کودتای نافرجام ترکیه و موقعیت آتی اردوغان

« رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه که شخصیت کاریزماتیک او با آمیزه ای از رویه هایپوپولیستی و پراگماتیستی وی همراه است با شناختی دقیق از فضای سیاسی کشور خود یک تهدید تاریخی را به یک فرصت تاریخی برای خود تبدیل کرد .

کودتای نافرجامی که از برنامه ریزی و انسجام بسیار ناقصی برخوردار بود،بیش از آنکه به تضعیف موقعیت اردوغان بینجامد به تحکیم مبانی قدرت او خواهد انجامید و راه را بر اعمال منویات و برنامه های "پریزیدانسیونی" او هموار تر خواهد کرد .

حزب «عدالت و توسعه» که از مسائل عدیدۀ درون حزبی در چند سال اخیر رنج می برد تا حدود بسیار زیادی از پراکندگی گذشته فاصله خواهد گرفت و همگرایی بیشتری نسبت به گذشته از طرف نیروهای واگرا از جمله «عبدالله گل» ابراز خواهد شد.

اردوغان نسبت به زمان قبل از کودتا از ابزارهای بیشتری برای اعمال برنامه هایش برخوردار خواهد بود و حتی احزاب مخالف تا حدودی از مخالفت قاطع با او فاصله خواهند گرفت.لیکن چنین رویکردی از جانب آنها نسبی و گذرا خواهد بود .در اینکه چه مدت زمانی طول خواهد کشید تا آرامش و ثبات به سپهر سیاست ، اقتصاد و اجتماع ترکیه برگردد فعلا باید با تردید بیشتری سخن گفت .

بطور قطع، تصفیه های شدیدتری در ارتش اعمال خواهد شد و عوامل «جماعت خدمت »که عمدتا فعالیتهای زیر زمینی دارد و رهبری آن با فتح الله گولن ناراضی مقیم پنسیلوانیای امریکا ست بیش از گذشته تحت فشار برنامه های امنیتی ترکیه قرار خواهد گرفت .

در فرصتی جدید که برای دموکراسی ترکیه بوجود آمده است این احتمال وجود دارد که اردوغان رویۀ نرمخویانه تری نسبت به گذشته با احزاب مخالف در پیش گیرد و نیز با استفاده از همین فرصت تا حدودی از برنامه های افراطی و نئو عثمانی گری خود در سیاست خارجی فاصله بگیرد .

به هر حال «دموکراسی لرزان» ترکیه که اینبار، پنجمین کودتا بر علیه خود را تجربه کرد و آنرا با پیروزی پشت سر گذاشت .کمتر از گذشته ، سایۀ سنگین « شمشیر داموکلس» ارتش را بالای سر خود خواهد دید چرا که " سیاست " به صورت اطمینان بخشی از بدنۀ نظامیان ترکیه زدوده خواهد شد.

با تمام این توصیفات نباید فراموش کرد که اردوغان مصرانه خواهان تغییر قانون اساسی ترکیه از سیستم «پارلمانتریسم»به «پریزیدانسیون» یا ریاستیبه سبک و سیاق فرانسه است .برای تصویب آن آراء موافق حداقل دو سوم از کل نمایندگان پارلمان ترکیه،لازم است چنین اکثریتی تا کنون حاصل نشده است .

آیا سپهر سیاسی آینده ترکیه چنین اکثریتی را در اختیار او قرار خواهد داد ؟پاسخ مثبت و یا منفی به این سئوال در گرو متغیرهای گوناگون هست .

<<مالک رضایی>>