کودک را کتک نزنید

کودک آزاری عبارت است از هر گونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک کودک شود، برخی از این آثار می‌تواند مخفی باشد. ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن او از غذا، حبس در حمام یا زیر زمین اشکال مخفی کودک آزاری است. تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک هم از انواع کودک آزاری فیزیکی است.

فرج حسینیان، در گفت‌و‌گو با خبرنگار آسیب‌های اجتماعی خبرگزاری برنا، درباره موضوع کودک آزاری، گفت: کودک آزاری شامل هر نوع عملی است که باعث آسیب، آزار و اذیت کودک شود. در عامه مردم، کودک آزاری فقط کتک زدن یا کار کشیدن از کودک است، ولی در واقعیت موضوع این است که هر عملی که از سمت والدین، مربیان یا جامعه اتفاق بیفتد و باعث شود کودک دچار آسیب‌های روحی، روانی و جسمی شود، به معنای کودک آزاری محسوب می‌‎شود.

او افزود: بعضی از کودک آزاری‌ها آشکار و بعضی‌ دیگر به شدت پنهان هستند، برای مثال، کتک زدن کودک که در جامعه ما، خیلی بحث روتین و قابل مشاهده‌ای است، از جمله کودک آزاری‌های پنهان است و از آن پنهان‌تر کودک آزاری کلامی و لفظی است، مثل اینکه کودک را به خاطر یک سری ناتوانی‌ها و مشکلاتی که دارد مورد تحقیر و توهین قرار دهیم، برای مثال، وقتی کودکی نمی‌تواند کاری را انجام دهد، او را با عناوینی مثل دست و پا چلفتی و بی‌عرضه خطاب کنیم، این‌گونه برخوردها، تبعات روحی و روانی بسیار زیادی برای کودکان دارد.

او در ادامه تصریح کرد: برخی از والدین یک سری الگوها و تصورات ذهنی و درونی دارند، که این تصورات می‌تواند از کودکی آنها نشات بگیرد و اعمالی باشد که آنها در کودکی نتوانسته‌اند انجام دهند یا در آن توانایی لازم را نداشته‌اند و حالا از کودکشان توقع دارند که طبق الگوی ذهنی آنها پیش بروند و عمل کنند، برای مثال والدینی کودک خود را تحت فشار قرار می‌دهند که باید پزشک شوی، در حالی که آن کودک در زمینه‌های ورزش استعداد دارد، شاید خانواده در پاسخ به این گونه رفتارهای خود بگویند که ما با این کار به کودکمان خوبی کرده و صلاح او را می‌خواهیم، در حالیکه این عمل هم شامل یک نوع از کودک آزاری‌های پنهان است.‌

او در ادامه گفت: برخی والدین احساس می‌کنند کودک باید همه فن حریف باشد و او را به انواع کلاس‌های ورزشی، فرهنگی، هنری و آموزشی می‌فرستند تا تمام این توانایی‌ها را بیاموزد و به این طریق مدام خارج از توانمندی‌های کودک از او انتظار دارند.

این روانشناس اظهارکرد: نوع دیگری از کودک آزاری رها کردن است، یعنی وقتی کودک می‌خواهد بازی کند و انتظار دارد والدین با اوبازی کنند، پدر و مادر این کودک او را رها کرده و می‌گویند حالا این تبلت را بگیر و برای بازی از آن استفاده کن و به  راحتی کودک خود را وارد دنیایی می‌کنند که به آن نظارتی نداشته و درست زمانی که کودک نیاز به یک هم‌بازی دارد او را رها کرده و حس تنهایی را به کودک خود القا می‌کنند، این مورد هم به نوعی کودک آزاری محسوب می‌شود که تبعاتی آن در درازمدت تاثیرگذار خواهد بود.

حسینیان در ادامه و با اشاره به کودک آزاری از طریق آزار و اذیت‌های جنسی، گفت: بحث کودک آزاری جنسی یکی از مسایل شیوع یافته و جزو یکی از تجارت‌های کثیفی است که در همه دنیا وجود دارد و تمام کشورها به نوعی درگیر این موضوع هستند، در ایران هم این موضوع اتفاق می‌افتد، اما این آزار و اذیت می‌تواند توسط یک غریبه یا آشنا مثل والدین و مربی و غیره، اتفاق بیفتد، اما این موضوعات در کشور ما، به دلیل تابوهای زیادی که وجود دارد، خیلی مطرح نشده و لاپوشانی می‌شود.

او تصریح کرد: سینمای ایران با ساختن فیلم‌هایی مثل، هیس دخترها فریاد نمی‌زنند، که حادثه تجاوز در دوران کودکی و تاثیرات دراز مدت آن، در سنین بالاتر را به تصویر کشیده‌، توانسته است در زمینه اطلاع رسانی و پرداخت به این موضوع حساس، به خوبی عمل کند.

او با اشاره به اینکه بحث قضایی کودک آزاری‌، در کشور ما جدی گرفته نمی‌شود، گفت: برای افرادی که به کودکان تجاوز می‌کنند، حکم حد شرعی و اعدام در نظر گرفته شده است، اما در بحث‌های دیگری مثل کتک زدن و غیره، ظاهرا مجازاتی مثل زندان وجود دارد، اما متأسفانه در کشور ما برای پرداخت به بحث قضایی این موضوع،  باب جدی زیادی باز نشده است، مگر اینکه فرد و والدین به شدت پی‌گیر مجازات فردی باشند که کودک را مورد ضرب و شتم قرار داده باشد، اما اگر خود والدین کودک را مورد آزار و اذیت قرار دهند، از نظر قانونی و فرهنگی، این کودکان خیلی مورد حمایت قرار نمی‌گیرند.

او افزود: ما در زمینه بخش حقوق کودکان، متاسفانه هنوز پیشرفت‌های قابل توجهی نداشته‌ایم، با اینکه وضعیت فعلی نسبت به زمان گذشته بهتر شده اما قوانینی که در رابطه با کودک آزاری وجود دارد، هنوز خیلی اجرایی نشده است. هم‌چنین در مورد بحث آزار و اذیت‌های روحی و روانی، عملا هیچ قانون و برخوردی وجود ندارد، به‌عنوان مثال، فرض کنید اگر یک نفر،از طریق تخریب روحی و روانی، کودک را مورد آزار و اذیت قرار داده باشد، مطرح و پی‌گیری کردن آن از نظر قانون ما یک چیز مسخره به نظر می‌آید.

فرج حسینیان، با اشاره به آزار و اذیت کودکان توسط والدینی که دچار اعتیاد هستند، گفت: سازمان بهزیستی، به‌عنوان متولی این موارد بحرانی در کشور، فعالیت و اقدامات خوبی انجام می‌دهد، این سازمان با در اختیار قرار دادن یک سری شماره تلفن‌ها از اورژانس اجتماعی، از افرادی که مورد کودک آزاری را مشاهده می‌کنند یا کودکانی که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، خواسته تا با تماس از طریق این شماره‌ها، این سازمان را در جهت حمایت و یاری افراد آسیب دیده کمک کنند. این‌ها اقدامات بسیار خوبی هستند اما در این زمینه، هنوز تا رسیدن به زمان ایده آل خیلی فاصله داریم.

این روانشناس در ادامه بیان کرد: در زمینه کمک به کودکی که مورد ظلم پدر و مادر معتاد خود قرار می‌گیرد، معمولا خیلی کار خاصی صورت نمی‌گیرد، مگر اینکه این اتفاق خیلی حاد و جدی باشد، اما معمولا مقامات مسئول در این زمینه عقیده دارند، این کودکان به جای اینکه به پرورشگاه بروند، بهتر است با والدین خود، هرچند در شرایط حاد، زندگی کند، زیرا واگذاری کودکان افراد معتادی که آنها را آزار می‌دهند، برای دولت بودجه و هزینه‌های زیادی در بر دارد.

فرج حسینیان درباره راهکارهای موثر برای جلوگیری از کودک آزاری، گفت: باید برای آگاهی دادن به والدین آموزش‌های لازم را انجام دهند، این موضوع به شدت مورد نیاز است اما متاسفانه اتفاق نمی‌افتد، باید به والدین آموزش داده شود که پدر و مادر چه وظایفی در مقابل فرزندانشان دارند. در حال حاضر کنوانسیون حقوق کودکان به تصویب رسیده است و مجمع ملی حقوق کودک پی‌گیر این دست مسائل است.

او افزود: اولین موضوع مهم در فرهنگ سازی برای جلوگیری از کودک آزاری، آموزش فرزندپروری است، ما در کشور برای دادن گواهینامه رانندگی خیلی سخت گیرانه برخورد می‌کنیم، برای مثال، فرد باید 10 جلسه آموزش رانندگی ببیند سپس آزمون عملی بدهد وغیره، تا بتواند گواهینامه رانندگی بگیرد، برای اینکه اطمینان حاصل شود دو روز دیگر باعث تصادف و قتل کسی نمی‌شود، ولی در بحث ازدواج و فرزند‌دار شدن این بحث وجود نداشته و هیچ آموزشی نداریم.

من آموزش را خط اول موضوع فرهنگ سازی می‌دانم، ما خیلی وقت‌ها اقدامات آموزشی از این دست را هزنیه می‌بینیم، در صورتی که اگر آموزش باشد، فرزندپروری بهتری داشته و به طریق از هزینه اعمال منفی بعدی که متعاقب تربیت نا مطلوب فرزندان است، جلوگیری می‌کنیم.

این روانشناس در پایان تصریح کرد: مشکلات حوزه کودکان خیلی مورد مطالعه نیست و آموزش و پرورش این مباحث را ارجاع نداده و یک انسجام ساختاری در این باره وجود ندارد و به آن رسیدگی نمی‌شود، در نهایت این عملکردها به جایی منتهی نمی‌شود. ما باید قوانین متناسب و خوبی در زمینه کودک آزاری داشته باشیم تا برای جلوگیری از این موضوع مهم، عملکردهای خوبی صورت بگیرد.