال 92 مجدداً آغاز شد. سیاست دوم، شکستن انحصارهای نفتی و گازی برخی کشورها، چه در برداشت از میادین مشترک، چه در زمینه نفوذ در بازار و سهمخواهی جهانی و چه در زمینه یافتن خریداران ثابت بود. این سیاستی بود که زنگنه بارها و بارها به صراحت آن را بیان کرده بود. در سالهایی که اوج تحریم علیه ایران را شاهد بودیم برخی کشورها از جمله عراق، قطر و بویژه عربستان سعودی نه تنها توانستند سهم ایران در بازار جهانی نفت و گاز را مال خود کنند بلکه با قراردادهای وسوسهبرانگیز توانسته بودند برخی از مشتریان ثابت ایران را هم به خود جذب کنند. با روی کار آمدن دولت یازدهم، آغاز روند جدی مذاکرات هستهای با هدف کاهش تنشها و رفع تحریمها، مشخص بود که ایران خواهد توانست به بازارهای جهانی برگردد. همین موضوع وزارت نفت را برآن داشت که پیشاپیش کار جدی خود را در زمینه سیاست دوم نیز آغاز کند. در این بین عربستان که از کمرنگ شدنش واهمه داشت تلاش کرد تا با افزایش عرضه با قیمت نازل، به روند کاهشی قیمت نفت دامن بزند. افزایش تولید و فروش نفت داعش که عمدتا به ترکیه انجام میشد نیز بیتاثیر نبود. این دلایل و دلایل دیگر را با کارشناسان این حوزه در میان گذاشتهایم.
عربستان در کاهش قیمت نفت موثر است
ناصر سودانی نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس، یکی از مهمترین دلایل کاهش قیمت نفت، افزایش تولید و صادرات نفت از سوی عربستان سعودی و رایزنی این کشور با شرکتهای واردکننده نفت است که نفت مورد نیاز آنها را قیمتی پایینتر تامین کنند تا بازار ایران را دچار مشکل کند. البته افزایش تولید و ذخیرهسازی در آمریکا نیز در این زمینه موثر بوده است. البته اروپاییان باتوجه به بحرانهایی که داشتهاند سعی کردهاند شرط و شروط مشخص کنند و نفت خریداری نکنند تا با پایینترین قیمت بخرند. داعش روزانه دهها هزار بشکه نفت تولید میکرد و با قیمت بسیار ناچیزی به ترکیه میفروخت و این مسأله نیز در کاهش قیمت جهانی نفت موثر بود.
کاهش قیمت نفت یک کار سیاسی از طرف آمریکا و عربستان است
محمدحسین معماریان کارشناس مسائل اقتصادی، با وجود اینکه همه اذعان دارند که وجود عرضه بیشتر از تقاضا باعث کاهش جهانی قیمت نفت شده است اما معتقدم که کاهش قیمت نفت یک کار سیاسی از طرف آمریکا و عربستان است که برای زمین زدن کشورهای عضو اوپک همانند روسیه و ایران اعمال میشود و این سیاست نیز دلایل سیاسی خاصی دارد که از سوی اقتصادانان آمریکایی مطرح و اعمال شده است.
عربستان حاضر نیست تولید نفت خود را کاهش دهد
جواد ایروانی کارشناس اقتصادی، افزایش عرضه نفت در بازار باعث کاهش قیمت نفت شده است و این سیاستی است که توسط آمریکا و عربستان اعمال شده است که ظرفیت تولید را بالا ببرند تا اقتصاد نفتی ایران را دچار مشکل کنند و عربستان حاضر نیست برای رقابت با ایران این تولید را کاهش دهد؛ البته در این زمینه مشکلاتی که برای اقتصاد چین پیش آمده است نیز دخالت دارد.
ضعف اوپک باعث شده این مشکلات ایجاد شود
حسن مرادی کارشناس حوزه انرژی، ضعف اوپک در زمینه مدیریت قیمت نفت متاسفانه باعث شده است که این مشکلات ایجاد شود. اوپک توانسته است تنها تولید را مدیریت کند اما فروش را نتوانست مدیریت کند یا مانوری برروی قیمت داشته باشد که باعث ایجاد ثبات در بازار شود. البته سیاستهای عربستان سعودی برای افزایش عرضه نفت در بازارهای جهانی نیز در این زمینه تاثیر بسزایی داشته است.
سه میلیون بشکه مازاد عرضه در بازار نفت وجود دارد
محمدحسین سیفاللهی مقدم کارشناس نفت، سازمان کشورهای صادرکننده نفت یا همان اوپک از زمان تشکیل تا همین یکی دو سال اخیر همیشه مدیریت عرضه نفت را بر عهده داشته است. به این معنی که اوپک از مازاد عرضه جلوگیری می کرد و اگر می دید تقاضا بیشتر از عرضه است، سعی می کرد عرضه را به تقاضا نزدیک کند. در سالهای خیر این مدیریت عرضه در اوپک دچار اختلال شده و بزرگترین تولیدکننده نفت در این سازمان یعنی عربستان به همراه همپیمانانش مانند امارات، قطر، کویت و برخی از کشورهای آفریقایی سعی دارند تا این وضعیت ادامه یابد. بنابراین در بازار جهانی با یک افزایش عرضه نفت مواجه هستیم. موضوع مهم دیگر، استفاده آمریکا از ذخایر استراتژیک خود است و سعی دارد تا با سیاسی کاری قیمت نفت را ارزانتر از قیمت کنونی کند تا بتواند از این طریق ضربه هایی را به اقتصاد ایران و روسیه زند. هر زمان که اوپک توانست به سیاست های قبلی خود یعنی مدیریت عرضه بازگردد، می توان انتظار داشت که شرایط بهبود قیمت نفت مهیا است و باید منتظر بهبود قیمت نفت بود. در حال حاضر حدود 3 میلیون بشکه مازاد عرضه در بازار نفت وجود دارد که باید برای آنکه قیمتها اصلاح شود این سه میلیون بشکه نفت از بازار خارج شود که مسئولیت خروج مازاد عرضه برعهده اوپک است.
باید منابع و میادین نفتی از داعش پس گرفته شود
جهانبخش امینی کارشناس انرژی، به اعتقاد من، یکی از علل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، ورود داعش به منطقه است. گروه تروریستی که هیچ هزینه ای برای استحصال و تولید نفت نکشیده است یک منبع مفت از نفت در اختیارش قرار گرفته که قیمت طلای سیاه برایش مهم نیست و نفت را به نازل ترین قیمت می فروشد و درآمد هنگفتی هم کسب می کند. این امکان وجود دارد که این نوع فروش نفت، برخی از مشتریان نفت را به طمع بیندازد و همین امر باعث می شود که قیمت نفت با افزایش عرضه مواجه گردیده و قیمت ها خودبخود رو به نزول بگذارد. به اعتقاد من، راه حل این است که عربستان، لیبی و عراق عرضه خود را مدیریت کنند. البته به عربستان که امیدی نیست اما لیبی و عراق بایستی کمک کنند. در برهه حاضر لیبی و عراق ناخواسته با عربستان همراهی می کنند. باید دیپلماسی نفتی ما فعالتر شود و موضوع را جدی بگیرند و از این دو کشور همراهی بخواهند. چون کاهش قیمت نفت به ضرر آنها هم هست. متاسفانه ما جایگاهمان را در اوپک از دست دادهایم و همه اعضای اوپک باید نسبت به کاهش عرضه اقدام کنند. روسیه هم باید معضل اوکراین را ساماندهی کند و به خواست مرم اوکراین تن بدهد. در همین حال، هر طور که هست باید منابع و میادین نفتی از داعش پس گرفته شود. این یک موضوع استراتژیک است که باید مد نظر قرار گرفته و منابع نفتی داعش در عراق و سوریه باز پس گرفته شود.