رسانه و توسعه پایدار اقتصاد

رسانه عبارت است از یک وسیله ارتباط جمعی که امروزه با حضور و فراگیر شدن ابزارهای مختلف در فضای مجازی و سرعت انتقال بسیار بالای اخبار، دایره وسعتش بیش از پیش گشته است.

فراوانی جمعیت، تمرکز گروه‌های وسیع انسانی در شهرهای بزرگ، شرایط خاص تمدن امروزی، دستیابی آسان به اینترنت و ابزارهای وابستگی و همبستگی‌های ملی و بین‌المللی، دگرگونی مبانی فرهنگی، ترک سنت‌های قدیمی مخصوصا بیداری اسلامی از جمله عواملی هستند که روز به روز نیاز انسان را به آگاهی از تمامی حوادث و وقایع جاری محیط زندگی بیشتر می‌کند، تا جایی که امروزه پیشرفت وسایل ارتباط جمعی و توسعه اقتصادی و اجتماعی و تحکیم مبانی دموکراسی و تفاهم بین‌المللی لازم و ملزوم یکدیگر شده‌اند.

در این جوامع افراد کوشش می‌کنند همیشه در جریان امور و مسائل اجتماعی قرار بگیرند تا بتوانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم نقش خاص خود را در زندگی گروهی ایفا کنند. به همین دلیل آگاهی اجتماعی از مهم ترین ویژگی‌های عصر  معاصر به شمار می‌رود و همین آگاهی است که انسان را به زندگی فردی و جمعی علاقه‌مند ساخته  و توجه او را به آزادی‌ها و مسوولیت‌های وی جلب می‌کند. به این ترتیب در جامعه امروزی یک فرد تنها موقعی می‌تواند بهترین و مطمئن‌ترین امکانات و وسایل زندگی را برای زندگی گروهی فراهم آورد که دارای معلومات و اطلاعات کافی، خط مشی صحیح و افکار و عقاید سالم و سازنده باشد و این امر در مقطع کنونی  با استفاده از وسایل ارتباط جمعی، روزنامه‌ها، نشریات، کتب، سایت‌ها و نرم افزارهای اطلاع‌رسانی قابل دسترسی است.

امروزه توجه صاحبان سرمایه نیز به سوی رسانه‌ها جلب شده است، چرا که از این طریق با ارتباط اثربخش با افکار عمومی می‌توانند بازاری مناسب برای محصولات خود ایجاد کنند.

در گذشته هر آنچه را که تولیدکنندگان عرضه می‌کردند فروخته می‌شد، اما با افزایش تولیدکنندگان، بازار به سوی رقابتی شدن سیر کرد و در این حالت رسانه‌ها به عنوان ابزاری برای معرفی محصولات تولید شده به کار گرفته شدند. بدین ترتیب تبلیغات به عنوان یک حرفه و یک پل ارتباطی بین رسانه و اقتصاد درآمدند.

مردم در جوامع امروزی بدون استفاده از رسانه‌ها نمی‌توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند زیرا رسانه‌ها در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها رخنه کرده‌اند. تولید و مصرف کالاهای رسانه‌ای مثل روزنامه‌ها، مجلات، برنامه‌های رادیو و تلویزیون و… با پیروی از قوانین اقتصادی صورت می‌گیرد و صفت رسانه‌ها بخشی از فعالیت‌های اقتصادی را شامل شده است.

در به‌کارگیری تفکر نظری رسانه در اقتصاد، نقش رسانه در تعاملات بین فعالان اقتصادی از زوایای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و رسانه‌ها خودشان به عنوان بستر برخورد تولیدات و تقاضا در بازارهای غیرشخصی عمل می‌کنند. از حروف الفبای خط میخی بابلی‌ها تا بیت‌های اینترنت، رسانه‌ها قابلیت بستن قرارداد و تجارت غیرشخصی را دارا بوده‌اند. از این رو رسانه همیشه بخش مهم، اما بدیهی اقتصادی مدرن بوده است.

بر این اساس؛ نظام رسانه‌ای مبتنی بر بازار، با گسترش روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات، جایگاه خود را مستحکم‌تر می‌کند و در نهایت به سمت بازار پیچیده‌ای حرکت می‌کند که متکی بر حاکمیت مصرف‌کننده است لذا در این محیط، صاحبان کالا و خدمات، فعالان اقتصادی و صنعتگران می‌توانند به راحتی با مخاطب اصلی خود ارتباط سازنده ایجاد کرده و شاهد ارتقاء اقتصادی خود باشند.

*قائم‌مقام مرکز اطلاع‌رسانی وزارت صنعت، معدن و تجارت