ایرج افشار شناساگر فرهنگ و دانش عظیم این سرزمین بود

به گزارش خبرگزاری برنا، در ادامه برنامه های مستند سینماتک خانه هنرمندان که با همکاری انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند برگزار می شود سه شنبه 22 تیر فیلم مستند «فرزانه فروتن ایران مدار ما» به کارگردانی سید جواد میرهاشمی در تالار استاد شهناز به روی پرده رفت. در ادامه نیز نشست نقد و بررسی فیلم با حضور دکتر ناصر تکمیل همایون، سید جواد میرهاشمی، پدرام اکبری و پویان شوقی برگزار شد.

در ابتدای این نشست اکبری ضمن عرض تسلیت به مناسبت درگذشت عباس کیارستمی گفت: داشته های سرزمین ایران آنقدر زیاد است که نیاز به قرن ها پژوهش دارد. افراد جامع الاطراف، عاشق و پر تلاشی مانند ایرج افشار لازم است تا بتوانند از این اقیانوس عظیم بنوشند و به دیگران نیز بنوشانند. حاصل کار او اکنون برای جوانان این سرزمین برجای مانده است تا از آن برای شناخت این آب و خاک بهره گیرند. گوشه ای از گنجینه ای که افشار فراهم آورد را در فیلم مشاهد کردیم.

پس از آن دکتر تکمیل همایون به ویژگی های کار ایرج افشار اشاره کرد و گفت: سرزمین ما زایای فرهنگ و دانش است و ایرج افشار شناساگر آن به شمار می آید. باید از سازندگان این فیلم تشکر کرد؛ چه بسا کسانی که به فرهنگ ایران خدمت کرده اند ولی نامی از آنها برجای نمانده است. اگرچه پیش از این چندین یادنامه راجع به زنده یاد افشار منتشر شده است، اما هنوز صحبت های بسیاری باقی مانده است. یکی از خدمات او به فرهنگ ایران، برگزاری کنگره تحقیقات ایرانی است. پیش از آن کنگره هایی بین المللی در زمینه شرق شناسی در اروپا و آمریکا برگزار شده بود. کنگره ای که به همت ایرج افشار شکل گرفت، به لحاظ علمی از کنگره های مشابه در اروپا و آمریکا جلوتر بود. فراموش نکنیم که این تنها بخش کوچکی از تلاش های اوست.

در ادامه شوقی در توضیح ساختار و محتوای مستند «فرزانه فروتن ایران مدار ما» گفت: حجم عظیم اطلاعات صوتی و تصویری در این فیلم، نیاز به صبر و درایت تدوین گر فیلم دارد که این مساله در فیلم به خوبی نمود پیدا کرده است. در سال های اخیر در زیر ژانر مستند پرتره، شاهد ساخت فیلم هایی هستیم که می توان آنها را مستند یادمان نامید. در این مستندها عموما به بزرگانی پرداخته می شود که علاقه چندانی به حضور در مقابل دوربین نداشته و متریال تصویری زیادی هم از آنها در دست نیست. این موضوع کار مستندساز را سخت تر می کند، چرا که ماده اولیه سینما تصویر است. تفاوت مستند «فرزانه فروتن ایران مدار ما» آنجاست که در آن روح و ماهیت ایرانی جلب توجه می کند. از اینرو ساختار فیلم با ساختاری که کارگردان های اروپایی و آمریکایی برای ساخت مستند پرتره استفاده می کنند، متفاوت است.

وی افزود: فیلم در همان ابتدا موضوع خود را لو می دهد و در ادامه اطلاعات را به صورت قطره چکانی به مخاطب ارائه می کند؛ در آغاز شاهد نمایی بیرونی از شخصیت مرحوم افشار هستیم، سپس به زادگاه او پرداخته می شود، بعد کارهای علمی و.. در مجموع این اطلاعات متوجه می شویم که افشار یک فرهیخته پشت میز نشین نبود؛ او قدم به قدم ایران را با یاران خود درنوردیده بود و اینگونه بود که علم و دانش او متبلور شد. به هر حال انبوه اطلاعات موجود در فیلم، از نظر دیالکتیکی چینش منظمی داشتند. تک مضراب هایی نیز در فیلم وجود دارد که وجوه شخصیتی او مانند بردباری یا اهدا یادگاری به دیگران را به تصویر می کشد. اگر کاستی هایی در فیلم وجود دارد نیز به کمبود بودجه و امکانات برمی گردد. امیدواریم مسیری پیدا شود که سینمای مستند ایران روی پای خود بایستد. در اینصورت فیلمسازان بصورت تمام وقت، با استقلال و امکانات کامل قادر خواهند بود آثاری یکدست و بی خلل بیافرینند.