اندیشه ی نور و روشنایی در آثار سهراب سپهری جریان دارد

به گزارش خبرگزاری برنا، در مجموعه برنامه های سینماتک خانه هنرمندان ایران با همکاری انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند، سه شنبه 14 اردیبهشت فیلم مستند «سهراب» به کارگردانی رقیه توکلی در تالار استاد ناصری به نمایش در آمد. در ادامه نیز نشست نقد و بررسی فیلم با حضور رقیه توکلی، داوود سماواتی یار، آزاده پشتونی زاده و پدرام اکبری برگزار شد.

در ابتدای این نشست توکلی در پاسخ به سوال اکبری در خصوص ارزیابی اش به عنوان کارگردان فیلم پس از گذشت دو سال از ساخت آن، گفت: پس از ساخت شش مستند برای شبکه 1 سیما، با پیشنهاد ساخت این مستند از جانب سماواتی یار مواجه شدم و همچون سایر جوانان به دلیل علاقه به سهراب و اشعارش، این پیشنهاد را پذیرفتم. در هنگام رونمایی از این فیلم در فرهنگسرای نیاوران، استرس زیادی داشتم. اما اکنون که پس از دو سال به تماشای فیلم نشستم، احساس آرامش می کردم و گمان می کنم توانسته ایم سهراب را به خوبی معرفی کنیم. اگرچه این فیلم برای صدا و سیما ساخته شده و طبعا محدودیت های خاص خود را دارد. شاید اگر فیلم بصورت مستقل ساخته می شد، فیلمی متفاوت از آب در می آمد.

پس از آن پشتونی زاده به اهمیت موضوع نور و روشنایی در اشعار سهراب سپهری پرداخت و گفت: شاهرخ مسکوب شعر سهراب را بیگانه از ایدئولوژی و در عین حال دارای جهان بینی و بینشی از هستی می داند که تناقضی درونی ندارد. شاید بتوان گفت جهان بینی سهراب، نور است؛ در نقاشی های سهراب شاهد حضور ترکیبی از نور فیزیکی و نور متافیزیکی هستیم. حضور نور در آثار سهراب، از اندیشه ی لطیف عرفانی-ایرانی ریشه می گیرد. این حالت متافیزیکی در آثار سهراب، همچون روحی است که با ورود به جسم آن را نورانی می کند.

وی افزود: در نقاشی های جوهری سهراب به وضوح می توان ورود نور را تشخیص داد؛ درختان نقاشی های سهراب فقط تنه دارند و نورانی هستند، فارغ از اینکه چه نوع درختی باشند. حتی شن هایی که سهراب به تصویر می کشد، روشن و شفاف هستند. لامکانی اشعار او باعث شده در تمام نقاط دنیا با روح انسان ها ارتباط برقرار کند. تمام اینها ریشه در اندیشه های دارد که از دوران پیشا اسلام تاکنون در سرزمین ایران جریان دارد. در واقع اندیشه ی نور و روشنایی که همواره در ایران وجود داشته، در آثار و اشعار سهراب به وضوح مشاهده می شود. نور موجود در آثار سهراب را در فیلم نیز به شکل نوری محو مشاهده می کنیم.

پس از آن سماواتی یار، تهیه کننده فیلم، به روند ساخت فیلم پرداخت و گفت: این هفتمین مستندی است که به همراه توکلی ساخته ایم. دغدغه ما این بود که سهراب را همانگونه که هست، بازخوانی کنیم. تاکنون سه فیلم در مورد سهراب ساخته شده است، از جمله فیلمی که در تلویزیون نیز به نمایش در آمده و پروانه سپهری، خواهر سهراب، از مطالب مطرح شده در آن ناخرسند بود. فیلمبرداری فیلم 15 روز به طول انجامید که بخش عمده آن در کاشان گذشت. از آنچه به روی پرده رفت رضایت دارم، اما شاید الان این فیلم را می ساختیم، کار بهتری از آب در می آمد. راش های فیلم شاید دو برابر حجم فیلم فعلی باشد، اما امکان استفاده از تمام این تصاویر وجود نداشت. به هر حال زمان ما کوتاه و بودجه کار اندک بود. جا دارد از محمدرضا جعفری جلوه و محمدرضا اصلانی که در ساخت این فیلم ما را یاری کردند نیز تشکر کنم.