«سیم آخر» رنج نامه هنرمندان موسیقی لرستان است

به گزارش خبرگزاری برنا، در ادامه نمایش فیلم‌های مستند سینماتک خانه هنرمندان ایران، سه شنبه 21 اردیبهشت فیلم مستند «سیم آخر» به کارگردانی عزت الله عزیزی با همکاری انجمن تهیه کنندگان مستند به روی پرده رفت. در ادامه نیز نشست نقد و بررسی فیلم با حضور ارد عطاپور، عزت الله عزیزی و پدرام اکبری برگزار شد.

در ابتدای این نشست اکبری ضمن موفق توصیف کردن فیلم گفت: مستند «سیم آخر» گذری کوتاه داشته بر موسیقی لرستان و به بازنمایی آراء برخی از نوازندگان آن خطه پرداخته است. اما محور اصلی فیلم، بیان شرایط تلخی است که بر زندگی این هنرمندان گمنام و بی ادعا حاکم شده است. آنطور که در فیلم می بینیم، جامعه خرم آباد این هنرمندان را «لوطی» می نامد و این کلمه را در معنای منفی آن به کار می گیرد. واژه ی لوطی در معنای مثبتش به افراد جوانمردی گفته می شود که داد مظلوم را از ظالم می ستانند. اما در اینجا تبدیل به ابزاری شده تا این هنرمندان که گاه در سطح جهانی هم هنرشان مورد تقدیر قرار گرفته، به حاشیه رانده شوند. «سیم آخر» به خوبی توانسته اندوه و گله مندی هنرمندان موسیقی خرم آباد را تصویر کند.

پس از آن عطاپور فیلم را قابل تقدیر دانست و ادامه داد: مستند «سیم آخر» در واقع یک فیلم نیست، بلکه رنج نامه هنرمندان موسیقی لرستان است. این مستند شرایطی را تصویر کرده که قابل تعمیم به دیگر رشته های هنری و زمان های مختلفی است که هنرمندان زیر فشار کار خود را پیش برده اند. رنجی که در فیلم می بینیم تکان دهنده است و کمتر فیلمی دیده ایم که اینگونه توانسته باشد رنج مشترک گروهی از هنرمندان را فریاد بزند. رنج افرادی که در مجالس شادی و غم مردم حضور دارند، اما از عرصه عمومی جامعه کنار گذاشته می شوند. «سیم آخر» با بودجه ای بسیار اندک ساخته شده و این نشان از اراده و انگیزه ی بزرگ سازنده فیلم دارد.

این منتقد سینمایی افزود: البته فیلم نقاط ضعفی نیز دارد؛ به نظر می رسد در روایت زیاده روی شده و دچار اطناب می شود. شاید با حذف توضیحات تاریخی که اضافه به نظر می رسد، بتوان روایت فیلم را سریع تر و پرانرژی تر کرد که در این صورت گمان می کنم در بسیاری از جشنواره های موسیقی نیز قابل عرضه خواهد بود. گاهی استایلی دوگانه در فیلم اتخاذ می شود و در واقع سلیقه و زیباشناسیِ تلویزیونی، به فیلم لطمه وارده کرده است. اینکه روی مناظری بی ربط یک متن رمانتیک ادبی می گذاریم، سلیقه ی تلویزیونی است و در منافات با واقع گرایی و شجاعت فیلمساز قرار می گیرد. واقع گرایی فیلم توانسته آن را گزنده کند و کاش این روند در سراسر فیلم حفظ می شود. بخش پایانی فیلم نیز می توانست با حذف نریشن می توانست اثرگذاری بسیار بیشتری داشته باشد. اما هیچکدام از این کاستی ها نتوانسه به روح فیلم ضربه بزند و در مجموع آن را در بیان این درد و رنج ها موفق می دانم.

عزیزی نیز طی سخنانی کوتاه گفت: من هم معتقدم که این یک فیلم نیست، بلکه یک دوربین است و بغض هزاران ساله در نوای این دوستان هنرمند. واقعیت این است که در حوزه موسیقی اطلاعات چندان زیادی ندارم و در اصل کارم تصویربرداری است. در فیلم کوشیدیم از شرایط زندگی هنرمندانی گمنام که از متن جامعه کنار گذاشته شده اند، غبارزدایی کنیم. به پژوهش نیز اعتقاد دارم، اما اگر دامنه پژوهش را از این گسترده تر می کردیم، با فیلمی طولانی تر روبرو می شدیم. در حالی که امروز در ادبیات و فیلم سعی بر این است که حرکت به سمت مینیمال تر شدن اثر باشد.